Πλατεία Χαριλάου: Η κόντρα των καταστημάτων για ενδεχόμενη πεζοδρόμηση
Εδώ και μήνες, η πλατεία έχει γίνει πεδίο για αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις αλλά και αιχμές μεταξύ των Χαριλιωτών. Ποιος ο ρόλος του Δήμου
Στην καρδιά της Χαριλάου, πάνω στην οδό Παπαναστασίου, υπάρχει μια πλατεία η οποία επισήμως ονομάζεται «Σταμάτη Καραμανλή», αλλά οι περισσότεροι την ξέρουν απλώς σαν «πλατεία Χαριλάου».
Ένας από τους λίγους ανοιχτούς χώρους συνάντησης στην πυκνοχτισμένη περιοχή, έχει συνδεθεί με τις αναμνήσεις μικρών και μεγάλων Χαριλιωτών. Την περασμένη δεκαετία, δέχτηκε ένα πολύ πετυχημένο βιοκλιματικό «λίφτινγκ», στο πλαίσιο του οποίου οι δύο κάθετοι δρόμοι στο πλάι της μετατράπηκαν σε οδούς ήπιας κυκλοφορίας, από την οδό Άλκη Καμπανού μέχρι την Παπαναστασίου. Πρόκειται για τις οδούς Αντωνίου Τούσα και Γυμνασιάρχου Στεφάνου.
Όμως, για κάποιους Χαριλιώτες, η πλατεία δεν είναι πια χώρος για συναντήσεις αλλά για… αντεγκλήσεις. Αφορμή για αυτό οι διαφωνίες γύρω από το αν πρέπει να πεζοδρομηθούν πλήρως οι δύο δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας.
Όλα ξεκίνησαν από μία εκτεταμένη ανάπλαση
Η βιοκλιματική ανάπλαση της πλατείας ξεκίνησε επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, με αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων τον Θανάση Παππά. Στη νέα της μορφή παραδόθηκε το 2018 και τα σχόλια ήταν ως επί το πλείστον θετικά. Στο πλαίσιο της ανάπλασης, δημιουργήθηκαν νέα παρτέρια, στρώθηκαν πλακίδια από ψυχρά υλικά, τοποθετήθηκε σιντριβάνι και νέα παγκάκια, ενώ διαμορφώθηκαν νέα μεγάλα παρτέρια με πράσινο.
Τόσο στην Τούσα όσο και στη Στεφάνου η άσφαλτος αντικαταστάθηκε με πλακίδια ίδια με αυτά που μπήκαν στην πλατεία, ενώ σχεδόν καταργήθηκε η υψομετρική διαφορά μεταξύ δρόμου και πεζοδρομίου. Η στάθμευση απαγορεύτηκε και τοποθετήθηκαν αποτρεπτικά κολωνάκια για να μην ανεβαίνουν οχήματα στα πεζοδρόμια.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δόθηκε νομικά η δυνατότητα στους δήμους να θεσπίσουν προσωρινούς ποδηλατοδρόμους και πεζοδρόμους, με σκοπό την προώθηση του δημοσίου χώρου και της άθλησης. Αξιοποιώντας αυτό το νομικό πλαίσιο, επί διοίκησης Ζέρβα οι δύο κάθετοι δρόμοι της πλατείας πεζοδρομήθηκαν πλήρως, με την τοποθέτηση αποτρεπτικών και κατάλληλης σήμανσης. Για την ιστορία, βάσει της ίδιας νομοθεσίας δημιουργήθηκε και ο ποδηλατόδρομος στο οδόστρωμα της λεωφόρου Νίκης, που καταργήθηκε πριν μερικούς μήνες.
Με τη λήξη της πανδημίας, η πεζοδρόμηση των δρόμων ήταν πλέον έωλη νομικά, έπρεπε να καταργηθεί και να επιτραπεί πάλι η κίνηση οχημάτων.
Παράλληλα, μία μερίδα κατοίκων και επαγγελματιών ξεκίνησε τη συλλογή υπογραφών, ζητώντας να μονιμοποιηθεί η πεζοδρόμηση. Πέρσι το Μάιο, ο Στέλιος Αγγελούδης συναντήθηκε με ανθρώπους της γειτονιάς και εκεί άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο της πεζοδρόμησης, εφόσον συμφωνήσει η γειτονιά και υπάρξουν οι αναγκαίες εγκρίσεις από τις τεχνικές υπηρεσίες.
Τον περασμένο Ιούνιο διοργανώθηκε ηλεκτρονική ψηφοφορία για το ζήτημα από την Έ Δημοτική Κοινότητα, με τους συμμετέχοντας να στρέφονται αναφανδόν κατά της πλήρους πεζοδρόμησης. Ωστόσο, οι υπέρμαχοί της αμφισβητούν την εγκυρότητα της διαδικασίας και διοργανώνουν εκ νέου καμπάνια με συλλογή υπογραφών, που αυτήν τη φορά θα κατατεθούν στο δημοτικό συμβούλιο.
