Από την ανάβαση στην Αίτνα στους Ελληνικούς ναούς και στα ορεινά χωριά της Σικελίας

Λέξεις, Εικόνες: Στέργιος Μήτας 

Η Σικελία είναι γνωστή για την Αίτνα , τους πολλούς Ελληνικούς ναούς και την… Μαφία. Η Αίτνα είναι ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στον κόσμο, η Μαφία ήταν η πιο φημισμένη παγκόσμια εγκληματική οργάνωση και οι Ελληνικοί ναοί ομορφαίνουν το σκληρό τοπίο της Σικελίας με την απαράμιλλη ομορφιά τους.

Η Σικελία είναι μια αυτόνομη περιοχή. Αυτό ίσως δεν το ήξερες, ότι με ειδικό καταστατικό της Δημοκρατίας της Ιταλίας, έχει τον δικό της εκλεγμένο κυβερνήτη και ένα κοινοβούλιο με 90 βουλευτές. Φυσικά η αυτονομία του νησιού είναι σε μεγάλο βαθμό μια ψευδαίσθηση, τα περισσότερα χρήματα προέρχονται από την Ρώμη και τις Βρυξέλες. Δισεκατομμύρια ευρώ δόθηκαν στην “υπανάπτυκτη” Σικελία για ανάπτυξη, αλλά η σπατάλη και η διαφθορά της τοπικής εξουσίας είναι διαβόητη. Η Σικελία είναι ένα μεγάλο νησί και για να το γυρίσεις χρειάζεσαι αυτοκίνητο και χρόνο. Οι δημόσιες συγκοινωνίες δεν είναι και στα καλύτερα τους, οπότε το αυτοκίνητο είναι απαραίτητο.

Φυσικά δεν είναι και το πιο εύκολο να οδηγείς στην Σικελία, ακόμη και αν είσαι Έλληνας. Οι δρόμοι είναι χάλια, η οδήγηση στον δικό της τρελό ρυθμό, τα κορναρίσματα συνεχόμενα και δίχως λόγο και η κίνηση στους δρόμους μεγάλη. Θέλει να έχεις γερά νεύρα, υπομονή, καλή διάθεση και λίγη τύχη, μην βρεθείς στα δύσκολα. Αν νοικιάσεις αυτοκίνητο μην παραλήψεις να κάνεις πλήρη ασφάλιση, αλλιώς όταν θα επιστρέψεις το αυτοκίνητο θα χρεωθείς με διάφορες γρατζουνιές που δεν έκανες και θα σου βγει ακριβότερα. Δεν αφήνεις τίποτα σε κοινή θέα μέσα στο αυτοκίνητο. Αν μπεις με το αυτοκίνητο στα ορεινά χωριά θα πρέπει να ξέρεις ότι έχεις πολύ λίγα εκατοστά από τον τοίχο για να το περάσεις. Εδώ επάνω θα εύχεσαι να έχεις το πιο μικρό αυτοκίνητο που υπάρχει.

Ένα road -trip θέλει καλή οργάνωση αλλά και ικανότητα σε αυτοσχεδιασμούς όταν κάτι δεν σου βγαίνει και πρέπει να το αλλάξεις γρήγορα, χωρίς να χάνεις πολύτιμο χρόνο. Το δικό μας ταξίδι στην Σικελία κατέληξε να είναι ένας καθημερινός δημιουργικός αυτοσχεδιασμός , με την κάθε μέρα να διαμορφώνεται κυριολεκτικά “στον δρόμο”. Ήμασταν κάθε μέρα και σε έναν άλλον προορισμό. Αυτό για μένα είναι το νόημα και η γοητεία του road trip. H συνταξιδιώτισσα Areti Tuser στην “Σικελική οδήγηση” ήταν άψογη, παρά τις απρόβλεπτες στάσεις εκ μέρους μου για βίντεο και φωτογραφίες και τις συνεχείς αλλαγές πορείας. Οι υπέροχες μουσικές τις γέμιζαν με μια όμορφη ατμόσφαιρα το ταξίδι.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το ταξίδι στην Σικελία, που θα σας το παρουσιάσω με την δική μου σειρά ενδιαφέροντος και όχι όπως έγινε οδικά και γεωγραφικά.

