Τα κεντρικά νεκροταφεία της Θεσσαλονίκης χρειάζονται υπαλλήλους, ασφάλεια και —κυρίως— χώρο

Σε συνέχεια πρόσφατου ρεπορτάζ για τα κοιμητήρια Καλαμαριάς και το ενδεχόμενο δημιουργίας διαδημοτικού νεκροταφείου με το Δήμο Θέρμης, η Parallaxi αναδεικνύει την κατάσταση και δύο άλλων κεντρικών κοιμητηρίων, αυτών στον Εύοσμο και των Αναστάσεως του Κυρίου.

Υπενθυμίζεται ότι στο προηγούμενο ρεπορτάζ είχαμε συνομιλήσει με το Ζαχαρία Κώστα, αντιδήμαρχο Οικονομικών του Δήμου Καλαμαριάς, αρμόδιο για τα κοιμητήρια. Σύμφωνα με όσα δήλωσε, μετά την ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο της πανδημίας, πλέον έχει επέλθει μία κανονικότητα. Ωστόσο, ο χώρος των κοιμητηρίων παραμένει ασφυκτικά μικρός συγκριτικά με τον πληθυσμό του Δήμου και δεν υπάρχει δυνατότητα επέκτασής του. Παράλληλα, διαχρονικό ζήτημα είναι η έλλειψη προσωπικού, καθώς οι μόνιμοι υπάλληλοι είναι ελάχιστοι και οι υπάλληλοι ορισμένου χρόνου έρχονται και παρέρχονται, δημιουργώντας αρρυθμίες κατά καιρούς στη λειτουργία των κοιμητηρίων.

Επιπλέον, ο αντιδήμαρχος επιβεβαίωσε ότι υπάρχει ενδιαφέρον για τη δημιουργία διαδημοτικών κοιμητηρίων, από κοινού με το Δήμο Θέρμης, σε δική του έκταση, όμως σαφώς θα απαιτηθούν χρόνια προετοιμασιών μέχρι να ευοδωθεί η όποια πρωτοβουλία.

Μετρημένοι στα χέρια του ενός χεριού οι μόνιμοι στα κεντρικά νεκροταφεία

Ο Νέστορας Νικολόπουλος, πρόεδρος του Σωματείου Λειτουργών Γραφείων Κηδειών και Ταριχευτών Μακεδονίας, γνωρίζει καλά την κατάσταση στα κοιμητήρια ολόκληρης της Θεσσαλονίκης και των περιχώρων της.

Μεταφέρει πως η επάρκεια χώρων ταφής αυξομειώνεται καθημερινά, ανάλογα με το διαθέσιμο προσωπικό στα κοιμητήρια και τον αριθμό των θανάτων που σημειώνονται καθημερινά.

Σαν παράδειγμα αναφέρει τα κοιμητήρια του Ευόσμου, υποστηρίζοντας ότι εδώ και κάποιο διάστημα ζητείται από όλα τα γραφεία τελετών να πραγματοποιούν τις ταφές μέχρι τις 15:00 και όχι μέχρι τη δύση του ηλίου, όπως συμβαίνει αλλού. «Επιπλέον», αναφέρει, «ο επιτρεπόμενος αριθμός ταφών είναι εφτά-οχτώ ημερησίως, τη στιγμή που το νεκροταφείο καλείται να εξυπηρετήσει ολόκληρη τη δυτική Θεσσαλονίκη. Παλιότερα, υπήρξαν αναμονές και μίας εβδομάδας για να κάνουμε κάποια ταφή».

Εφόσον κάποια σορός δεν μπορεί να ταφεί άμεσα, είναι απαραίτητη η φιλοξενία της σε ψυκτικό θάλαμο. Ο κ. Νικολόπουλος εξηγεί ότι την ευθύνη για τους ψυκτικούς θαλάμους την έχουν αποκλειστικά οι αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων και ότι τα γραφεία τελετών δεν αδειοδοτούνται να εγκαταστήσουν και να λειτουργήσουν δικούς τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, σε κοιμητήρια που κλείνουν το βράδυ, να αποκλείονται οι τελετάρχες από τους ψυκτικούς θαλάμους, και έτσι να παρακωλύεται η διατήρηση των σορών πριν την ταφή τους.

«Πρόκειται για μία πολύ δυσάρεστη κατάσταση», σχολιάζει ο κ. Νικολόπουλος. «Στα κοιμητήρια Ευόσμου δεν υπάρχει 24ωρη φύλαξη και από τις 22:00 μέχρι τις 06:00 το πρωί δεν μπορούμε να μπούμε για να αφήσουμε σορούς στους ψυκτικούς θαλάμους».

