Η ακτινογραφία της οδού Βενιζέλου

Οδός Βενιζέλου. Ένας δρόμος που άλλαξε πολλές φορές όνομα κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Ένας δρόμος «πονεμένος» από την ιστορία του Μετρό. Ένας δρόμος με πλούσια ιστορία που σε μία βόλτα θα συναντήσεις κτίρια διαμάντια, τα οποία κρύβουν αναμνήσεις πολλών χρόνων.

Η οδός Βενιζέλου άλλαξε πολλές φορές όνομα στην διάρκεια της ιστορίας. Στην πραγματικότητα το όνομα Βενιζέλου το συναντάμε σε κάθε ελληνική πόλη. Δεν υπάρχει καμία που να μην έχει δώσει έστω και σ’ ένα μικρό δρομάκι το όνομα του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος ήταν Έλληνας πολιτικός. Γεννήθηκε στην Κρήτη το 1864. Πολιτεύτηκε και αγωνίστηκε για την ένωσή της με την Ελλάδα. Ονομάστηκε Εθνάρχης. Διετέλεσε πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας και επτά φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Ως πολιτικός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο Κρητικό Ζήτημα, καθώς και στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας, από το 1910 έως τον θάνατό του το 1936.

Ο δρόμος στη Θεσσαλονίκη το 1898 ονομάστηκε οδός Σαμπρί Πασά, επί της θητείας του οποίου έγινε η διάνοιξη της οδού, συνολικού μήκους 1,5 χιλιομέτρου, ενώνοντας την τότε πλατεία Ολύμπου με το Διοικητήριο. Όταν η Θεσσαλονίκη έγινε ελληνική πόλη, η οδός ονομάζεται Βενιζέλου. Το 1920, ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές και η νέα κυβέρνηση ονομάζει τον δρόμο Ερμού μέχρι το 1922, όπου της αποδίδεται ξανά το όνομα Βενιζέλου, αλλά και αυτό μέχρι το 1936, όταν το καθεστώς της 4ης Αυγούστου και του Μεταξά την ονομάζει Βασιλέως Κωνσταντίνου, μέχρι τις 24 Σεπτεμβρίου 1945, που με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου θα πάρει οριστικά το όνομα που κατέχει μέχρι και σήμερα.

Ο δρόμος που αποτέλεσε μήλο της έριδος των κυβερνήσεων που του άλλαζαν όνομα. Επίσης υπήρξε για πολλά χρόνια μέχρι σήμερα, αυτή την φορά για τα αρχαία που βρέθηκαν κατά τα ανασκαφικά έργα του μετρό. Τα σημαντικά ευρήματα που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές άνοιξαν μια μεγάλη πληγή στο κέντρο της πόλης, με τα αρχαία της πόλης να βρίσκονται σε κίνδυνο.

Ο δρόμος για πολύ καιρό ανά τακτά χρονικά διαστήματα ήταν κλειστός, διογκώνοντας το κυκλοφοριακό πρόβλημα και ζημιώνοντας όσο κανέναν άλλον τους επιχειρηματίες πίσω από τις λαμαρίνες. Τα καταστήματα στις γωνίες Βενιζέλου – Εγνατίας θυμίζουν πόλη φάντασμα και αρκετοί είναι εκείνοι – ιδιαίτερα οι νεότεροι – που δεν έχουν απολύτως καμία ανάμνηση του δρόμου χωρίς τις λαμαρίνες.

Τον περασμένο Νοέμβριο απομακρύνθηκαν οι λαμαρίνες από την οδό Βενιζέλου και Εγνατία, διευκολύνοντας την κυκλοφορία στο σημείο και δίνοντας μία πνοή στα καταστήματα που ήταν για πολύ καιρό κρυμμένα και αποκομμένα από τους ρυθμούς της πόλης.