Αίτνα. Το όνομα της είναι Ελληνικό από το Αίθω = καίω. Είναι το ψηλότερο ενεργό ηφαίστειο της Ευρώπης και ένα από τα πιο ενεργά στον κόσμο εδώ και 2,6 εκατ. χρόνια. Τον Ιούλιο είχε μια νέα μικρή ενεργοποίηση και ήταν η αιτία που θέλησα να την περπατήσω. Οι Ελληνικοί θρύλοι για το ηφαίστειο λένε ότι ήταν το εργαστήριο του θεού Ήφαιστου. Ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος μίλησε για τις εκρήξεις της Αίτνας.

Η πιο βίαιη έκρηξη ήταν το 1669 όταν πέταξε περίπου 960 εκατ. κυβικά μέτρα λάβας, που κυλούσε σαν ποτάμι και έφτασε στην Κατάνια καταστρέφοντας πολλά χωριά. Ο ανηφορικός δρόμος στην νότια Αίτνα θα σε οδηγήσει με το αυτοκίνητο στο μεγάλο παρκινγκ του Rifugio Sapienza στα 1900 μέτρα υψόμετρο. Εδώ έρχονται όλα τα τουριστικά γκρουπ και οι περισσότεροι κάνουν μια μικρή βόλτα στην γύρω περιοχή που έχει κάποιους μικρούς κρατήρες, φυσικά ανενεργούς. Από εδώ ξεκινάει και ένα τελεφερίκ που σε ανεβάζει στα 2500 μέτρα όπου σε περιμένουν οι τοπικοί οδηγοί με τα van για μια βόλτα στο βουνό δίχως να ιδρώσεις. Δεν κάναμε τίποτα από αυτά.

Για να δεις και να βιώσεις το βουνό και το ηφαίστειο πρέπει να το περπατήσεις. Σαν έμπειροι ορειβάτες διαλέξαμε να κινηθούμε μόνοι μας . Χρειάζεται μια καλή φυσική κατάσταση και μια ολόκληρη μέρα στην διάθεση της Αίτνας. Φθάσαμε πρωί και ξεκούραστοι, ετοιμάσαμε δύο ελαφριά σακίδια με τον βασικό εξοπλισμό για αλπικό πεδίο και ξεκινήσαμε την ανάβαση στο βουνό. Στην Αίτνα περπατάς πάνω σε έδαφος από κομμάτια λάβας, στάχτη, άμμο και σκουριές. Αυτό το έδαφος γλιστράει και κάνει την ανάβαση ακόμη πιο δύσκολη. Φυσικά είσαι σε αλπικό περιβάλλον και δεν υπάρχουν δέντρα ούτε και σκιά. Μολονότι τέλος Οκτωβρίου είχε δυνατό ήλιο που μας έκανε να ιδρώνουμε συνέχεια. Παντού γύρω σου οι πέτρες είναι μαύρες, είναι σπασμένη ελαφρόπετρα και έχει μεγάλη ανάκλαση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Σπανίως συναντάς βλάστηση, και αυτή είναι κάτι χαμηλά φυτά που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στα πετρώματα της λάβας. Σιγά σιγά μπαίνεις στην πολύ ιδιαίτερη αίσθηση της περιοχής και του ηφαιστείου.

Μετά από σχεδόν δύο ώρες συνεχόμενη ανάβαση φτάνεις στα 2500 μέτρα. Έχεις από εδώ μια καλή εικόνα του μεγέθους του βουνού και του ηφαιστείου που το βλέπεις μπροστά σου να καπνίζει. Εδώ κάνεις μια στάση για αυτοσυγκέντρωση και επιλογή πορείας. Οι τοπικοί οδηγοί θα σε πιέζουν να πάρεις κάποιο δικό τους πακέτο περιήγησης , αλλά δεν είναι απαραίτητο. Μπορείς να περπατήσεις μόνος σου μέχρι τα 2900 μέτρα που είναι και το σημείο που απαγορεύεται άλλο η προσέγγιση στο ηφαίστειο.

