Όλο και περισσότεροι άνθρωποι μιλούν στα social media για διατροφικές διαταραχές
Σκεφτείτε πόσες φορές κι εσείς οι ίδιοι είστε στεναχωρημένοι και δεν κατεβαίνει μπουκιά, ή έχετε έντονο άγχος και καταναλώνετε αδιανόητα μεγάλες ποσότητες για το σώμα σας
Πριν από περίπου μία δεκαετία, οι διατροφικές διαταραχές έμεναν στην αφάνεια, με πολλούς ανθρώπους να ταλαιπωρούνται καθημερινά από αυτές και να δίνουν μάχη να αναπτύξουν μία υγιή σχέση με το φαγητό. Άλλοι πάσχουν από body dismorphia, δηλαδή βλέπουν το σώμα τους στον καθρέπτη και ενώ επρόκειτο για ένα καλλίγραμμο και υγιές κορμί θεωρούν πως είναι άσχημο ή υπέρβαρο, άλλοι, από ανορεξία και άλλοι από συνεχόμενα υπερφαγικά επεισόδια.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, επιστήμονες, διατροφολόγοι και ψυχολόγοι προσπαθούν να δώσουν εξηγήσεις στο πώς το φαγητό είναι μία μορφή εθισμού και συνδέεται άμεσα με το συναίσθημα. Σκεφτείτε πόσες φορές κι εσείς οι ίδιοι είστε στεναχωρημένοι και δεν κατεβαίνει μπουκιά, ή έχετε έντονο άγχος και καταναλώνετε αδιανόητα μεγάλες ποσότητες για το σώμα σας.
Οι διατροφικές διαταραχές υπάρχουν και χτυπούν τον κώδωνα του κινδύνου σε δεκάδες ανθρώπους εκεί έξω, αποτελούν σοβαρές ψυχικές ασθένειες που σχετίζονται με τη διαταραγμένη αντίληψη του σώματος και την προβληματική σχέση με την τροφή. Οι πιο κοινές μορφές περιλαμβάνουν τη νευρική ανορεξία, που χαρακτηρίζεται από ακραία αποφυγή τροφής και φόβο για αύξηση βάρους· τη νευρική βουλιμία, όπου η υπερφαγία συνδυάζεται με αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως πρόκληση εμετού· και τη διαταραχή υπερφαγίας, όπου παρατηρούνται συχνά επεισόδια ανεξέλεγκτης κατανάλωσης τροφής, χωρίς όμως αντίστοιχες εκκαθαριστικές ενέργειες. Επιπλέον, σύγχρονες μορφές όπως η ορθορεξία (εμμονή με την «υγιεινή» διατροφή) και η bigorexia (ψυχαναγκαστική επιδίωξη μυϊκής ανάπτυξης) αποκτούν έδαφος, ιδίως μέσα από προφίλ που προωθούν τον «τέλειο» τρόπο ζωής.
Η επιστημονική έρευνα, Dahlgren et al., έχει καταδείξει σαφή συσχέτιση μεταξύ χρόνου έκθεσης στα social media και της αυξημένης εμφάνισης παθολογικών συμπεριφορών σε σχέση με το σώμα και τη διατροφή. Οι αλγόριθμοι των ψηφιακών πλατφορμών ενισχύουν περιεχόμενο που προβάλλει εξιδανικευμένα πρότυπα ομορφιάς: εξαιρετικά αδύνατα, καλλίγραμμα ή μυώδη σώματα, συχνά επεξεργασμένα με φίλτρα. Οι χρήστες —ιδίως έφηβοι και νεαρές γυναίκες— τείνουν να συγκρίνουν διαρκώς την εμφάνισή τους με αυτές τις εικόνες, κάτι που ενισχύει την αυτοαμφισβήτηση, τη δυσαρέσκεια σώματος και την επιθυμία αλλαγής μέσω δίαιτας ή άσκησης σε ακραία επίπεδα.