«Το πρώτιστο που μας καίει είναι η οδική ασφάλεια»
Ο Νίκος Καγιαλής, ιδιοκτήτης καταστήματος εστίασης, είναι ένας από τους υπέρμαχους της πεζοδρόμησης. Μιλώντας στην Parallaxi, μεταφέρει ότι αυτήν τη στιγμή 26 καταστήματα της γειτονιάς έχουν τοποθετήσει στις πόρτες τους αφίσες της νέας καμπάνιας και συγκεντρώνουν υπογραφές υπέρ της πεζοδρόμησης, ενώ έχουν ζητήσει να ενταχθούν στην προσπάθεια άλλα 15. Για τον ίδιο, αυτό είναι ενδεικτικό του θετικού κλίματος γύρω από το ζήτημα.
«Το έναυσμα για να ξεκινήσουμε την καμπάνια ήρθε πριν πέντε χρόνια περίπου, πριν γίνει η προσωρινή πεζοδρόμηση. Θυμάμαι, καθόμουν απέναντι από το μαγαζί ένα απόγευμα. Είχε πολύ κόσμο η πλατεία, παίζαν διάφορα παιδάκια εδώ γύρω. Ξαφνικά, ένα αυτοκίνητο κατέβηκε σφαίρα την Τούσα για να βγει Παπαναστασίου. Τρόμαξα με το τι θα μπορούσε να είχε γίνει αν ένα παιδί έβγαινε στο δρόμο. Κατευθείαν έστειλα email στο Δήμο και στην Τροχαία, και ο τότε υποδιευθυντής δήλωσε ότι πρέπει να μπουν μπάρες από το Δήμο και να έχει καλύτερη αστυνόμευση», υποστηρίζει ο κ. Καγιαλής.
Η Νεραντζιά Κομκούδη, που έχει εμπορικό κατάστημα πάνω στην πλατεία, συγκατανεύει: «Κανείς δεν σέβεται τα όρια ταχύτητας ούτε το ότι περνά δίπλα από πλατεία. Καθημερινά γλυτώνουμε στο τσακ ατυχήματα με παιδιά η εργαζόμενους από τα μαγαζιά εστίασης, που μεταφέρουν παραγγελίες απέναντι, στα τραπέζια της πλατείας. Είναι πρόβλημα και το ότι τα δύο δρομάκια έχουν το ίδιο χρώμα πλακάκια με τα πεζοδρόμια. Στο μυαλό ενός παιδιού δεν ξεχωρίζουν και νομίζει ότι η πλατεία συνεχίζει και παραπέρα. Τρέχουν με τα ποδήλατα και βγαίνουν στο δρόμο. Όταν γίνει το πρώτο ατύχημα, τότε όλοι θα γυρίσουν και θα λένε “Εμείς λέγαμε να γίνει πεζόδρομος, αλλά πού;”. Φαντάζομαι κανείς δεν θέλει να φτάσουμε σε αυτό το σημείο».
«Όταν έγινε η πεζοδρόμηση επί Covid, δυσκόλευε τον κόσμο να πάει σπίτι του και μας έκοβε ολη την πελατεία», αντιτείνει η Μάγδα Ναζίρη, που έχει επίσης εμπορικό κατάστημα πέριξ της πλατείας και αντιδρά στο ενδεχόμενο πεζοδρόμησης. «Ακόμα και ένα ασθενοφόρο να χρειαζόταν να περάσει, δυσκολευόταν. Η πλατεία έχει κόσμο κυρίως τα απογεύματα, ενώ οι επιπτώσεις της πεζοδρόμησης θα ισχύουν για 24 ώρες. Και εμείς μεγαλώσαμε σε αυτήν τη γειτονιά, κι εμείς έχουμε παιδιά, αγαπάμε το πράσινο και τον ελεύθερο χώρο, αλλά κάποια πράγματα δεν γίνεται να λειτουργήσουν, τι να γίνει;».
Το διαχρονικό «αγκάθι» των φορτοεκφορτώσεων και τα «αγκάθια» μεταξύ των καταστηματαρχών
Οι πολέμιοι της πεζοδρόμησης παρουσιάζουν σαν επιχείρημα και τη δυσκολία που αυτή θα φέρει στην τροφοδοσία των καταστημάτων τους. Βάσει της πιο πρόσφατης κανονιστικής του Δήμου Θεσσαλονίκης, η τροφοδοσία των καταστημάτων από φορτηγά βαρέως τύπου γίνεται από 10:00 το πρωί έως 12:00 το μεσημέρι, αποκλειστικά και μόνο στις θέσεις φορτοεκφόρτωσης. Βέβαια, στην πράξη όλοι γνωρίζουμε ότι οι θέσεις είναι συχνά κατειλημμένες από Ι.Χ. και τα φορτηγά παρκάρουν προσωρινά στο οδόστρωμα.