Ο σταθμός Βενιζέλου μπορεί να γίνει πόλος έλξης επισκεπτών, μιας και κρύβει ένα κομμάτι της ιστορίας στα σπλάχνα του, αλλά και λόγω της επικείμενης δημιουργίας μουσείου στο κτίριο του Αλκαζάρ. Το Χαμζά Μπέη Τζαμί, ευρύτερα γνωστό στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης ως Αλκαζάρ, είναι τζαμί του 15ου αιώνα χτισμένο στη συμβολή της Εγνατίας οδού και της οδού Βενιζέλου, απέναντι από το Μπεζεστένι. Κτίστηκε το 1468, στη μνήμη του επιφανούς Οθωμανού στρατιωτικού Χαμζά Μπέη. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό, συνέχισε να λειτουργεί ως τζαμί μέχρι το 1925, όταν εγκατέλειψαν την πόλη και οι τελευταίοι μουσουλμάνοι. Έκτοτε, παρόλο που κρίθηκε διατηρητέο μνημείο, λειτούργησε αρχικά ως τηλεγραφείο, ενώ στη συνέχεια πέρασε στην κυριότητα Εβραίου επιχειρηματία και μετατράπηκε σε κινηματογράφο υπό την ονομασία Αλκαζάρ. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο επιχειρηματίας εξαναγκάστηκε να μεταβιβάσει την ιδιοκτησία του κτιρίου σε χριστιανό προσφυγικής καταγωγής, ενώ μεταπολεμικά στο τζαμί στεγάστηκαν εμπορικά καταστήματα. Αργότερα, το κτίριο εγκαταλείφθηκε καθώς κρίθηκε ακατάλληλο και πέρασε με δωρεά το 1977 στον Ερυθρό Σταυρό. Το 2006 πέρασε στην κυριότητα του υπουργείου Πολιτισμού και ξεκίνησαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του, με σκοπό να στεγαστούν στον χώρο τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύπτονται από τις εργασίες του μετρό της Θεσσαλονίκης.

Πίσω από το Αλκαζάρ, το Καραβάν Σαράι βρίσκεται και αυτό ανεκμετάλλευτο. Υπήρξε χώρος φιλοξενίας οικογενειών από τα χωριά της Μακεδονίας την περίοδο του 1946 -1949, ενώ μέχρι την ανέγερση του νέου Δημαρχείου φιλοξενούσε το δημαρχείο με όλες τις υπηρεσίες του. Λίγα μέτρα πιο κάτω, επί της της Βενιζέλου, συναντούμε το Μπεζεστενι, Οθωμανικό μνημείο, το οποίο κτίστηκε επί Σουλτάνου Μεχμέτ Β’. Η λέξη Μπεζεστένι προέρχεται από την τουρκική λέξη bezesten που σημαίνει αρχαιοπωλείο και την αραβική λέξη bez που σημαίνει ύφασμα.

Εκεί πωλούνταν πολύτιμα αντικείμενα, φυλάσσονταν έγγραφα και περιουσιακά στοιχεία, γινόταν έλεγχος της ποιότητας των εμπορευμάτων και καθορίζονταν οι ισοτιμίες των νομισμάτων. Πριν την πυρκαγιά του 1917, που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, το Μπεζεστένι αριθμούσε 113 καταστήματα. Μετά την πυρκαγιά περιμετρικά του κεντρικού χώρου, προστέθηκαν εξωτερικά καταστήματα. Τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 έγιναν εργασίες στερέωσης του κτιρίου και μέχρι σήμερα λειτουργούν εντός του διάφορα υφασματοπωλεία. Δίπλα ακριβώς, η στοά Σαούλ, χτίστηκε το 1867, καταστράφηκε από την πυρκαγιά του 1917 για να ξαναχτιστεί το 1929, σε σχέδια του Κάρολου Μοδιάνο, το νέο τμήμα της προς την οδό Βενιζέλου.

Την οδό Βενιζέλου σφράγισε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης ιστορίας, η δολοφονική επίθεση κατά του Γρηγόρη Λαμπράκη στις 22 Μαΐου 1963.

