«Θαρρείς και ζω στον Παράδεισο» – Ντοκουμέντα από τη νεανική ζωή του Νίκου Παπάζογλου

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Τα πολυσυζητημένα sixties του προηγούμενου αιώνα παρουσιάζουν τη δική τους έκφραση στον ελλαδικό χώρο. Στη Θεσσαλονίκη δύο εμφανίσεις του συγκροτήματος “Φόρμιγξ” είχαν γίνει αφορμή να ξεσπάσει η εγχώρια εκδοχή της Beattlemania.

Στην συνέχεια κλειστοί διαθέσιμοι χώροι κατακλύζονταν από τους νέους υποψήφιους μουσικούς για τις πρόβες τους. Από κοντά φίλοι, συμμαθητές και συμμαθήτριες που παρακολουθούσαν τα “ερασιτεχνικά συγκροτήματα” εκ του σύνεγγυς στην πρόβα αλλά και στην εμφάνισή τους στην σκηνή.

Η υποτυπώδης “βιομηχανία πολιτισμού” της Θεσσαλονίκης ανακάλυψε και αυτή την νεανική μουσική ανησυχία και έκφραση και έδωσε την δική της διέξοδο στους “έξαλλους” και “μοντέρνους” εφήβους με τα “μουσικά πρωινά”. Πρόκειται για πρωινές εμφανίσεις συγκροτημάτων σε χώρους νυκτερινών κέντρων της πόλης με την παρουσία ανθρώπων του θεάματος.

Μέσα σε αυτό το γενικότερο κλίμα διαμορφώνεται και ο καλλιτεχνικός χαρακτήρας του νεαρού Νίκου Παπάζογλου. Είναι όλη αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της αναδυόμενης μουσικής σκηνής, η οποία δρα καταλυτικά και διαμορφώνει την ευρύτερη κοσμοαντίληψη του μελλοντικού καλλιτέχνη.

Στον τύπο της εποχής δεν ανιχνεύονται ίχνη της εφηβικής παρουσίας στον “χώρο” των συγκροτημάτων της Θεσσαλονίκης.

Και η συμμετοχή και δραστηριότητά του στο συγκρότημα Ronny and Those δεν καταγράφεται από τους σχετικούς συντάκτες της εποχής. Μία πληροφορία δίδει η στήλη του “Ελληνικού Βορρά” “Μουσικό εξπρές” τον Δεκέμβριο του 1965 για κάποιο συγκρότημα “Ρόννις”, οι οποίοι μαζί με το συγκρότημα των “Μονκς” “έλαβαν μέρος στην χριστουγεννιάτικη γιορτή του Ε΄ Λυκείου Αρρένων” – το σημερινό κτίριο του ΜΙΕΤ επί της Βασ. Όλγας – “η οποία σημείωσε μεγάλη επιτυχία”.

Εάν οι συγκεκριμένοι “Ρόννις” είναι οι Ronny and Those δεν είναι ξεκάθαρο. Ωστόσο θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο ότι ο Νίκος Παπάζογλου είναι εξοικειωμένος με το είδος της μουσικής και το κίνημα “γιε-γιε” της Θεσσαλονίκης.

Ο αδελφός του Κυριάκος Παπάζογλου συμμετείχε ως ντράμερ μαζί με τον νεαρό κιθαρίστα Γιάννη Καντζό (“ρυθμική κιθάρα”) στο συγκρότημα “Δη Γκόλντεν Μπόις” (“The Golden Boys”) και τον Νέστορα Δάνα (“σόλο κιθάρα”), όπως σημειώνει σε ένα δημοσίευμά του ο Λευτέρης Κογκαλίδης στην σχετική στήλη του στην εφημερίδα “Ελληνικός Βορράς”, στις αρχές του 1965.

Τα δύο άλλα μέλη του συγκροτήματος αναφέρονται μόνο με το μικρό τους όνομα, Μίμης (“μπάσα κιθάρα”) και Πέτρος (“χάμοντ”).