Τόσο κοντά σε ένα μεγάλο ενεργό ηφαίστειο ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μας , και φυσικά πάντα σκέφτεσαι ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να κάνει μια έκρηξη και να σε παγιδέψει στους καπνούς του. Περπατώντας εδώ επάνω μόνος σου όμως , στην ησυχία του βουνού, είναι ο μόνος τρόπος να βιώσεις το ηφαίστειο , την ιδιαίτερη ομορφιά του και την δύναμη της φύσης. Το περιβάλλον είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο, κάποιοι το προσομοιάζουν με σεληνιακό τοπίο. Περπατήσαμε αρκετά στην περιοχή και αφήσαμε την δυνατή ενέργεια του τόπου να μας γεμίσει. Ξαπλώσαμε πάνω στις ελαφρόπετρες από μαύρη λάβα και κάναμε ένα νοητό ταξίδι στο κέντρο της γης, εκεί από όπου ξεκινάει η κόκκινη καυτή λάβα και ανεβαίνει μέχρι εδώ πάνω. Ο κρατήρας του ηφαιστείου είναι στα 3400 μέτρα και έχει διάμετρο 500 μέτρα και βάθος 250 μέτρα. Εδώ επάνω φυσικά δεν μπορείς να πλησιάσεις . Η κατάβαση ήταν πολύ απολαυστική με συνεχόμενα γλιστρήματα που μου θύμισαν κινήσεις του σκι. Τα παπούτσια μας ήταν γεμάτα μικρές πέτρες λάβας και οι διατάσεις απαραίτητες.

Επιστρέψαμε στο αγροτόσπιτο που μέναμε στους πρόποδες της Αίτνας αφού κάναμε τις προμήθειες μας σε τρόφιμα και κρασί. Μας αρέσει ιδιαίτερα να μαγειρεύουμε με ντόπια προϊόντα στα μέρη που πηγαίνουμε. Εδώ βρήκαμε φρέσκια Pasta, τοπικά λαχανικά, εξαιρετικές γραβιέρες και κρασιά της Αίτνας. Η Βόρεια πλευρά της Αίτνας είναι οινοποιητική περιοχή και έχει δύο δικές της ιδιαίτερες ποικιλίες σταφυλιών, το Nerello Mascalese και το Carricante. Απολαύσαμε το δείπνο μας στον κήπο του σπιτιού με θέα στην Αίτνα και στην πανσέληνο, πίνοντας το πολύ γήινο και δυνατό κρασί της Αίτνας, το Nerello.

Η κοιλάδα των Ναών του Ακράγαντα. Φεύγοντας πρωί από το αγροτόσπιτο της Αίτνας απολαμβάναμε οδηγώντας έναν γευστικό εσπρέσο έτσι όπως μόνον οι Ιταλοί ξέρουν να φτιάχνουν. Ο αρχαιολογικός χώρος του Ακράγαντα – Agrigento είναι μεγάλος και θέλει χρόνο να τον δεις. Εδώ είναι ένας από τους καλύτερα διατηρημένους Ελληνικούς ναούς. Ας δούμε όμως λίγη ιστορία πριν αρχίσει το περπάτημα στους ναούς. Είμαστε στον 8ο αιώνα πχ και στην Σικελία καταφθάνουν οι Αρχαίοι Έλληνες και ξεκινούν να φτιάχνουν μια σειρά από πόλεις. Συρακούσες, Ακράγας, Μεσσήνη, Σελινούντας, Ταορμίνα και πολλές άλλες.

Magna Graecia – Μεγάλη Ελλάδα ονομάστηκε η περιοχή της Σικελίας για τις τόσες πολλές Ελληνικές αποικίες που είχε. Οι Αρχαίοι Έλληνες έφεραν εδώ φυσικά την Ελληνική ταυτότητα , τον πολιτισμό ,τον τρόπο ζωής τους ,και την θρησκεία τους. Οι μεγάλοι ναοί της Σικελίας είναι η πιο εντυπωσιακή προσφορά των Ελλήνων στο νησί. Εδώ στον Ακράγαντα, στην Κοιλάδα των Ναών, που βασικά είναι ένα οροπέδιο, θα δεις επτά ναούς, πολλά κειμήλια και την αρχιτεκτονική ικανότητα των Αρχαίων Ελλήνων σε όλο της το μεγαλείο. Από την επιλογή του χώρου, που πάντα ήταν σε δυνατές ενεργειακές ζώνες , τον προσανατολισμό , και την άψογη εκτέλεση της κατασκευής οι ναοί αυτοί μας γεμίζουν θαυμασμό μέχρι σήμερα. Ο καλύτερα διατηρημένος είναι ο Ναός της Concordia, της Ομόνοιας, όπως τον λένε. Το όνομά του δεν έχει δυστυχώς καμία σχέση με τον ναό. Κάπου χάθηκε το Ελληνικό του όνομα και δεν ξέρουμε σε ποιόν θεό ήταν αφιερωμένος.