Kαι ενώ οι πληροφορίες για τα ιδανικά σώματα που οδηγούν στις διατροφικές διαταραχές είναι διάχυτες, ταυτόχρονα κυκλοφορούν και διαφημίσεις από συμπληρώματα διατροφής και χάπια αδυνατίσματος που προωθούν λανθασμένα τρόπους για την απότομη απώλεια βάρους. Ανάμεσα σε τόσο περιεχόμενο, η ανάγκη για μοίρασμα κατά του αγώνα των διατροφικών διαταραχών είναι μεγάλη. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βγαίνουν και μιλούν δημόσια γι αυτό και πολλές φορές γίνονται η σανίδα σωτηρίας για ανθρώπους που απογοητεύονται από την αποτυχία της μάχης κατά των διαταραχών.
Η ψυχολόγος Ειρήνη Σπύρα, εξηγεί στην Parallaxi, πως, η διαφορά στην ορατότητα και στη συζήτηση γύρω από τις διατροφικές διαταραχές σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν, οφείλεται σε έναν συνδυασμό αλλαγών, αλλά κυρίως στην αλλαγή στη στάση της κοινωνίας απέναντι στην ψυχική υγεία:
“Παλαιότερα, τα ζητήματα ψυχικής υγείας αντιμετωπίζονταν με ντροπή ή σιωπή. Σήμερα υπάρχει όμως μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και αναγνώριση ότι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία ή η βουλιμία είναι σοβαρές ψυχολογικές παθήσεις και όχι «καπρίτσια» ή «φάσεις». Ακόμη, η ανάπτυξη των social media έχει δώσει φωνή σε άτομα που υποφέρουν και προσφέρει μια πλατφόρμα για εξομολόγηση και αλληλοϋποστήριξη. Μέσα από ιστορίες επιβίωσης, ενημερωτικά βίντεο ή posts έχει καλλιεργηθεί μια κουλτούρα διαλόγου και κατανόησης. Βέβαια, υπάρχει και η αρνητική πλευρά, καθώς τα social media ενίοτε ενισχύουν τα πρότυπα σώματος και την πίεση για μια «τέλεια εμφάνιση».”
Τονίζει επίσης ότι η επιστημονική πρόοδος και ενημέρωση έχει οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των αιτίων των διατροφικών διαταραχών: “Παράλληλα όμως, η επιστημονική πρόοδος και ενημέρωση έχει οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των αιτίων των διατροφικών διαταραχών (όπως ψυχολογικά τραύματα, κοινωνική πίεση, βιολογικοί παράγοντες) και πλέον υπάρχει περισσότερη πληροφόρηση διαθέσιμη στο κοινό, ενώ έχουν αναπτυχθεί ειδικές θεραπείες και μοντέλα παρέμβασης.
Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι η αλλαγή στα κοινωνικά πρότυπα έχει βοηθήσει καθοριστικά, ενώ το παλαιότερο στερεότυπο ότι οι διατροφικές διαταραχές αφορούν μόνο γυναίκες ή μόνο τους «πολύ αδύνατους» έχει αρχίσει να αποδομείται και πλέον υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση ότι τέτοιες διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν και άνδρες, άτομα κάθε βάρους, ηλικίας και πολιτισμικού υπόβαθρου.
Τέλος, η κουλτούρα της εξομολόγησης στη σημερινή εποχή ευνοεί την προσωπική έκφραση και την αυθεντικότητα ενώ οι άνθρωποι είναι πιο πρόθυμοι να εκθέσουν τις δυσκολίες τους και όχι μόνο τις επιτυχίες – κάτι που ήταν αδιανόητο ή αποθαρρυνόμενο στο παρελθόν. Συμπερασματικά, χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η στροφή αυτή δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο σήμερα· απλώς τώρα υπάρχει περισσότερος χώρος να φανεί και να συζητηθεί, καθώς οι αλλαγές στην κοινωνία, την τεχνολογία και την ψυχολογική εκπαίδευση του κόσμου παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο.”