Κατά την διάρκεια προγραμματισμένης ομιλίας του στο ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ στην Θεσσαλονίκη στις 22 Μαΐου του 1963, στην συμβολή των οδών Ερμού με Βενιζέλου, ο Λαμπράκης, αφού έχει τελειώσει την ομιλία του, διασχίζει τον δρόμο για να φύγει. Εκείνη την στιγμή, ένα τρίκυκλο πέφτει πάνω του και κάποιος τον χτυπάει με έναν λοστό στο κεφάλι. Στο τρίκυκλο επέβαιναν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και Μανώλης Εμμανουηλίδης, που ήταν γνωστοί στον υπόκοσμο της πόλης και είχαν καταδικαστεί για πράξεις παρανομίας. Το τρίκυκλο καταδίωξε ο Μανώλης Χατζηαποστόλου και κατάφερε μετά από πάλη με τον Γκοτζαμάνη να τον ακινητοποιήσει. Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ σε κωματώδη κατάσταση, αλλά δεν κατάφερε να ζήσει, πεθαίνοντας μια εβδομάδα μετά, στις 27 Μαΐου 1963. Η κηδεία του μετατράπηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Το 1988, μετά από πανελλήνιο διαγωνισμό ο Δήμος Θεσσαλονίκης αναθέτει στο γλύπτη Βασίλη Δωρόπουλο την κατασκευή ενός γλυπτού στην μνήμη του, το οποίο και τοποθετήθηκε στην γωνία των δρόμων Βενιζέλου και Ερμού, όπου και δέχτηκε το δολοφονικό χτύπημα. Το μπρούτζινο αυτό άγαλμα είναι ένα σημείο συνάντησης και κατάθεσης στεφάνων την ημέρα της δολοφονίας του, την 1η Μαΐου καθώς και σε άλλες ημέρες εορτασμού της ειρήνης και της ομόνοιας των λαών.

Ακόμη στην γωνία Εγνατία με Βενιζέλου γράφτηκε μία από τις ιστορικότερες και πιο αιματοβαμμένες πορείες στις 9 Μαΐου 1936. 12.000 καπνεργάτες ξεκινούν μια μεγάλη απεργία που εξαπλώνεται και σε άλλους κλάδους εργατών. Η αστυνομία προσπαθεί να εμποδίσει την απεργία. Ο επικεφαλής των αστυνομικών, διοικητής της χωροφυλακής Ντάκος, δίνει εντολή να ανοίξουν πυρ οι αστυνομικοί. Ο απολογισμός της ημέρας 12 νεκροί και 300 τραυματίες.  Ο πρώτος νεκρός της ημέρας ο Τάσος Τούσης, πέφτει στην διασταύρωση των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, έξω από το Αλκαζάρ. Ήταν μόλις 25 ετών, αυτοκινητιστής, με καταγωγή από το Ασβεστοχώρι. Οι απεργοί, με το που αντιλαμβάνονται τον θάνατό του, ξεσηκώνονται. Ξηλώνουν μια πόρτα, πάνω στην οποία περιφέρουν το σώμα του κατά μήκος του δρόμου. Ο Ριζοσπάστης την επομένη δημοσιεύει την ιστορική πλέον φωτογραφία της μάνας του Τάσου Τούση να θρηνεί επάνω από το σώμα του στην μέση της οδού Εγνατία. Η φωτογραφία συγκλόνισε τόσο πολύ τον Γιάννη Ρίτσο, που τον ενέπνευσε να γράψει τον «Επιτάφιο».

Η Βενιζέλου τελειώνει αφού διασχίσει τις οδούς Μητροπόλεως, Τσιμισκή, Ερμού, Εγνατία, Φιλίππου, Ολύμπου, φτάνοντας στο Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, το παλιό Διοικητήριο. Για τον λόγο αυτό, πολλές πορείες διαμαρτυρίας με τερματισμό στο Υπουργείο ανηφορίζουν από την Βενιζέλου.

Η Βενιζέλου είναι ένας δρόμος που μεταξύ άλλων θα συναντήσεις αρκετά σπουδαία μέγαρα.

Μέγαρο Στάιν

Είναι σίγουρο πως έχεις περάσει άπειρες φορές από την πλατεία Ελευθερίας. Εξίσου σίγουρο είναι και πως άλλες τόσες φορές έχεις διασχίσει την παραλία στο ύψος του λιμανιού. Άραγε πόσες από αυτές τις φορές σήκωσες το βλέμμα σου για να δεις τι υπάρχει στους πάνω ορόφους των ψηλών κτιρίων που βρίσκονται περιμετρικά της πλατείας; Αν το έχεις κάνει θα έχεις σίγουρα προσέξει πως στη γωνία Βενιζέλου και Καλαποθάκη υπάρχει ένα κτίριο που στην οροφή του έχει μια σφαίρα. Μια κανονική πράσινη, διαφανή σφαίρα.

