Σαν σήμερα γεννήθηκε η «Στέλλα»: Η Μελίνα του Κακογιάννη και η αιώνια γοητεία της

Η «Στέλλα», μια καλλιτεχνικά άρτια, πιστότατη και ταυτόχρονα αβίαστη καταγραφή της αισθητικής, της ατμόσφαιρας, του ύφους και των παθών της ελληνικής κοινωνίας μιας συγκεκριμένης περιόδου, ανήκει στις ταινίες που συνέθεσαν τη ραχοκοκαλιά του ελληνικού κινηματογράφου και προβλήθηκε για πρώτη φορά σαν σήμερα πριν 70 χρόνια .

Αν και λίγο νωρίτερα προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών, στους ελληνικούς κινηματογράφους η πρεμιέρα της ήταν στις 21 Νοεμβρίου του 1955 και έκανε τη Μελίνα Μερκούρη σταρ διεθνούς βεληνεκούς. Την θρυλική ταινία σκηνοθέτησε ο 33χρονος τότε Μιχάλης Κακογιάννης που έγραψε και το σενάριο ενώ βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια».

Τα σκηνικά της ταινίας υπογράφει ο σπουδαίος Γιάννης Τσαρούχης και την ιστορική πια μουσική, ο Μάνος Χατζιδάκις σε συνεργασία με τον Βασίλη Τσιτσάνη.

Η ατάκα του Γιώργου Φούντα «Στέλλα κρατάω μαχαίρι» έγραψε ιστορία. Η χαρακτηριστική σκηνή με τον Μίλτο (Γιώργο Φούντα) να σκοτώνει την Στέλλα (Μελίνα Μερκούρη) γιατί τον δέχτηκε να τον παντρευτεί, γυρίστηκε στα Εξάρχεια και συγκεκριμένα στη συμβολή των οδών Καλλιδρομίου, Ιουστινιανού, Οικονόμου και Δεληγιάννη αφήνοντας για πάντα χαραγμένο στη μνήμη όλων τον δρόμο εκείνο. Σχεδόν ολόκληρη η ταινία, είναι σήμερα ένα διαμάντι όπου ο θεατής μπορεί να ανακαλύψει πως ήταν η Αθήνα τότε μέσα από πλάνα του Κακογιάννη και διαδρομές που θυμίζουν μία άλλη εποχή.

Ή «Στέλλα» ήταν η τελευταία ταινία της «Μήλλας Φιλμ» και αυτό είναι ακόμα ένα ιστορικό γεγονός. Πέρα από την καλλιτεχνική επιτυχία, σημείωσε και εμπορική αφού «έκοψε» πάνω από 134.000 εισιτήρια προκαλώντας ενθουσιασμό στο κοινό που πήγαινε να δει την Μελίνα ως Στέλλα. Στην ταινία βλέπουμε την κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας , τη νοοτροπία και τη μουσική διασκέδαση των Ελλήνων της εποχής πριν από 70 χρόνια και τα ήθη των ανθρώπων στην Ελλάδα τότε.

Η διαχρονική μάχη της ατομικής ελευθερίας ενάντια στους κοινωνικούς κανόνες έκανε την ταινία διαχρονική διανύοντας πια εβδομήντα χρόνια προκαλώντας μέχρι και σήμερα συγκίνηση. Η τραγική κατάληξη της ηρωίδας, υπογραμμίζει το υψηλό τίμημα που καλούνταν (και ενίοτε καλούνται ακόμα) να πληρώσουν οι γυναίκες που τόλμησαν να ζήσουν έξω από τα στερεότυπα. Η Στέλλα του Κακογιάννη ενέπνευσε τις γυναίκες να αμφισβητήσουν την ιεραρχία των φύλων, να διεκδικήσουν την αυτονομία τους και να πουν «όχι» στα «πρέπει». Η  Στέλλα διεκδικεί την προσωπική της ελευθερία με πάθος και αδιαπραγμάτευτη αποφασιστικότητα.