Τον Μάιο του 1965 οι Golden Boys έδωσαν μια συναυλία στον κινηματογράφο “Άνετον” της Θεσσαλονίκης συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό εφήβων και σύμφωνα με δημοσίευμα στον “Ελληνικό Βορρά” “ενθουσιασμό, υστερικής εντάσεως, δεν προκαλούν όπως φαίνεται μόνον οι Ρόλλινγκ Στόουνς ή οι Φόρμιγξ αλλά και οι Γκόλντεν Μπόις, νεανικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης…”

Το δημοσίευμα συνοδεύεται από δύο φωτογραφίες, όπου στην μία διακρίνεται ένα πανό που έχουν σηκώσει οι φαν του συγκροτήματος. Μάλλον θα πρέπει να θεωρούμε βέβαιο ότι στους ακροατές βρισκόταν και ο Νίκος Παπάζογλου και από εκείνη την εποχή να κρατούσε η σχέση του με τον Γιάννη Καντζό.

Ωστόσο από την ίδια εφημερίδα μαθαίνουμε τον Αύγουστο του ιδίου έτους ότι “άλλο ένα συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, … έσβησε πριν λάμψει, λόγω οικονομικών δυσχερειών…” Οι The Golden Boys.

Ronny and Those

Η πρώιμη εμπλοκή του Νίκου Παπάζογλου στον χώρο της μουσικής κίνησης της Θεσσαλονίκης καταγράφεται σε μια μικρή αναφορά στον “Ελληνικό Βορρά” τον Μάρτιο του 1966. Εδώ αναφέρεται ως “μέλος γνωστού συγκροτήματος” – αφορά στους Ronny and Those και το μικρό χρονικό διάστημα από τα Χριστούγεννα του 1965 μας κάνουν να πιστεύουμε ότι οι “Ρόννις” στην γιορτή του Ε΄ Γυμνασίου είναι το συγκρότημα του Νίκου Παπάζογλου ή πρόκειται για τους Blow Up; – και “ζητεί χρηματοδότη για τον ερασιτεχνικό ραδιοσταθμό που ετοιμάζει”!

Ως διεύθυνση κατοικίας αναφέρεται η οδός Κασσάνδρου αριθμός 180.

Ένα από τα προβλήματα των νέων της εποχής είναι η στράτευσή τους. Για τους επίδοξους μουσικούς σήμαινε τούτο απότομη διακοπή των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων τους. Ο Άλκης Κακαλιάγκος των “Ολύμπιανς” ανέβασε στο youtube δύο ηχογραφήσεις του συγκροτήματος με τραγουδιστή τον Νίκο Παπάζογλου, από την περίοδο που είχε στρατευτεί ο Πασχάλης Αρβανιτίδης.

Με δεδομένο ότι ο τελευταίος είχε παρουσιαστεί “στο κέντρο νεοσυλλέκτων αεροπορίας” στα τέλη του 1966, όπως φαίνεται από δημοσιογραφική αναφορά της περιόδου, οι ηχογραφήσεις ιστορικά τεκμήρια της ιστορίας των νεανικών υποπολιτιστικών δικτύων της Θεσσαλονίκης των sixties του προηγούμενο αιώνα με τον νεαρό Νίκο Παπάζογλου θα πρέπει να έγιναν από τα τέλη του 1966 και ύστερα. Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ως πιθανός αντικαταστάτης στους “Ολύμπιανς” του Πασχάλη Αρβανιτίδη ο τραγουδιστής του συγκροτήματος “Μονκς” Βασίλης Παπαβασιλείου.

Στο σημείωμα που συνοδεύει την ανάρτηση του Άλκη Κακαλιάγκου (4 Απριλίου 2021) στο you tube με την εκτέλεση του Summer In The City από τους “Ολύμπιανς” (Βαγγέλης Κουτσοτόλης – σαξόφωνο, Κούλης Καλογιαννίδης – κιθάρα, Άλκης Κακαλιάγκος – πλήκτρα) με τον Νίκο Παπάζογλου διαβάζουμε ότι “η ηχογράφηση έγινε το 1966 στο “night club Χαβάη” από τον Ζαφείρη Χολέβα”.