Ο Ναός της Ομόνοιας στην Σικελία είναι ο μεγαλύτερος και καλύτερα διατηρημένος Ελληνικός Δωρικός ναός στον κόσμο μετά τον Παρθενώνα. Έχει διαστάσεις 39 Χ 17 μέτρα και οι 38 κίονες του έχουν ύψος 6 μέτρα. Οι Αρχαίοι Έλληνες μηχανικοί ήταν μεγαλοφυΐες στο είδος τους, στην κατασκευαστική τους τελειότητα , και στους μαθηματικούς υπολογισμούς.

Οπτική διόρθωση. Τι είναι αυτό και πως το έκαναν; Οι κίονες δεν έχουν το ίδιο πλάτος σε όλα τους τα σημεία, αλλά έχουν ένα μικρό φούσκωμα στα 2/3 περίπου του ύψους τους, την “ένταση” όπως λέγεται. Αυτό μας επιτρέπει να βλέπουμε τους κίονες γεμάτους ακόμη και από απόσταση. Επίσης οι κίονες είναι ελαφρώς λυγισμένοι προς το εσωτερικό της πρόσοψης ώστε να φαίνονται απόλυτα παράλληλοι και ίσιοι. Οι ναοί αυτοί είναι θαύματα αρχιτεκτονικής, και μαθηματικής ακρίβειας. Ο ναός σώζεται επίσης σχεδόν άθικτος. Πως έγινε αυτό; Οι Αρχαίοι Έλληνες τον έκτισαν σε μια περιοχή που γνώριζαν την ιδιαιτερότητα του γεωλογικού υπόβαθρου. Τον έκτισαν λοιπόν πάνω σε ένα σκληρό βράχο, ο οποίος όμως βράχος βρίσκεται πάνω σε ένα στρώμα από μαλακό πηλό που λειτουργεί σαν ένα είδος φυσικού αμορτισέρ, απορροφώντας τις δονήσεις από τους σεισμούς. Έτσι προστάτευσαν τον ναό με τις απίστευτες ικανότητες τους στην επιλογή του κατάλληλου χώρου.

Ορεινά χωριά. Στο κέντρο της Σικελίας στο Parco delle Madonie είναι μερικά από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά. Μια ξεχασμένη περιοχή που σε κερδίζει με την ομορφιά της, την παράδοση και την Σικελική ψυχή. Εδώ ανεβασμένα πάνω σε βράχους τα μεσαιωνικά “borghi” με τα δαιδαλώδη στενά, τις όμορφες εκκλησίες και τις μικρές ταράτσες, σε μαγεύουν μόλις τα επισκεφτείς.

Gangi. Ίσως το πιο όμορφο ορεινό χωριό, στην κορυφή ενός λόφου, με μαγευτική θέα στην Αίτνα. Θα χρειαστείς χρόνο για να φτάσεις εδώ πάνω οδηγώντας σε ένα ανηφορικό, στενό δρόμο, γεμάτο στροφές. Το μεσαιωνικό Centro Storico του Gangi είναι σκηνικό από ταινία. Εδώ ο χρόνος έχει σταματήσει. Τα μικροσκοπικά πέτρινα σοκάκια γεμάτα με γλάστρες, σε καλούν να τα περπατήσεις, μέχρι να φτάσεις στην μικρή πλατεία Belvedere del Duomo με την εκπληκτική θέα στις όμορφες στέγες των σπιτιών και στην κοιλάδα. Εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια, άδειο από κατοίκους και νεολαία, ήταν το πρώτο χωριό που ξεκίνησε μια προσπάθεια να τονώσει την κοινωνική και πολιτιστική του υπόσταση με ένα πρωτότυπο τρόπο.