 «Η Μελίνα ήταν η Στέλλα»

Η φράση που επαναλαμβανόταν συχνά, δείχνει πόσο ταυτίστηκε η ηθοποιός με τον ρόλο, δημιουργώντας ένα πρότυπο γυναίκας. Και όμως, στην αρχή ο ρόλος αυτός δεν πήγαινε στη Μελίνα Μερκουρη αλλά στην τότε νεαρή ηθοποιός Νίνα Σγουρίδου. Τελικά, όλα έγιναν όπως έπρεπε. Η Μελίνα ήταν αυτή που πήρε τον ρόλο. Κανείς δεν ξέρει τι έγινε και «προσπέρασε» στην τελική ευθεία τη Σγουρίδου. Το μόνο σίγουρο είναι πως η «Στέλλα» χωρίς τη Μελίνα θα ήταν μια άλλη «Στέλλα».

«Εγώ ποτέ δεν ήμουν ενζενί, ούτε όταν ήμουν πέντε χρονών…»

Ίσως, η απάντηση να βρίσκεται στα λόγια της ίδια της Μελίνας, όπως αποκάλυψε σε συνέντευξη της στο περιοδικό «ΚΛΙΚ» …

«Ο κινηματογράφος για μένα ήρθε αργά, γιατί δεν τους άρεσε το στόμα μου, το έβρισκαν μεγάλο και προκλητικό. […] Ήμουν ήδη ηθοποιός του θεάτρου και με λέγανε ”Ελληνοπαρισινή” γιατί είχα παίξει και στο Παρίσι στο θέατρο και αν θέλεις, είχα μια καριέρα ευρωπαϊκή. Ήταν η εποχή που ο Φίνος ήταν ο τσάρος, ο βασιλιάς, ο εμπνευστής του ελληνικού κινηματογράφου. Ήταν η εποχή που οι κοπέλες έπρεπε να έχουν ένα μικρό μπουμπουκένιο στόμα, να είναι ξανθιές, να είναι ενζενί.

Εγώ ποτέ δεν ήμουν ενζενί, ούτε όταν ήμουν πέντε χρονών… Δεν θεωρούσαν – ο Φίνος και όλοι – ότι θα άρεσα στο ελληνικό κοινό, με βρίσκανε όλοι πολύ – πολύ προκλητική, όχι με την έννοια της σεξουαλικότητας αλλά με την έννοια της ασχήμιας. Είχα βέβαια αυτά τα μάτια, αλλά υπήρχε και αυτό το στόμα. Έτσι σκέφτηκα να κάνω στο εξωτερικό ένα τεστ. Να τραβούσα κάποιες φωτογραφίες. Με φωτογράφισε ο Marpass που ήταν ο φωτογράφος της Μichelle Morgan. Δε βρέθηκε ρόλος για μένα.

Βρέθηκε ευτυχώς ο Κακογιάννης, ο οποίος ερχόταν από την Αγγλία και είχε δει και άλλες γυναίκες με μεγάλο στόμα. Είχε δει τη Joan Crawford που εδώ δεν είχαν δει ποτέ, κάναμε ένα υπέροχο τεστ. Με φωτογράφησε πολύ άγρια, δηλαδή πήρε την κάμερα και την έβαλε μέσα στο στόμα μου. Τώρα με αυτό που θα πω θα γίνει σκάνδαλο, αλλά φαίνεται πως της κάμερας της άρεσε, Έτσι έγινε η ”Στέλλα”»

Μα πάνω απ’ όλα είναι η αληθινή γέννηση της Μελίνας Μερκούρη ως διαχρονικού συμβόλου πάθους, δύναμης, ελευθερίας και τέχνης κόντρα σε μια εποχή όπου η γυναίκα αναμενόταν να είναι υπάκουη, σιωπηλή και «καθωσπρέπει».

Η Στέλλα εμφανίζεται να «σπάει τα καλούπια» μιας πατριαρχικής κοινωνίας, δεν δέχεται να οριστεί από τις κοινωνικές επιταγές του γάμου και εμφανίζεται ως μια ηρωίδα που διεκδικεί την προσωπική της ελευθερία με πάθος και αδιαπραγμάτευτη αποφασιστικότητα.