Ενώ η ανάρτηση (25 Μαϊου 2010) με την εκτέλεση του Paper back writer από τους “Ολύμπιανς” με τον Νίκο Παπάζογλου συνοδεύεται με την υπόμνηση ότι “ο Νίκος Παπάζογλου τραγούδησε ένα χρόνο με τους Ολύμπιανς όταν ο Πασχάλης πήγε να κάνει την στρατιωτική του θητεία στην Αεροπορία”. Και αυτή η ηχογράφηση έγινε στην “Χαβάη” από τον Ζαφείρη Χολέβα το 1967.

Σε μια άλλη ανάρτηση στο you tube (κανάλι με την επωνυμία “Μουσικές περιηγήσεις”) από τις 15 Μαρτίου 2012 ο Νίκος Παπάζογλου τραγουδά το Mercy, Mercy με τους “Ολύμπιανς” και η ηχογράφηση φέρεται ότι είναι του 1966-1967, σύμφωνα με το εισαγωγικό κείμενο της ανάρτησης.

Από τις παραπάνω αναρτήσεις στο youtube και κυρίως από την μαρτυρία του Άλκη Κακαλιάγκου φαίνεται ότι μετά τους Ronny and Those ο Νίκος Παπάζογλου, τραγούδησε στην θέση του Πασχάλη στους “Ολύμπιανς” και αργότερα ή κάποια στιγμή και παράλληλα (;) συμμετείχε στους “Μπλόου Άπ”. Ένα από τα γνωστότερα συγκροτήματα της συγκεκριμένης περιόδου. Πότε ακριβώς ιδρύθηκαν το 1967 οι Blow Up δεν προκύπτει προς στιγμήν από τα διαθέσιμα δημοσιεύματα της εποχής.

Η στράτευση

Ο ίδιος ο Νίκος Παπάζογλου στρατεύτηκε αργότερα και αυτός, όπως ο Πασχάλης Αρβανιτίδης και ο Άλκης Κακαλιάγκος, στην αεροπορία. Ήταν το καλοκαίρι του 1968. Κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν την στράτευση του φαίνεται ότι έχει γίνει πολύ γνωστός στην νεανική μουσική σκηνή της Θεσσαλονίκης και παρουσιάζεται σε διάφορα σποραδικά μεν αλλά ενδεικτικά σύντομα δημοσιεύματα ως πολυτάλαντος και χαρισματικός.

Στις αρχές του έτους οι σχετικές στήλες της εφημερίδας “Θεσσαλονίκη” μας πληροφορούν ότι: “Ο Νίκος Παπάζογλου απεφάσισε να εγκαταλείψει τη Θεσσαλονίκη και αναχωρεί σε λίγες μέρες στην Αθήνα, για να εκμεταλλευτεί μια παλιά πρόταση και συγχρόνως να “γυρίσει” δίσκους. Ο δημοφιλής αυτός τραγουδιστής απέδειξε προχτές το Σάββατο με τρία τραγούδια “Χέι Τζο”, “Τοκ του γιού”, “Σουίτ σόουλ μιούζικ”, που ερμήνευσε στη “Χαβάη”, το πόσο αγαπητός είναι μεταξύ της Θεσσαλονικιώτικης νεολαίας. Καλή τύχη, Νίκο!…”

Πρόκειται για επικοινωνιακή –διαφημιστική κίνηση ή για πραγματική πρόθεση μετακίνησης λίγους μήνες πριν την στράτευσή του; Γεγονός είναι ότι έναν μήνα αργότερα συναντάμε νέα αναφορά στο πρόσωπό του με την είδηση ότι θα τραγουδήσει στην μπουάτ “Σαμπί”, επί της οδού Βογατσικού, “στο χολ [της οποίας] θα εκθέσει έργα του ο νέος ζωγράφος Θανάσης Μπακογιώργος”! Στο ίδιο δημοσίευμα διαβάζουμε ότι “στη μπουάτ αυτή θα τραγουδάει ο Νίκος Παπάζογλου, ερμηνεύοντας αμερικανικά κομμάτια “φοκ” του Μπόμπ Ντύλαν”!