Πρόκειται για το Μέγαρο Στάιν το οποίο χτίστηκε το 1906 και ήταν το μοναδικό κτίριο της περιοχής που δεν κάηκε από την πυρκαγιά που κατέστρεψε όλη την πόλη το 1917. Χτίστηκε από τον Έρνστ Λόουι για την αυστριακή εταιρία καταστημάτων «Stain» η οποία στεγάστηκε εκεί για πολλά χρόνια. Για όσα χρόνια δέσποζε στην πλατεία ως το ψηλότερο κτίριο της περιοχής ήταν εύκολο να διακρίνεις αυτήν την περίεργη κατασκευή στην ταράτσα του. Ωστόσο, σήμερα δύσκολα φαντάζεται κάποιος πως αυτό το κτίριο αυστηρών γραμμών και συμμετρίας κρύβει εκεί ψηλά έναν περίτεχνο τρούλο κοσμημένο με μια πράσινη, διαφανή σφαίρα.

Αξίζει να σημειωθεί πως για κάποιο διάστημα στεγάστηκε στο Μέγαρο Στάιν το Ταχυδρομείο Θεσσαλονίκης, ενώ σήμερα στεγάζονται κυρίως τραπεζικές και ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Εκεί στεγάστηκε το πρώτο ανδρικό κατάστημα πολυκατάστημα στην Ελλάδα, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή τα μόνα που λειτουργούσαν βρίσκονταν στη Βιέννη και το Κάϊρο. Εκεί υπάρχουν ρούχα εξαίσιας φινέτσας που θα ζήλευαν τα παρισινά σαλόνια. Κοστούμια, κασμίρια, υφάσματα μοναδικά και γραμμές στιλάτες. Αλλά και καπέλα, ομπρέλες, μανικετόκουμπα και αξεσουάρ. Οι κύριοι που ράβονταν εκεί όμως ήθελαν να επιβεβαιώσουν το στιλ τους και αλλιώς. Έτσι άνοιξε ακριβώς δίπλα, στο χώρο που φιλοξενήθηκαν πολλά χρόνια αργότερα τα περίφημα σουτζουκάκια Ρογκότη ένα φωτογραφείο το οποίο εξυπηρέτησε τις ανάγκες των φωτογραφήσεων των κυρίων με τα ολοκαίνουργια κοστούμια τους. Το φωτογραφείο του Λατιμέρ. Εκεί λοιπόν ντυμένοι με την τελευταία λέξη της μόδας πόζαραν για το φακό του φωτογράφου!

Μέγαρο Ζενίθ, Βενιζέλου 10 και Μητροπόλεως 12. Χτίστηκε το 1924, στο οικόπεδο 18/1 της πυρίκαυστης ζώνης (857/14.6.1924) που ήταν από τα ακριβότερα της Θεσσαλονίκης σε σχέδια του αρχιτέκτονα Jacques Moshe. Ιδιοκτήτες κατά το ήμισυ ήταν οι αδελφοί Ισακίνο και Ρομπέρτο, γιοι του Χαϊμ Γ. Μποτόν, που κατείχαν το μεγαλύτερο κοσμηματοπωλείο της Θεσσαλονίκης το «Ζενίθ Α.Ε.», εξ ου και η ονομασία του κτιρίου.

Το έτερο ήμισυ κατείχαν άλλοι οικοπεδούχοι οι Ιωσήφ Σακιτούδη, Λεόν Γιομτώβ, Ζοζέφ Νισσήμ. Στέγασε το δημαρχείο από το 1943 έως το 1958, οπότε και μεταφέρθηκε στο Καραβάν Σαράι και σήμερα αποτελεί κτίριο επαγγελματικών δραστηριοτήτων.

Το κτίριο είναι τριώροφο, με ισόγειο και πατάρι. Χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού με επιρροές νεοκλασικές αλλά και μπαρόκ. Χωρίζεται σε τρεις ευδιάκριτες οριζόντιες ζώνες (βάση-κορμός-στέψη / νεοκλασικισμός).

Μέγαρο Άτλας, Βασ. Ηρακλείου με Βενιζέλου γωνία

Χτίστηκε το 1925 σε σχέδια του Ελί Μοδιάνο. Κρίνοντας από τον σχεδιασμό του πιθανολογούμε ότι πρόκειται για μέγαρο κατοικιών. Σήμερα στεγάζει το κοινωνικό στέκι Μικρόπολις. Αποτελείται από ισόγειο και 3 ορόφους. Το ισόγειο είναι διαμορφωμένο για την στέγαση καταστημάτων. Παρατηρούμε ότι ο πρώτος όροφος είναι καθαρά νεοκλασικός, ενώ ο δεύτερος είναι πλούσια διακοσμημένος, με μεταλλικά κιγκλιδώματα, πλαίσια διακοσμημένα με φυτικές παραστάσεις και περίτεχνα ιωνικά επίκρανα.