«Αρκεί να ισχύσει ό,τι προβλέπεται και για τους υπόλοιπους πεζοδρόμους της πόλης. Αυτό ζητάμε», λέει ο κ. Καγιαλής. «Κανενός η δουλειά δεν θέλουμε να σταματήσει. Είναι πολύ εύκολη η τροφοδοσία των καταστημάτων. Υπάρχει θέση τροφοδοσίας από την πλευρά της οδού Στεφάνου, θα μπορούσα να γίνει μία και επί της Τούσα. Η θέση ΑμεΑ επί της Τούσα μπορεί να πάει λίγο πιο πάνω, που έχει ιατρείο, και άλλη μία να τοποθετηθεί απέναντι επί της Στεφάνου».
Ενδεικτικό του «ψυχροπολεμικού» κλίματος που επικρατεί είναι η δήλωση καταστηματάρχη που αντιτίθεται στην πεζοδρόμηση ότι ο φόβος ατυχήματος είναι ένα πρόσχημα. Ο πραγματικός στόχος, αναφέρει, είναι να αυξηθεί ο δημόσιος χώρος με την πεζοδρόμηση και να μπουν μετά περισσότερα τραπεζοκαθίσματα. Παρόλο που οι θέσεις τραπεζοκαθισμάτων είχαν οριοθετηθεί ήδη στη μελέτη της ανάπλασης, εκφράζεται η βεβαιότητα ότι, κατόπιν εορτής, θα βρεθεί ο τρόπος να αυξηθούν.
Από την άλλη πλευρά, δεν λείπουν οι δηκτικές απόψεις ότι συγκεκριμένα μαγαζιά μπλοκάρουν διαχρονικά την πεζοδρόμηση γιατί εγκλωβίζονται στην «ελληνική» λογική του να είναι όλα προσβάσιμα με το αυτοκίνητο.
Η δημόσια διαβούλευση που δεν έπεισε όλους
Στην ηλεκτρονική ψηφοφορία που διοργάνωσε η Έ Κοινότητα, με 9.131 συμμετοχές, τα ποσοστά κατά της πεζοδρόμησης ήταν συντριπτικά. Συγκεκριμένα:
- Στην ερώτηση «Να γίνει πεζόδρομος αφού βέβαια συνταχθεί μελέτη και εγκριθεί από τις αρμόδιες αρχές», το «ΝΑΙ» είχε 422 ψήφους (ποσοστό 5%), ενώ το «ΟΧΙ» 8665 ψήφους (ποσοστό 95%)
- Αντίστοιχα, στην ερώτηση «Να γίνει δρόμος ήπιας κυκλοφορίας», το «ΝΑΙ» είχε 8.603 ψήφους (ποσοστό 95%) και το «ΟΧΙ» 453 (ποσοστό 5%)
- Τέλος, σε μία επιπλέον ερώτηση, «Να γίνει δρόμος ήπιας κυκλοφορίας με πεζοδρόμηση τα Σαββατοκύριακα από τον Απρίλιο μέχρι Οκτώβριο», το «ΝΑΙ» είχε μόλις 106 ψήφους (ποσοστό 1%) και το «ΟΧΙ» 8.335 (ποσοστό 99%).
Ο κ. Καγιαλής εξιστορεί: «Ήρθε ο δήμαρχος το Μάιο του 2024. Είχαμε μαζέψει 600 υπογραφές από κατοίκους και από τα καταστήματα εδώ. Έδειξε θετική διάθεση, αλλά τελικά κωλυσιεργούσε όλο αυτό, με την αιτιολογία ότι πρέπει να γίνει μελέτη από τη Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας και να εγκριθεί από την Αποκεντρωμένη. Ένα χρόνο μετά, είπαν “Θα κάνουμε μια δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση. Η διαβούλευση κράτησε μόλις από τις 2 μέχρι τις 21 Ιουνίου. Δικαίωμα ψήφου είχαν θεωρητικά όσοι μέναν δύο-τρεις δρόμους γύρω από την πλατεία, αλλά στην πράξη μπορούσε να ψηφίσει όποιος ήθελε, χωρίς να δηλώνει κάπου όνομα, διεύθυνση ή τηλέφωνο».
«Λάβαμε διαβεβαίωση ότι θα ελεγχθεί η ταυτότητα των συμμετεχόντων αλλά ακόμα δεν έχουμε κάποια απάντηση. Εγώ προσωπικά ζήτησα δειγματοληπτικό έλεγχο, αλλά επίσης δεν έγινε κάτι», προσθέτει η κ. Κομκούδη.