Σπίτια του 1 ευρώ λέγεται το πολύ ενδιαφέρον σχέδιο που δημιούργησαν Δήμοι ορεινών χωριών της Σικελίας, δίνοντας εγκαταλελειμμένα σπίτια στην συμβολική τιμή του 1 ευρώ, σε μια προσπάθεια να επαναφέρουν τη ζωή στα χωριά. Το σχέδιο προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο και κατόρθωσε να τονώσει κάπως την ζωή στα άδεια χωριά της Σικελίας. Το σπίτι το παίρνεις σε συμβολική τιμή, αλλά είναι κατεστραμμένο και θέλει αναπαλαίωση, που αναλαμβάνεις να την κάνεις με δικά σου χρήματα μέσα σε πέντε χρόνια. Το σπίτι πρέπει να γίνει κατοικήσιμο και εσύ να πηγαίνεις κάποιους μήνες να μένεις εκεί. Είδαμε αρκετά τέτοια σπίτια και θέλει πολύ σκέψη για να το αποφασίσεις να το κάνεις.

Mussomeli, Gagliano Castelferrato και Sperlinga είναι επίσης μερικά από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά της Σικελίας, με λαβυρινθώδες μεσαιωνικά σοκάκια, όμορφες πόρτες με λουλούδια και παρέες ηλικιωμένων να κάνουν βόλτες στις πλατείες των χωριών.

Το Mussomeli έχει αυτήν την στιγμή και τον μεγαλύτερο αριθμό σπιτιών σε προσφορά του 1 ευρώ.

Modica. Αυτή η μικρή πόλη με τις 100 εκκλησίες μας κέρδισε αμέσως. Χτισμένη σε ένα φαράγγι έχει μια εκπληκτική αρχιτεκτονική κληρονομιά και παράδοση 400 ετών στην σοκολάτα της Σικελίας. Είναι γεμάτη με σκαλοπάτια και στενά δρομάκια. Μείναμε εδώ στο Centro Alto Storico σε ένα σπίτι χτισμένο μέσα στον βράχο δίπλα στην φημισμένη εκκλησία του San Giorgio.

Από την μικρή ταράτσα του σπιτιού μπορούσαμε να βλέπουμε τις στέγες με τα κεραμίδια των σπιτιών της Modica κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη. Το πρωί οι καμπάνες του San Giorgio ήταν ένα ευχάριστο ξύπνημα στην μεσαιωνική Σικελία. Η εκκλησία έχει 250 σκαλοπάτια για να ανεβείς και είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή μπαρόκ εκκλησία της Σικελίας. Είναι στην λίστα των μνημείων της Unesco. Στο δάπεδο της έχει ένα ηλιακό ρολόι και λίγο πιο ψηλά ένα μνημειώδες “όργανο” με 3000 αυλούς.

Corleone. Το όνομα του σίγουρα το γνωρίζεις. Εδώ ήταν το φέουδο του πιο διάσημου και αδίστακτου Μαφιόζου του Toto Riina. Αποθανατίστηκε στον κινηματογράφο και την λογοτεχνία από τον Νονό και έγινε συνώνυμο του οργανωμένου εγκλήματος. Η ταινία “ The Godfather “ του F. F. Coppola με τον Marlon Brando έγραψε ιστορία και έκανε γνωστή την Σικελική Μαφία. Η πόλη σήμερα προσπαθεί να απελευθερωθεί από το μαφιόζικο παρελθόν της. Έχει φτιάξει ένα μουσείο “Antimafia” για να θυμίζει στους επισκέπτες την προσπάθεια δύο δικαστών να εξαρθρώσουν την Μαφία.

Ο περίφημος κώδικας σιωπής “Omerta” σφράγιζε τα χείλη των Μαφιόζων ακόμη και αν ήταν αθώοι. Ο μαφιόζος Tommaso Buscetta έσπασε την “Omerta” συνεργάστηκε με τον δικαστή G.Falcone και αποκάλυψε την δομή λειτουργίας της Μαφίας που δεν ήταν γνωστή. Ήταν η αρχή της διάλυσης της Μαφίας. Οι δικαστές Giovanni Falcone και Paolo Borsellino πλήρωσαν βέβαια με την ζωή τους την πολύ καθοριστική προσπάθεια που έκαναν να εξοντώσουν την Μαφία και να δείξουν την σχέση της με πολιτικά πρόσωπα. Τους ανατίναξε και τους δύο η Μαφία με τεράστιες ποσότητες εκρηκτικών.

Το όνομα της Μαφίας είναι και σήμερα μεγάλο βάρος για την Σικελία. Οι εγκληματικές οργανώσεις παγκοσμίως ακολουθούν τις πρακτικές της Σικελικής Μαφίας. Το όνομα Μαφία έμεινε, και είναι το προσωνύμιο σε πολλές Μαφίες, σε διάφορα κράτη, που μας είναι ιδιαίτερα γνωστά στην Ελλάδα.

