Πολίτες συζητούν για το μέλλον των δύο πρώην στρατοπέδων Παύλου Μελά
Φορείς, σύλλογοι και σωματεία κάνουν ανοιχτό κάλεσμα προς τους πολίτες για σχεδιάσουν, από κοινού, τα επόμενα αγωνιστικά τους βήματα.
Εικόνα αρχείου
Φορείς, σύλλογοι και σωματεία, καλούν τους πολίτες να παραστούν το απόγευμα της Δευτέρας 14 Οκτωβρίου, στο Δημοτικό εντευκτήριο του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσιου, ώστε να συζητηθεί το μέλλον των δύο πρώην στρατοπέδων Παύλου Μελά και να σχεδιάσουν, από κοινού τα επόμενα αγωνιστικά βήματα.
Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση:
“Οι εξελίξεις που αφορούν την αξιοποίηση των δύο πρώην στρατοπέδων Παύλου Μελά και Καρατάσιου είναι ανησυχητικές. Ως τοπική κοινωνία δεν πάμε πίσω από τις ζωτικές ανάγκες μας σε ελεύθερο πράσινο, αθλητισμό και αναψυχή. Στην κατεύθυνση αυτή διεκδικούμε την αξιοποίηση των δύο πρώην στρατοπέδων κόντρα στην επιχειρηματική τους αξιοποίηση και τσιμεντοποίηση όπως σχεδιάζεται και ακούγεται.
Βάζουμε μπροστά τις ανάγκες μας, συντονιζόμαστε και οργανώνουμε την διεκδίκησή μας. Οι αγώνες μας όλα αυτά χρόνια αποτέλεσαν τον καθοριστικό μοχλό πίεσης για να σταματήσει η εικόνα εγκατάλειψης και υποβάθμισης των δύο πρώην στρατοπέδων.
Δίνουμε ραντεβού τη Δευτέρα 14/10 στις 19:00 στο Δημοτικό εντευκτήριο του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσιου και σχεδιάζουμε από κοινού τα επόμενα αγωνιστικά μας βήματα!”
Παρεμβάσεις
19:10 – Πρώην στρατόπεδα, δημόσιος χώρος, χώρος εκπαίδευσης για την αειφορία. Ευθύμιος Παπαδημητρίου, εκπαιδευτικός.
19:20 – Εγχειρήματα πολιτών για τη διεκδίκηση κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων. Σωκράτης Σεϊτανίδης, χωροτάκτης – πολεοδόμος, διδ. ΑΠΘ.
19:30 – Οι μεγάλες χαμένες ευκαιρίες μιας παρακόρης. Γιώργος Τούλας, δημοσιογράφος ΠΑΡΑΛΛΑΞΗ – 9,58fm.
19:40 – 21:30 φορείς, σύλλογοι, σωματεία, πολίτες.
Ομάδα γυναικών Ευκαρπίας, Ομάδα γυναικών Σταυρούπολης, Σύλλογος γυναικών Πολίχνης, Μέλη Πολεοδομικής Γειτονιάς Πάρκου Καρατάσιου, Εργαστήριο Συλλογικών Πρακτικών για το Χώρο και την Ανάπτυξη ΑΠΘ, Σωματείο Μακεδονία Ν. Ευκαρπίας, Φοίνικας Πολίχνης, Ακαδημία Λύκοι Παύλου Μελά, Περιαστικές καλλιέργειες Καρατάσιου, ΠΡΟΤΕΚΤΑ Παύλου Μελά Κορδελιού Ευόσμου, Εσαεί εν ροή, Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων 2ου Γυμνασίου Πολίχνης, Συνδικάτο Οικοδόμων & Εργαζομένων στα δομικά υλικά Νομού Θεσσαλονίκης, Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Τηλεπικοινωνιών και Πληροφορικής Νομού Θεσσαλονίκης, Σωματείο Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ν. Θεσσαλονίκης, Σωματείο Κατεργασίας Ξύλου Ν. Θεσσαλονίκης, Συνδικάτο Μετάλλου και Ναυπηγοεπισκευαστικής Βιομηχανίας Ν. Θεσσαλονίκης, Συνδικάτο Εργατοϋπαλλήλων Τουριστικών Επισιτιστικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης-Πιερίας-Χαλκιδικής, Σωματείο εργαζομένων στην Καθαριότητα και τη Φύλαξη.
Πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά
Όπως αναφέρεται στην σελίδα του δήμου Παύλου Μελά, η ιστορία του πρώην Στρατοπέδου Παύλου Μελά είναι στενά συνδεδεμένη με την νεότερη μεταβατική πορεία της πόλης προς τον 20ο αιώνα. Περί το 1895, ο Οθωμανικός στρατός, στο πλαίσιο ενός εκτεταμένου εκσυγχρονιστικού προγράμματος, αγοράζει ένα αρχικό τμήμα γης 250 περίπου στρεμμάτων. Η γη αγοράζεται από την Σαφιγιέ Χανούν, ιδιοκτήτρια και άλλων μεγάλων εκτάσεων στην δυτική πλευρά της πόλης. Η επιλογή αυτής της θέσης για την εγκατάσταση του στρατοπέδου πρέπει να σχετίζεται άμεσα με την ύπαρξη πόσιμου νερού από το ρέμα Εgri dere, παραχειμάρρου του Δενδροποτάμου, που βρισκόταν στα νότια της έκτασης. Το κτιριολογικό πρόγραμμα του στρατοπέδου περιελάμβανε δύο παρόμοια κτήρια στρατωνισμού, ένα τζαμί, 4 στάβλους και ένα μικρό κτήριο διοίκησης και πρέπει να είχε κατασκευαστικά ολοκληρωθεί έως το 1905. Τα κτήρια στρατωνισμού, το τέμενος και το διοικητήριο έχουν όλα νεωτερίζοντα δυτικότροπα χαρακτηριστικά, ενώ τα κτήρια σταυλισμού είναι πανομοιότυπα μεταξύ τους και υπακούουν τυπολογικά στις λειτουργικές ανάγκες που έπρεπε να εξυπηρετούν.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διάταξη των κτηρίων στο χώρο, καθώς τα δύο κτήρια στρατωνισμού είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν μια ορθογώνια εσωτερική πλατεία στην οποία προφανώς γινόταν η παράταξη του στρατεύματος. Ίχνη μιας διαγώνιας πορείας, που οδηγούσε από την είσοδο του στρατοπέδου στο εσωτερικό της πλατείας, εντοπίζονται ακόμη και σήμερα, ενώ το τέμενος έχει διαγώνια διάταξη ως προς το προηγούμενο ορθοκανονικό σχήμα αποκτώντας τον αναγκαίο προσανατολισμό προς τη Μέκκα. Για τα μορφολογικά όμως χαρακτηριστικά μπορούμε να πούμε ότι τα κτήρια διατηρούν συγγένειες με άλλα αντίστοιχα στρατιωτικά κτίσματα της εποχής, όπως αυτά του στρατοπέδου Κόδρα στην Καλαμαριά, καθώς και του στρατοπέδου Παπαλουκά στις Σέρρες.
Στο στρατόπεδο θα εγκατασταθεί το 1912 ο ελληνικός στρατός, ο οποίος θα καταλάβει σύντομα (έως το 1930) και εκτάσεις που βρίσκονταν βόρεια και δυτικά του αρχικού οθωμανικού στρατοπέδου. Οι εκτάσεις που καταλήφθηκαν αποτελούσαν τμήματα των εκατοντάδων στρεμμάτων, που με διαδοχικές αγορές είχε αποκτήσει στην περιοχή ο μεγαλοτραπεζίτης Σαούλ Μοδιάνο[1]. Από φωτογραφίες των αρχείων του γαλλικού στρατού φαίνεται ότι τον χώρο του στρατοπέδου πρέπει να χρησιμοποιούσε και η γαλλική συμμαχική στρατιά στη διάρκεια των ετών 1915 – 1917 και όλα αυτά ενώ ήδη από το 1914 και κυρίως μετά το 1922 γύρω από το στρατόπεδο πύκνωναν οι προσφυγικοί συνοικισμοί του Λεμπέτ, του Καραϊσίν και της Νεάπολης.