Η έλλειψη προσωπικού είναι σταθερά ένας λόγος που τα κοιμητήρια δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν στο μέγιστο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του σωματείου, το μόνιμο προσωπικό σε κάθε κοιμητήριο δεν ξεπερνά τα δύο-τρία άτομα. Οι υπόλοιπες ανάγκες καλύπτονται από έκτακτο προσωπικό, κυρίως με οκτάμηνες συμβάσεις και προγράμματα όπως αυτά της ΔΥΠΑ. «Οι Δήμοι περιμένουν τους οκταμηνίτες για να στελεχώσουν τα κοιμητήρια, όμως μέχρι να μάθουν τα καθήκοντά τους τελειώνουν οι συμβάσεις και πρέπει να προσληφθούν άλλοι στη θέση τους», λέει. «Κάποιοι υπάλληλοι, μάλιστα, είναι και μεγάλης ηλικίας, γιατί προσλαμβάνονται με το πρόγραμμα “55 Άνω” της ΔΥΠΑ. Οι εργασίες στα κοιμητήρια είναι χειρωνακτικές και κοπιώδεις, απαιτούν σκάψιμο μέσα στο κρύο ή τον ήλιο, και αυτοί οι άνθρωποι συχνά δυσκολεύονται να ανταποκριθούν».

Η έλλειψη υπαλλήλων φέρνει «μαύρη» εργασία

Στα περιφερειακά κοιμητήρια του Νομού, η υποστελέχωση σε προσωπικό οδηγεί και σε φαινόμενα όπως η απασχόληση ιδιωτών για την ανόρυξη τάφων με «μαύρη» εργασία, χωρίς καμία εξασφάλιση και νομιμότητα. «Αυτό δημιουργεί πρόβλημα και στα γραφεία τελετών, γιατί δίνονται αμοιβές που δεν φαίνονται πουθενά και δεν μπορούν να αποδειχθούν. Θα έπρεπε για όλα τα κοιμητήρια να υπάρχουν συγκεκριμένοι εργαζόμενοι από το Δήμο για τις ανορύξεις, εμείς να πληρώνουμε τα νόμιμα στον εκάστοτε Δήμο και να παραλαμβάνουμε το αντίστοιχο παραστατικό», αναφέρει ο κ. Νικολόπουλος.

Κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου: Ο σχεδιασμός για κάμερες ασφαλείας και αποτεφρωτήριο

Την περίοδο της πανδημίας, τα κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου είχαν υποδεχτεί πολλούς νεκρούς από Covid, που δεν μπορούσαν να ταφούν στην Καλαμαριά λόγω έλλειψης χώρου. Διαχρονικά, το νεκροταφείο εξυπηρετεί ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης και οι ανάγκες παραμένουν πάντα μεγάλες, με τις ταφές να φτάνουν τις 2.500 ετησίως.

Ο Σπύρος Τζελέπης είναι εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης, με αρμοδιότητα μεταξύ άλλων τη διαχείριση των κοιμητηρίων Αναστάσεως του Κυρίου. Επικοινωνήσαμε μαζί του προκειμένου να μάθουμε περισσότερα για τη λειτουργία τους αυτήν την περίοδο.

Σύμφωνα με τον κ. Τζελέπη, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του, υπήρχε μεγάλη ανεπάρκεια χώρου. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, πάρθηκαν πρωτοβουλίες για να μειωθούν όσο το δυνατόν οι παρατάσεις ταφής, πάντα με γνώμονα και το σεβασμό στο προσωπικό πένθος όσων έχασαν τους αγαπημένους τους. Επιπλέον, γίνονται προσπάθειες για προσλήψεις, μέσα από προγράμματα απασχόλησης όπως αυτά της ΔΥΠΑ, αλλά και για καλή συνεννόηση με τα γραφεία τελετών, ώστε ανάλογα με τη διαθεσιμότητα να παρέχεται η καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση. Πλέον, τονίζει, τα κοιμητήρια εξυπηρετούν κανονικά, χωρίς καθυστερήσεις. Οι υπάλληλοι υποδέχονται κατά μέσο όρο οχτώ-εννιά σορούς την ημέρα, αριθμός που ενδέχεται να ανέλθει και σε 12-13 σε περιόδους αυξημένης θνησιμότητας λόγω λοιμώξεων κτλ.

Επιπλέον, ο κ. Τζελέπης δηλώνει: «Μέσα στο έτος υπάρχουν σχέδια για τη βελτίωση του αισθήματος ασφάλειας των επισκεπτών, με τοποθέτηση καμερών, καθώς και για την αναπροσαρμογή του υπαλληλικού οργανογράμματος, ώστε οι εργαζόμενοι να ανταπεξέρχονται ακόμα πιο εύρυθμα στη λειτουργία του κοιμητηρίου».

Στην ερώτηση αν έχει μπει κάποιο πλαφόν, απαντά ότι διατηρείται ένα καθεστώς που ισχύει από το 2022, το να μην πραγματοποιούνται ταφές Σαββατοκύριακα και αργίες. Κατ’ επέκταση, μόνο τις Δευτέρες και τις μέρες μετά από αργίες, ενεργοποιείται ένα πλαφόν 14 κηδειών, ώστε να μην υπάρχει υπερσυσσώρευση σορών από τις προηγούμενες μέρες, που δεν γίνονταν ταφές.