Οι υποστηρικτές της καμπάνιας θεωρούν ότι η δημόσια διαβούλευση, όπως υλοποιήθηκε, δεν μπορεί να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Υποστηρίζουν ότι το χρονικό «παράθυρο» ήταν μικρό, η ταυτότητα των συμμετεχόντων δεν ελέγχθηκε και δεν εξασφαλίστηκε η πραγματική πρόσβαση όλων των Χαριλιωτών (ειδικά των ηλικιωμένων που δεν έχουν εξοικείωση με το διαδίκτυο) για έναν δημόσιο χώρο που ενδιαφέρει όλη την Χαριλάου και όχι μόνο τα γύρω στενά.
«Για αυτούς τους λόγους, μιλήσαμε με δικηγόρο και μας είπε ότι μπορούμε να συλλέξουμε υπογραφές μέχρι να ξεκινήσουν τα δημοτικά συμβούλια. Οι νέες υπογραφές πλέον είναι ονομαστικές με διεύθυνση και ταχυδρομικό κώδικα. Τώρα θα τις καταθέσουμε σε επόμενο δημοτικό συμβούλιο, παρουσία δικής μας επιτροπής και δικηγόρων από τη Χαριλάου που ζήτησαν να βοηθήσουν την κατάσταση», λέει η κ. Κομκούδη. «Παράλληλα, θα ζητήσουμε να γίνει μία εκτεταμένη συντήρηση και στην ίδια την πλατεία: να βαφτούν τα παγκάκια, να ανακαινιστεί το σιντριβάνι και να αυξηθεί-φροντιστεί το πράσινο».
Η κ. Ναζίρη σχολιάζει: «Έγινε διαβούλευση, τελείωσε. Δηλαδή αν δεν μας αρέσει ένα αποτέλεσμα το ανατρέπουμε; Το ζήτημα αφορούσε ίσως όσους κατοικούν τέσσερις πέντε δρόμους πάνω από την πλατεία, όχι παραπάνω».
«Από την πρώτη στιγμή αυτές οι οδοί σχεδιάστηκαν ως ήπιας κυκλοφορίας»
Η Μαρία Ζουρνά, Γενική Διευθύντρια Τεχνικών Έργων και Περιβάλλοντος του Δήμου Θεσσαλονίκης, μεταφέρει το ιστορικό του έργου και την οπτική της για το ενδεχόμενο πεζοδρόμησης: «Πράγματι, η συγκεκριμένη πλατεία είναι πολύ δημοφιλής, επειδή έχει και ψηλά δέντρα και έχει σκιά. Ειδικά το καλοκαίρι είναι γεμάτα τα παγκάκια. Για την ανάπλαση έγινε μία πολύ ωραία μελέτη. Και κάπου εδώ ξεκινάει η διαφωνία μας με όσους ανακινούν πάλι την πεζοδρόμηση. Για εμάς, η πλατεία είναι πολύ καλά οργανωμένη και οριοθετημένη, ώστε όλες οι χρήσεις να εξυπηρετούνται με ασφάλεια. Είχε γίνει μετά από πάρα πολλές διαβουλεύσεις με τους κατοίκους και τους καταστηματάρχες, επί αντιδημαρχίας Θανάση Παππά.
» Οι δύο κάθετοι δρόμοι κατασκευάστηκαν εξαρχής ως οδός ήπιας κυκλοφορίας, δεν είναι κάτι καινούργια. Είχαν μπει σαμαράκια για να κόβουν ταχύτητα τα αυτοκίνητα, τα οποία πράγματι δεν φαίνονται πια καλά και θα πρέπει να ανανεωθούν στο πλαίσιο ενός γενικότερου “φρεσκαρίσματος” της πλατείας. Έχουν μπει παντού αποτρεπτικά κολωνάκια. Μέχρι τώρα δεν υπήρξε κανένα τροχαίο ατύχημα».
Για τα πλακίδια που είναι ολόιδια με αυτά των πεζοδρομίων, η κ. Ζουρνά αντιστρέφει το επιχείρημα λέγοντας ότι μπήκαν ακριβώς για να καταλάβουν οι οδηγοί ότι μιλάμε για δρόμους ήπιας κυκλοφορίας και άρα να κόβουν ταχύτητα.
«Για εμάς, το θέμα έχει λήξει. Κάναμε μέχρι και μία πιλοτική πεζοδρόμηση με πρόχειρα αποτρεπτικά. Δεν άρεσε στον κόσμο, δεν πείστηκαν. Και εγώ εξεπλάγην από το πόσο μεγάλο ήταν το ποσοστό του “ΟΧΙ”, αλλά δεν γίνεται να μην αποδεχόμαστε μια δημοκρατική διαδικασία και να πεισμώνουμε».
Μετά από όλα αυτά, η συνέχεια θα δοθεί μάλλον από το φθινόπωρο στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου.