Το 1940 θα καταλάβουν το στρατόπεδο τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής οπότε και ο χώρος θα γίνει τόπος μαρτυρίου για τους φυλακισμένους της εθνικής αντίστασης. Ο ελληνικός στρατός θα επανέλθει εδώ το 1945 και μεταπολεμικά θα κατασκευαστεί, στην βορειοδυτική πλευρά, ένα διακριτό σύνολο κτηρίων που χρησιμοποιούνταν ως θάλαμοι οπλιτών, αλλά και άλλα διάσπαρτα κτήρια και εγκαταστάσεις στο παλιό και νέο τμήμα. Το 2003 το ΥΠ.ΠΟ. χαρακτήρισε ως μνημείο το οθωμανικό τέμενος, ως διατηρητέα κελύφη τα δύο επιμήκη κτήρια στρατωνισμού και το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής έκτασης του στρατοπέδου ως ιστορικό τόπο.
Από τη δεκαετία του 1970 και μετά, το στρατόπεδο έπαυσε να αποτελεί βάση μάχιμων μονάδων, οι εγκαταστάσεις του υπολειτουργούσαν έως και το 2006, οπότε το στρατόπεδο εγκαταλείφθηκε οριστικά από τον στρατό. Σύμφωνα με το ισχύον ρυθμιστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης, το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά προορίζεται να λειτουργήσει ως υπερτοπικός πόλος πρασίνου – ελεύθερων χώρων – αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων με επαναχρησιμοποίηση των σημαντικότερων παλαιών στρατιωτικών κτιρίων.
Το πρώην στρατόπεδο βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Δήμου Παύλου Μελά και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης που έχει 14 Δήμους και πληθυσμό περισσότερο από 1,1 εκατομμύρια άτομα (απογραφή 2011).
Πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου
Το στρατόπεδο Καρατάσιου βρίσκεται στο κέντρο του ανατολικού ορίου του Δήμου, στα όρια της περιφερειακής οδού. Έχει εμβαδόν 689 περίπου στρμ. και περιλαμβάνει εκτάσεις χαμηλής βλάστησης και τμήματα με πευκώδη κάλυψη. Όπως σημειώνεται και παραπάνω, κατά την περίοδο 1915 – 1917 οι σύμμαχοι είχαν μετατρέψει όλη την διαθέσιμη περιφερειακή γη σε ένα απέραντο στρατόπεδο που τα βορειοδυτικά του όριά πρέπει να βρίσκονταν περί την περιοχή του στρατοπέδου Καρατάσιου. Ενδεικτική είναι η φωτογραφεία του L.Ray που υποδεικνύει εγκαταστάσεις των συμμάχων στην γειτονική τούμπα της περιοχής των ανθοκήπων αλλά και στην βορειοδυτική γωνία του στρατοπέδου. Οι γνωστοί σε εμάς χάρτες του 1927 και του 1929 επίσης υποδεικνύουν τις ίδιες εγκαταστάσεις, στον δεύτερο δε σημειώνεται και η ένδειξη «Κέντρο Ιππωνειών». Στην παλιότερη κτηματογράφηση του στρατοπέδου που διαθέτουμε, αυτή του 1963, γίνεται αναφορά σε ένα πρωτόκολλο της Διεύθυνσης Μηχανικού του συγκροτήματος Λεμπέτ που φέρει ημερομηνία 19.7.1926, οπότε και μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την έκταση διαδεχόμενος τα συμμαχικά στρατεύματα.