Μία σημαντική εξέλιξη για τα κοιμητήρια Αναστάσεως συνέβη πριν μερικές μέρες, με τη δημοσίευση προεδρικού διατάγματος που ρυθμίζει τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου εντός της έκτασής τους. Εφόσον υλοποιηθεί, θα είναι το πρώτο αποτεφρωτήριο στη Βόρεια Ελλάδα.

Σε δηλώσεις του, ο δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης έκανε λόγο για «μια ακόμη σημαντική εκκρεμότητα για την πόλη» και πρόσθεσε ότι «Η δημοσίευση στο ΦΕΚ της έγκρισης του Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου για τη χωροθέτηση του αποτεφρωτηρίου μάς λύνει τα χέρια ώστε να τρέξουμε άμεσα όλες τις απαραίτητες διαδικασίες που απαιτούνται και να προχωρήσουμε το συντομότερο δυνατό στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κατασκευή του Κέντρου Αποτέφρωσης».

Το αν και πώς η επιλογή και της αποτέφρωσης, έναντι της ταφής, θα επηρεάσει τις απαιτήσεις των κοιμητηρίων σε χώρο και προσωπικό μένει να φανεί.

«Δεν μπορούν μέρα-νύχτα να γίνονται κηδείες»

Επανερχόμενοι στα κοιμητήρια του Ευόσμου, επικοινωνήσαμε με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Δήμων Δυτικής Θεσσαλονίκης, Σάββα Καλαϊτζίδη, προκειμένου να μάθουμε περισσότερα για την κατάσταση λειτουργίας τους.

Σύμφωνα με τον κ. Καλαϊτζίδη, από τα τέλη Γενάρη, ο αριθμός των κηδειών ανά εβδομάδα καθορίζεται από τον αντίστοιχο αριθμό εβδομαδιαίων εκταφών, οι οποίες δημιουργούν και τον ανάλογο διαθέσιμο χώρο.

«Κάθε βδομάδα, από Δευτέρα μέχρι Πέμπτη, προγραμματίζεται ένας συγκεκριμένος αριθμός εκταφών, ανάλογα με το πόσοι κεκοιμημένοι έχουν συμπληρώσει τετραετία. Έπειτα, ο αριθμός νέων ταφών ανά μέρα ορίζεται διαιρώντας αυτόν τον αριθμό με τις ημέρες που γίνονται ταφές, δηλαδή από Δευτέρα μέχρι Σάββατο», εξηγεί ο κ. Καλαϊτζίδης. «Όμως, κάποιες φορές, ενδέχεται αυτός ο αριθμός να είναι πλασματικός, γιατί κάποιες σοροί δεν μπορούν να εκταφούν. Ένα παράδειγμα είναι οι νεκροί λόγω Covid, στους οποίους η αποσύνθεση δεν γίνεται επειδή τάφηκαν μέσα σε νάιλον σακούλες. Οπότε, και αυτός ο παράγοντας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη», προσθέτει.

Σχολιάζοντας τα αιτήματα των γραφείων κηδειών να γίνονται ταφές και μετά τις 15:00, δηλώνει: «Πρέπει να καταλάβουν και οι τελετάρχες ότι δεν μπορούν να γίνονται μέρα-νύχτα κηδείες. Και οι ίδιοι οι ιερείς δεν θα το θέλουν. Βρίσκονται στα κοιμητήρια από τα χαράματα και κάποια στιγμή πρέπει να αποχωρήσουν, για να πάνε στις ενορίες τους. Η δική μας εκκλησία, για παράδειγμα, διαβάζει μόνο δύο με τρεις κηδείες την ημέρα».

Αυτήν τη στιγμή, οι κηδείες πραγματοποιούνται εντός μίας με δύο ημερών, με το ενδεχόμενο να αυξηθούν σε τρεις-τέσσερις σε περιόδους έξαρσης των θανάτων. Εφόσον χρειαστεί η παραμονή της σορού σε ψυκτικούς θαλάμους για αρκετές μέρες λόγω έλλειψης χώρου, οι οικείοι του νεκρού απαλλάσσονται από τα ανάλογα τέλη.

Κλείνοντας, ο κ. Καλαΐτζίδης επιβεβαιώνει ότι το νεκροταφείο λειτουργεί με μόνο δύο μόνιμους υπαλλήλους, ενώ ανοιχτή εκκρεμότητα υπάρχει και με την αρχαιολογική υπηρεσία: «Είναι σε εξέλιξη ένα έργο επέκτασης των κοιμητηρίων σε νέο χώρο. Ωστόσο, έτσι όπως σχεδιάστηκε το έργο, δεν είχαν ενταχθεί τα αρχαιολογικά στη σύμβαση και έπρεπε να “τρέξουμε” ξεχωριστά ένα υποέργο για αυτά. Είμαστε σε φάση αναμονής ως προς τους αρχαιολόγους που θα αναλάβουν την έρευνα του χώρου. Ευελπιστούμε να μην βρεθούν αρχαιολογικά ευρήματα που θα μας αναγκάσουν να αλλάξουμε το σχεδιασμό, γιατί υπάρχει πραγματικά μεγάλη ανάγκη να γίνει αυτή η επέκταση το συντομότερο».