Ο τρίτος όροφος δεν έχει εξώστες και είναι εξίσου λιτός με τον πρώτο. Ο διαχωρισμός πιθανώς έγινε εσκεμμένα για να διαχωρίζει τους ορόφους εξωτερικά ή εξηγείται από το γεγονός ότι αρχικά χτίστηκε ο πρώτος και λίγο αργότερα οι υπόλοιποι όροφοι. Εσωτερικά, το κεντρικό σημείο του κτιρίου είναι το κλιμακοστάσιο που καταλήγει σε υαλοσκεπές άνοιγμα.

Μέγαρο Μαλάχ, Γωνία Ερμού και Βενιζέλου

Χτίστηκε το 1924 από τους Joseph Pleyber (Ζοζέφ Πλεϋμπέρ) και Eli Hassid Fernandez (Ελί Χασσίδ Φερνάντεζ, για τους Πελοπίδα Σταμούλη και Αλέξανδρο Καραδήμου και αποτελεί ιδιοκτησία των Καραδήμου, Σταμούλη και Μαλλάχ. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με απόφαση του 1983. Λειτούργησε ως εμπορικό μέγαρο και μέχρι σήμερα στεγάζει επιχειρήσεις. Βρίσκεται στην γωνία Ερμού και Βενιζέλου. Αποτελείται από ισόγειο, ημιώροφο και 4 ορόφους.

Είναι από τα λίγα κτίρια εκείνης της εποχής που δεν έχει αίθριο ή κάποιο υαλοσκεπές άνοιγμα. Το ισόγειο είναι διαμορφωμένο για καταστήματα και η όψη ανταποκρίνεται στο κλασικό τρίπτυχο βάση-κορμός-στέψη. Παράλληλα, παρουσιάζει απόλυτη συμμετρία στους κάθετους αλλά και στους οριζόντιους άξονες.

Μέγαρο Δρακούλη, Βενιζέλου με Μητροπόλεως

Χτίστηκε το 1921, πιθανώς σε σχέδια των Ζαχαριάδη- Κοκορόπουλου για τον επιχειρηματία Δρακούλη. Είναι χαρακτηριστικό μέγαρο της εποχής με εμπορική χρήση. Στέγασε πολλές επιχειρήσεις μεταξύ των οποίων τα γραφεία των Ελληνικών Σιδηροδρόμων και το κατάστημα Βάρδας. Σήμερα στεγάζει ακόμα επιχειρήσεις και είναι σε σχετικά καλή κατάσταση. Βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, στην οδό Βενιζέλου με Μητροπόλεως.

Το κτίριο αποτελείται από 4 ορόφους. Αποτελείται από στοιχεία αρτ νουβό και για αυτό εντάσσεται στον εκλεκτικισμό. Στο εσωτερικό του, οι επαγγελματικοί χώροι οργανώνονται γύρω από έναν μεγάλο, τετράγωνο κοινόχρηστο χώρο. Το κλιμακοστάσιο φωτίζεται από φεγγίτες και διαθέτει ασανσέρ.

Επίσης είναι ένας δρόμος όπου υπήρχαν πολλές στοές. Η Στοά Σαούλ περικλείεται από τις οδούς Βενιζέλου, Ερμού, Δραγούμη και Βασ. Ηρακλείου.

Στα τέλη της τουρκοκρατίας στη θέση της στοάς Σαούλ υπήρχε χάνι που περιελάμβανε 96 εργαστήρια, καφενείο, γραφεία και αποθήκες, και φυσικά ανήκε στα παιδιά του Σαούλ Μοδιάνο. Ωστόσο το 1867, στο πλαίσιο των πολεοδομικών επεμβάσεων για την αναδιοργάνωση της πόλης, διανοίγεται η οδός Βενιζέλου (τότε Σαμπρή Πασά) πόλος έλξης όλων των εμπορικών δραστηριοτήτων. Σε αυτόν τον εμπορικό άξονα της πόλης ο Σαούλ Μοδιάνο αποφασίζει να κτίσει μεταξύ 1867-1881 την “Cité Saül”, μία εμπορική πολιτεία πιθανώς σε σχέδια του Vitaliano Pοselli.