Τσεφαλού. Ήταν φυλάκιο της Ελληνικής πόλης της Χιμέρας και ιδρύθηκε το 395πχ . Σήμερα είναι ένα όμορφο πρώην ψαροχώρι στην Βόρεια Σικελία κοντά στο Παλέρμο. Χτισμένο κάτω από ένα βράχο διατηρεί το ιστορικό του κέντρο σε καλή κατάσταση και είναι ήπιος τουριστικός προορισμός. Περπατώντας στο ιστορικό κέντρο φυσικά θα φτάσεις σε μια πλατεία Duomo, με την εκκλησία να δεσπόζει. Αν έχεις την ανάλογη διάθεση μπορείς να μπεις για μια σύντομη επίσκεψη. Γύρω από την κεντρική πλατεία μπορείς να βρεις όμορφα καφέ να πιείς έναν εσπρέσο με την ησυχία σου. Ταξιδεύοντας δίπλα στην θάλασσα μετά την Τσεφαλού μας έκανε εντύπωση η πλήρης έλλειψη πρόσβασης στις ακτές. Ήταν ένας ατελείωτος φράχτης από ιδιωτικές κατοικίες που δεν άφηναν καμία πρόσβαση στην θάλασσα.

Συρακούσες. Ιδρύθηκε το 734πχ από Κορίνθιους. Ήταν η μεγαλύτερη Ελληνική αποικία της Σικελίας και ήταν εξαιρετικά οχυρωμένη με τεράστια ναυτική δύναμη για την εποχή. Φθάνοντας στις Συρακούσες πας στο νησάκι Ορτύγια έναν από τους πιο όμορφους προορισμούς της Σικελίας. Περπατώντας σήμερα στα δρομάκια του νησιού θα συναντήσεις τον κατεστραμμένο ναό του Απόλλωνα και τον ναό του Ολυμπίου Διός. Δεν είμαι φανατικός με τις εκκλησίες αλλά σε κάθε πόλη και χωριό στην Σικελία υπάρχει μία πλατεία Duomo. Στις Συρακούσες όμως στην πλατεία Duomo μπορείς να δεις κάτι ξεχωριστό.

Τον αρχαίο Ελληνικό ναό της Αθηνάς που μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Ήταν γνωστή η τακτική της χριστιανικής εκκλησίας να κτίζει τους ναούς της πάνω στους αρχαίους Ελληνικούς ναούς για να εξαφανίσει την “ειδωλολατρία” όπως την ονόμαζε των Αρχαίων Ελλήνων. Δυστυχώς η πρακτική αυτή κατέστρεψε αξιόλογα μνημεία του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού.

Εδώ στις Συρακούσες από τον Αρχαίο Ελληνικό ναό της Αθηνάς σώθηκαν μόνο κάποιοι κίονες στο πλάι του Duomo να θυμίζουν την ιστορία του. Οι δύο μεγάλες θεσμοθετημένες θρησκείες παγκοσμίως, έδειξαν σκληρή συμπεριφορά στις αυτόχθονες θρησκείες για να επικρατήσουν και κατέστρεψαν πολιτιστικά μνημεία και κειμήλια. Λίγο έξω από τις Συρακούσες σώζεται ένα καλοδιατηρημένο Αρχαίο Ελληνικό θέατρο. Οι παραστάσεις Αρχαίου δράματος και κωμωδίας ,ήταν μέρος της κοινωνίας των πολιτών, και τα θέατρα αυτά είναι εξαιρετικά αρχιτεκτονικά επιτεύγματα ακουστικής και εικόνας.

Άφησα για το τέλος τις δύο μεγάλες πόλεις της Σικελίας γιατί ζουν στον δικό τους πολύβουο και κουραστικό ρυθμό και δεν έχουν καμία σχέση με τα μικρά χωριά και την ατμόσφαιρα της υπόλοιπης Σικελίας.

