Πρώην στρατόπεδο Κόδρα: Πολίτες καλούνται να καταθέσουν προτάσεις
Τι πρέπει να γνωρίζετε
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σε συνεργασία με τον Δήμο Καλαμαριάς, προσκαλεί το κοινό να καταθέσει τις προτάσεις του για το πρώην στρατόπεδο Κόδρα.
Το έργο Bauhaus4MED μέσω του συμμετοχικού σχεδιασμού, δίνει στους πολίτες τη δύναμη να διαμορφώνουν οι ίδιοι τις περιοχές στις οποίες κατοικούν, σύμφωνα με τις αξίες της πρωτοβουλίας New European Bauhaus (ΝΕΒ) που επιδιώκει να γεφυρώσει την Πράσινη Συμφωνία με την καθημερινή ζωή συνδυάζοντας τη βιωσιμότητα, την αισθητική και την συμπερίληψη, ενθαρρύνοντας τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και τις συμμετοχικές διαδικασίες.
Το πρώην στρατόπεδο Κόδρα είναι ένας υπερτοπικά σημαντικός χώρος του Δήμου Καλαμαριάς. Ο χώρος διαθέτει μεγάλες δυνατότητες μετατροπής σε ένα μητροπολιτικό πάρκο σε χώρους πρασίνου, πολιτισμού και αναψυχής.
Συνοπτικό χρονοδιάγραμμα
Υποβολή προτάσεων: 22/09/2025 – 12/10/2025
Αξιολόγηση προτάσεων: 13/10/2025 – 19/10/2025
Ανακοίνωση νικητή: 20/10/2025
*Δικαίωμα υποβολής έχουν όλοι οι πολίτες: είτε ως ανεξάρτητη οντότητα, είτε ως σύλλογος, ως επιχείρηση, ή ως ομάδα πολιτών.
Πώς να συμμετάσχετε: Συνοπτική περιγραφή της πρότασή σας που να εντάσσεται στο πλαίσιο των αρχών του NEB, με τη δυνατότητα να συνυποβάλλετε αρχεία, έγγραφα και φωτογραφίες, που θα ενισχύσουν την περιγραφή της προτεινόμενης λύσης.
Το στρατόπεδο Κόδρα
Ο χώρος του πρώην στρατοπέδου Κόδρα, στην άκρη του Μικρού Εμβόλου, απλώνεται σε μία έκταση 350 στρεμμάτων. Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιουργήθηκε στρατώνας, από τους μεγαλύτερους της Βαλκανικής Χερσονήσου, καθώς και οχυρό τείχος. Την περίοδο 1916-1918, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, στο προϋπάρχον στρατόπεδο εγκαταστάθηκαν συμμαχικά στρατεύματα της Entente, για την ενίσχυση του Μακεδονικού Μετώπου.
Δημιουργήθηκαν καινούριες στρατιωτικές εγκαταστάσεις: κτίσματα στάβλων, χώροι περίθαλψης και αντιαεροπορική πυροβολαρχία. Κατασκευάστηκαν δρόμοι, κήποι, αγωγοί και κανάλια. Με τις εργασίες αυτές αποκαλύφθηκε η πρώτη ομάδα τάφων του αρχαίου οικισμού της Αλίας Θέρμης. Αρκετά από τα ευρήματα των πρώτων ανασκαφών βρίσκονται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Μετά τη λήξη του πολέμου, στο στρατόπεδο εγκαταστάθηκε το 1919 ο ελληνικός στρατός που έδωσε στον χώρο το όνομα του Μακεδονομάχου Μιχάλη Μωραΐτη (καπετάν Κόδρα, 1856-1905). Από το 1924 άρχισαν οι ιδιοκτήτες τμημάτων του στρατοπέδου να προβάλουν δικαιώματα κυριότητας σε αυτά. Το γεγονός αυτό οδήγησε τη στρατιωτική υπηρεσία να προβεί σε διαδοχικές απαλλοτριώσεις, οι οποίες όμως δεν ολοκληρώθηκαν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μέχρι και σήμερα διεκδικήσεις από τους νόμιμους ιδιοκτήτες.