Η εμπορική αυτή στοά Μοδιάνο εμφανίζεται με την ίδια πολεοδομική οργάνωση μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1910 κι αυτό γιατί η πυρκαγιά του 1917 την κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά κι έτσι έπρεπε να αναμορφωθεί. Στο νέο σχέδιο ρυμοτομίας η στοά Σαούλ καταλαμβάνει ολόκληρο σχεδόν το οικοδομικό τετράγωνο 125 της πυρίκαυστης ζώνης. Στον επανασχεδιασμό της ενσωματώνονται στοιχεία της αρχικής στοάς, ενώ ταυτόχρονα γίνεται μια προσπάθεια εφαρμογής της τυπολογίας των ευρωπαϊκών εμπορικών στοών του 19ου αιώνα.

Το 1929 σε σχέδια του Κάρολου Μοδιάνο, κτίστηκε το νέο τμήμα της (κυρίως προς την οδό Βενιζέλου), στο οποίο κυριαρχούν στοιχεία Art Deco και μάλιστα συνδέεται με το τμήμα που διασώθηκε στην οδό Βασ. Ηρακλείου, όπου κυριαρχεί το νεοαναγεννησιακό στυλ. Βασικό στοιχείο της στοάς αποτελούν οι δύο εσωτερικοί πεζόδρομοι που σχηματίζουν ένα «Τ» και συνδέουν την οδό Ερμού με την Βασ. Ηρακλείου και τη Βενιζέλου με την Ίωνος Δραγούμη. Αξίζει να σημειώσουμε πως στο κτιριακό αυτό συγκρότημα διατηρούσε το αρχιτεκτονικό του γραφείο ο Ελί Μοδιάνο ένας από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής και εγγονός του Σαούλ Μοδιάνο. Το ενδιαφέρον αυτό αρχιτεκτονικό σύνολο αποτελεί παράλληλα και ιστορική μαρτυρία της ακμής του εμπορικού οίκου των Μοδιάνο που ξεκίνησε ο Σαούλ, του πλουσιότερου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά από το μεγάλο οίκο Καμόντο της Κωνσταντινούπολης.

Για πολλά χρόνια η Στοά φιλοξένησε αρκετά καταστήματα κάθε είδους, από υφασματάδικα και χαντράδικα μέχρι θρυλικά νυχτερινά μπαρ και καφέ. Μέσα έβρισκες graffity διαμάντια που έδιναν στην αρχιτεκτονική κομψότητα της την αστική εξέλιξη του σήμερα. Επιπροσθέτως, εκεί βρισκόταν το κατάστημα Fokas, το οποίο έκλεισε πριν από περίπου 10 χρόνια. Η στοά τότε έσφυζε από ζωή όμως μετά το λουκέτο του εμπορικού, τα μικροκαταστήματα μεταφέρθηκαν στην ευρύτερη περιοχή αποτέλεσμα αυτού η κίνηση της να αλλάξει ώρα και να μεταφερθεί τη νύχτα, όπου τα μπαρ έπαιζαν μουσική μέχρι πρωίας.

Μετέπειτα όταν οι ιδιοκτήτες ζήτησαν να αποχωρήσουν οι καταστηματάρχες από τον χώρο για να γίνει η σχετική αναστήλωση του και να μετατραπεί σε πολυχώρο, η Στοά παρήκμασε και σε αυτό το σημείο της ιστορίας της ξεκίνησαν οι φθορές της. Σπασμένα πλακάκια, και παράθυρα στα κτίρια της, ακαθαρσίες, δυσωδία, κατοικία για άστεγους και αδέσποτα. Στο σήμερα η θρυλική Στοά Σαούλ με το πέρας των χρόνων άλλαξε μία γκάμα χαρακτήρων παραμένει κλειδωμένη και απρόσιτη προς τους περαστικούς της. Οι πόρτες της είναι κλειδωμένες με λουκέτα και δεν υπάρχει τον ορίζοντα κανένα σχέδιο ανάπλασης.

Ακόμα υπάρχει η Στοά Καράσσο.