Κατάνια. Η πόλη ζει κάτω από την σκιά της Αίτνας. Ιδρύθηκε τον 8ο πχ αιώνα από Έλληνες από την Χαλκίδα. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σικελίας μετά το Παλέρμο. Αρκετές ηφαιστειακές εκρήξεις απείλησαν την πόλη με την πιο καταστροφική του 1669 όταν η λάβα μπήκε στην δυτική πλευρά της πόλης και την κατέστρεψε. Ξαναχτίστηκε σε στυλ μπαρόκ με πέτρινα κτίρια από λάβα. Το κέντρο της είναι εύκολο να το περπατήσεις και ο κεντρικός δρόμος λέγεται φυσικά “οδός Αίτνας”. Στην κεντρική πλατεία Duomo είναι η μεγάλη εκκλησία της Αγίας Αγκάθας, που είναι ο καθεδρικός ναός της πόλης. Εδώ είναι και το σύμβολο της πόλης, το σιντριβάνι του Ελέφαντα, φτιαγμένο από μαύρη λάβα και Ασιατική αισθητική. Εκεί κοντά είναι και η υπαίθρια αγορά φρούτων , λαχανικών και ψαρικών. Πάνω από την δρόμο της αγοράς κρέμονται χρωματιστές ομπρέλες που δίνουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στην υπαίθρια αγορά. Αν περπατήσεις στην γύρω περιοχή μπορείς να δεις τα μεγάλα μπαρόκ κτίρια να είναι σε μια εγκατάλειψη.

Η πόλη δείχνει την φτώχια της και στα κτίρια, και στους κατοίκους. Είναι επίσης βρώμικη και σε κάποια σημεία τα σκουπίδια στοιβάζονται σε μεγάλες ποσότητες. Το βράδυ αλλά και την ημέρα, θέλει λίγη προσοχή που θα πας και πως θα κινηθείς για να μην βρεθείς στα δύσκολα. Η Σικελία συνεχίζει φυσικά να είναι και στις μέρες μας ο φτωχός Νότος της Ιταλίας.

Παλέρμο. Είναι η πρωτεύουσα της Σικελίας. Μια μεγάλη, δύσκολη πόλη, με κυκλοφοριακό χάος, σκουπίδια και φτώχεια. Στο τουριστικό της κέντρο θα δεις την εκκλησία Cappella Palatina και θα περπατήσεις στην όμορφη Via Roma. Αν όμως θέλεις να δεις την πραγματική ζωή της πόλης θα χωθείς στις γύρω φτωχογειτονιές, που μου θύμισαν ταινίες του Ιταλικού νεορεαλισμού, με έκδηλη την φτώχεια και την κοινωνική ανισότητα. Εδώ στις πόρτες των σπιτιών στέκονται γυναίκες που συζητάνε έντονα μεταξύ τους, παιδιά που παίζουν στον δρόμο, άντρες που καπνίζουν και πίνουν φωνάζοντας και άστεγοι που κοιμούνται δίπλα σε σωρούς από σκουπίδια. Θα βρεις όμως και τοπικές πιτσαρίες που φτιάχνουν νόστιμες χειροποίητες πίτσες από αυτές που τρώνε οι ντόπιοι και ίσως να δυσκολευτείς λίγο με τις “μαφιόζικες” τακτικές διαφόρων τύπων να σου πουλήσουν προστασία στον δρόμο.

Η Σικελία δέχεται 15 εκατομμύρια τουρίστες τον χρόνο. Είναι βιώσιμος όλος αυτός ο τουρισμός; Φυσικά και όχι. Όλος αυτός ο υπερτουρισμός εξαντλεί τα ελάχιστα αποθέματα νερού του νησιού. Η κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο έχει προκαλέσει μεγάλες ξηρασίες. Η Σικελία αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα νερού. Το 70% της Σικελίας βρίσκεται σε κίνδυνο ερημοποίησης.

Οι περισσότερες από τις λίμνες του νησιού είναι σχεδόν ξερές. Η Σικελία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις νερού στην ιστορία της. Το νησί μπήκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πέρσι τον Φεβρουάριο λόγω της έντονης ξηρασίας. Αυτό όμως δεν ενδιαφέρει τους τουρίστες που απαιτούν να έχουν άφθονο νερό και γεμάτες πισίνες. Δεξαμενόπλοια μεταφέρουν νερό στο νησί και ιδιωτικές υδροφόρες το μοιράζουν στα ξενοδοχεία και τους κατοίκους έναντι υψηλών αμοιβών. Το άνοιγμα μιας βρύσης για λίγο νερό είναι ακριβό αγαθό στην ξεραμένη Σικελία.

*Ο Στέργιος Μήτας είναι σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και ταξιδευτής