Από την περίοδο 1950-1960 έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις που αλλοίωσαν περιμετρικά την περιοχή. Μέρος του βόρειου τμήματος του στρατοπέδου μεταβιβάστηκε στον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών, για την κατασκευή του οικισμού τους. Στο νότιο τμήμα του ανεγέρθηκε μία ογκώδης πολυκατοικία. Το 1954 η διάνοιξη της παραλιακής οδού διέσπασε την ενότητα του στρατοπέδου με τη θάλασσα. Το 1955 στο ακρωτήριο κτίστηκε το Παλατάκι.
Παρεμβάσεις στην έκταση του στρατοπέδου πραγματοποίησε και ο Δήμος Καλαμαριάς. Έτσι, ένα τμήμα παραχωρήθηκε στον Απόλλωνα Καλαμαριάς για την ανέγερση γηπέδου. Αργότερα ανεγέρθηκαν σχολικά συγκροτήματα, όπως το 2ο Γυμνάσιο και Λύκειο, δίπλα στον αιγιαλό και δύο δημοτικά σχολεία, πίσω από το γήπεδο του Απόλλωνα. Επίσης, το Δημοτικό Κολυμβητήριο στο πλαίσιο των ολυμπιακών έργων για το 2004. Τέλος, ο Δήμος Καλαμαριάς δημιούργησε το άλσος των 1619 αγνοούμενων Κυπρίων, έναν χώρο μνήμης αφιερωμένο στους αγνοούμενους της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974.
Το 1994 σταμάτησε οριστικά η λειτουργία του στρατοπέδου. Μέχρι σήμερα ενεργό είναι ένα μικρό τμήμα στα βορειοανατολικά, προς την οδό Θ. Σοφούλη, για τις ανάγκες του κλιμακίου του ΝΑΤΟ. Εντός του στρατοπέδου βρίσκονται 20 ιδιοκτησίες με συνολική έκταση 110 στρέμματα, από τα οποία διεκδικούνται τα 50. Το στρατόπεδο παραμένει αναξιοποίητο και εγκαταλειμμένο, επειδή δεν μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός μεταξύ αρμόδιων φορέων, ιδιωτών και συλλόγων της Καλαμαριάς.
Από τη δεκαετία του 1980 το πρώην στρατόπεδο Κόδρα χαρακτηρίστηκε ως χώρος πρασίνου και πολιτισμού. Το 1995 ένα μεγάλο τμήμα της έκτασης κηρύχθηκε αρχαιολογικός χώρος. Το 2005 το στρατόπεδο Κόδρα χαρακτηρίστηκε ως «ιστορικός τόπος». Περιλαμβάνει 43 μεγάλα και μικρά κτίρια και κατασκευές. Τα περισσότερα στρατιωτικά κτίρια που έχουν απομείνει αποτελούν αξιόλογα δείγματα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής. Δέκα έξι από αυτά κηρύχθηκαν διατηρητέα το 2007 και έπειτα από επιδιορθώσεις θα μπορούσαν να στεγάσουν πολιτιστικές δραστηριότητες.
Από τις αρχές της δεκαετίας 2000 ο χώρος αξιοποιείται από τον Δήμο Καλαμαριάς για τη διοργάνωση σημαντικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως το Παρά θιν’ αλός, η Παραθινούπολη και το Φεστιβάλ Εικαστικών Τεχνών Πεδίο Δράσης Κόδρα. Το 2018 ψηφίστηκε στη Βουλή η παραχώρηση στον Δήμο Καλαμαριάς της χρήσης 203 στρεμμάτων του στρατοπέδου για 99 χρόνια. Η γεωγραφική θέση του αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τη μετεξέλιξή του σε κύριο τοπόσημο ιστορίας, τόσο της Καλαμαριάς, όσο και όλης της Θεσσαλονίκης.