Κλειστή αγορά της Θεσσαλονίκης γνωστή για όσους ενδιαφέρονται να αγοράσουν είδη ραπτικής. Η στοά Καράσσο έχει δύο εισόδους , μια από την Έρμου και μια από Βενιζέλου. Από το 1959 δεν υπήρξαν μεγάλες αλλαγές εντός της . Ήταν ιδιοκτησία του Ισαάκ Καράσσο, γνωστού επιχειρηματία της Θεσσαλονίκης , ο οποίος Κάποια στιγμή αποφάσισε να πουλήσει τη μισή στοά σε έναν άλλο επιχειρηματία , ονόματι Μακρίδη , από τον οποίο ονομάστηκε και το υπόλοιπο μέρος της στοάς.

Από το ξεκίνημα της η στοά αποτέλεσε κομβικό σημείο για εμπόρους που ήθελαν να προμηθευτούν υφάσματα , κλώστες, κουμπιά είδη νεωτερισμού και με το Πέρασμα των χρόνων έγινε γνωστή στους Θεσσαλονικείς για την ποικιλία των προϊόντων της.

Τα καταστήματα με είδη ενδύσεως ήταν ανέκαθεν μοιρασμένα σε τρεις-τέσσερις μεγάλους δρόμους, ενώ την πρωτοκαθεδρία είχαν η οδός Βενιζέλου και η Τσιμισκή, σύμφωνα με το βιβλίο «Η πόλη μας κι εμείς άλλοτε και τώρα» του Καραμήτσου, Δημήτριου Θ.

Όπως μας ενημερώνει η Βενιζέλου αλλά και η Ερμού αποτελούσαν ως αφορά τον μέσο όρο, δεν ήταν οι πιο ακριβές, μια και την «πρωτοπορία» στις τιμές είχε και έχει ακόμα μέχρι σήμερα η Τσιμισκη.

Στο βιβλίο «Θεσσαλονίκης εμπόριον 1870-1970» του Ευάγγελου Χεκίμογλου μαθαίνουμε πως κατά την περίοδο 1910-1980 στην Βενιζέλου μέχρι το ύψος της Ερμού λειτουργούσαν περίπου επτακόσιες επωνυμίες, χωρίς να υπολογίζονται κουρεία, κομμωτήρια, ουζερί, δικηγόρου, συμβολαιογράφοι και ανάλογες υπηρεσίες, από τις οποίες οι διακόσες πενήντα ιδρύθηκαν μετά το 1943.

Συνυπολογίστηκαν οι δύο εμπορικές στοές του δρόμου, η Στοά Σαούλ και η Στοά Καράσσο, οι οποίες δηλώνονται ως ιδιαίτερες διευθύνσεις σε ενενήντα επωνυμίες, Η πρώτη παρέμεινε ως είχε μετά την τμηματική κατεδάφιση της για τη διάνοιξη της οδού Ερμού και την αποκατάσταση του υπόλοιπου τμήματος το 1925, ενώ η δεύτερη (κτίσμα του 1922) είχε κατεδαφιστεί κατά τη δεκαετία του 1970 και αναβίωσε στο ισόγεια πολυώροφης οικοδομής.

Κυρίαρχο στοιχείο του δρόμου μετά το 1943 (όπως, άλλωστε, και πριν από τον πόλεμο) είναι η ραφή και η πώληση ενδυμάτων, σε συνδυασμό με το εμπόριο ψιλικών. Οι δύο αυτές κατηγορίες περιλαμβάνουν αθροιστικά τις μισές επωνυμίες της οδούς Βενιζέλου.

Το εμπόριο υφασμάτων και ενδυμάτων αναπτυσσόταν στα καταστήματα επί της οδού, ενώ τα ψιλικά (και εν μέρει τα ραφεία) στεγάζονταν στις δύο στοές που προαναφέρθηκαν.

Τα μισά καταστήματα ενδυμάτων ή ραφεία είχαν ιδρυθεί πριν από το 1960, ένα στα τέσσερα κατά τη δεκαετία του 1960 και ένα στα τέσσερα κατά τη δεκαετία του 1970.

Κάτι ανάλογο παρατηρείται και με τα ψιλικά, όπου επίσης τα περισσότερα καταστήματα είχαν ιδρυθεί πριν από το 1960. Πολύ λίγες από τις επωνυμίες αυτές διατηρούνταν ακόμα το 1980. Η μέση διάρκεια (της μεταπολεμικής) ζωής τους ήταν τα δεκατρία χρόνια, υπάρχουν όμως και ορισμένα ραφεία τα οποία ξεπέρασαν τα είκοσι πέντε χρόνια ζωής – στους υπολογισμούς αυτούς δεν περιλαμβάνονται καταστήματα τα οποία προϋπήρχαν του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, όπως η «Μέλκα».

Περισσότερα από τα μισά παραδοσιακά καταστήματα έκλεισαν κατά τη δεκαετία του 1970, ενώ ιδρύθηκαν αντιστοίχως περισσότερα από 800 καταστήματα έτοιμων ενδυμάτων. Η οδός Βενιζέλου αποτέλεσε το γεωγραφικό πεδίο αυτή της μεταβολής, ενώ μαζί της επηρεάστηκαν οι κάθετοι δρόμοι, όπως η οδός Αγίου Μηνά.

Μακρόβια ήταν τα δεκατρία χρυσοχοεία της οδού Βενιζέλου, με μέση διάρκεια ζωής τα είκοσι πέντε έτη – η μοναδική κατηγορία από τα υπόλοιπα επαγγέλματα η οποία επιβίωσε της δεκαετίας του 1980.

Ακόμα στην οδό Βενιζέλου λειτούργησαν μερικά από τα γνωστότερα καταστήματα υποδημάτων και δερμάτινων ειδών, που έφθιναν όμως ήδη κατά τη δεκαετία του 1970. Τέλος σημειώνεται και η παρουσία γνωστών ζαχαροπλαστείων, από τα οποία δύο μόνο εξακολουθούσαν να λειτουργούν το 1980.

Γνωστά εμπορικά καταστήματα της Βενιζέλου ήταν τα εξής:

5- Παπαγιάννης, έτοιμα ενδύματα

7- «Κάιζερ», γυναικεία ενδύματα, αξεσουάρ

7- Λουμίδης καφέδες

8- Αγγελογιάννης, αυτοκίνητα

9- «Μέλκα», έτοιμα ενδύματα

10- Αυγερινός, πουκάμισα

11- Κίζας, έτοιμα ενδύματα

12- Βάρδας-Αναγνωστόπουλος, έτοιμα ενδύματα

14- «Κασμίρ», έτοιμα ενδύματα

15- Τερκενλής, δερμάτινα

15- «Κούνιο», φωτογραφικά

15- «Ερμείον», υαλικά

16- «Σελέκτ», έτοιμα ενδύματα

16- «Φαμ Κιούκα», ραπτική

17- «Σαν Ριβάλ», έτοιμα ενδύματα

17- «Αθηναία», έτοιμα ενδύματα

18- «Ελεγκάντ», υφάσματα

22- «Νίκη», έτοιμα ενδύματα

24- Αφοί Σαββίδη, νεωτερισμοί

26- «Milano», έτοιμα ενδύματα

30- Πανίδης, έτοιμα ενδύματα

32- «Άλφα», έτοιμα ενδύματα

32- «Διάνα», υφάσματα

Κλειστά καταστήματα 

Η Parallaxi περπάτησε και μέτρησε αναλυτικά τα καταστήματα που βρίσκονται σε λειτουργία. Πιο συγκεκριμένα θα βρεις 39 κλειστά καταστήματα, 12 καφέ, take away, 7 ζαχαροπλαστεία, 17 με ρούχα, 8 με παπούτσια, 2 σούπερ, αρκετά κοσμηματοπωλεία, φαρμακεία.

Αναφορικά με τις τιμές των ακινήτων στον συγκεκριμένο είναι σίγουρο όπως αναφέρουν άνθρωποι του μεσιτικού κλάδου πως θα επηρεαστούν άρδην από την λειτουργία του μετρό. Ήδη στη οδό Βενιζέλου αλλά και στις γύρω οδούς κοντά στο μετρό, υπάρχουν ακίνητα που ενοικιάζονται με διπλές τιμές. Μία πριν φτιαχτεί το μετρό και μία ακόμα αυξημένη αφού ολοκληρωθεί.

Με πληροφορίες από αρχεία Parallaxi, «Η πόλη μας κι εμείς άλλοτε και τώρα» του Δημήτρη. Θ. Καραμήτσου, «Θεσσαλονίκης εμπόριον 1870-1970» του Ευάγγελου Χεκίμογλου