Στην στήλη “Φωνές και συγκροτήματα” της εφημερίδας “Εσπερινή Ώρα” διαβάζουμε την ίδια περίοδο κάτι αντίστοιχο, δηλαδή ότι: “Ο Νίκος Παπάζογλου ο δημοφιλέστερος τραγουδιστής της νεολαίας βρέθηκε ξαφνικά ανάμεσα στον κύκλο των καλλιτεχνών του Νέου Κύματος. Για λίγες μέρες έπαιξε κιθάρα και τραγούδησε Αμερικανικά λαϊκά τραγούδια στις “Εσπερίδες”. Ενώ τώρα άρχισε να ετοιμάζεται για τον στρατό.”

Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε επακριβώς από τα διαθέσιμα στοιχεία πόσο ακόμη διήρκεσαν αυτές οι εμφανίσεις με αντικείμενο την αμερικανική “φοκ” και τον Μπομπ Ντύλαν, αλλά λίγο πριν στρατευτεί φέρεται να τραγουδούσε με το παλιό του συγκρότημα, τους Blow Up. Ο δημοσιογράφος του “χώρου” Τάσος Ψαλτάκης σημειώνει στα μέσα Ιουνίου 1968 στην εφημερίδα “Θεσσαλονίκη”, ότι “μέχρι πριν από λίγες μέρες, τραγουδούσε μαζί τους (σ.σ. τους Blow Up) ο Νίκος Παπάζογλου, ο δημοφιλέστερος μεταξύ των “τηνς” της Θεσσαλονίκης τραγουδιστής και ένας από τους καλύτερους στην Ελλάδα”. Και εξηγεί τους λόγους της απουσίας του από την νεανική μουσική σκηνή της πόλης: “Αυτή την εποχή είναι μακριά από το συγκρότημα γιατί υπηρετεί την στρατιωτική του θητεία…”.

Στα μέσα Ιουνίου 1968 υπηρετεί ο Νίκος Παπάζογλου ως νεοσύλλεκτος την στρατιωτική θητεία του στην αεροπορία. Οι δημοσιογράφοι της “Θεσσαλονίκης” συγκρατούν μια ακόμη χρήσιμη πληροφορία για την έναρξη της στρατιωτικής θητείας του: “Ο Νίκος Παπάζογλου, ο αγαπημένος τραγουδιστής των “τηνς” της μακεδονικής πρωτεύουσας που υπηρετεί την θητεία του στο κέντρο εκπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων της 113 Π.Μ.Ε., συμμετέχει τώρα στην ορχήστρα της “113” που δημιούργησε ο οργανίστας των “Ολύμπιανς” Άλκης Κακαλιάγκος με μέλη της πρώην ορχήστρας του και άλλες μονάδες του μοντέρνου ελληνικού πενταγράμμου.”

Ακολουθούν οι πρώτες άδειες εξόδου από τον νεοσύλλεκτο ο οποίος επιστρέφει στην αγαπημένη του μουσική και πολιτιστική ατμόσφαιρα που ενισχύεται εκείνη την περίοδο από τα λεγόμενα beach parties της εποχής. Κάπως περιπαικτικά ο δημοσιογράφος παρουσιάζει στο κοινό της στήλης του τον νεοσύλλεκτο τραγουδιστή: “Έλαμπε ο… τόπος από το κουρεμένο κεφάλι του Νίκου Παπάζογλου, του γνωστού όσο και δημοφιλούς τραγουδιστή των “Ολύμπιανς” του δεύτερου συγκροτήματος της “Χαβάης”, ο οποίος υπηρετεί τη “μαμά Ελλάδα” και αναγκάστηκε να θυσιάσει την πλούσια κόμη του, Μαζί του, αλλά με περισσότερα μαλλιά, ο “οργανίστας” των Ολύμπιανς Άλκης Κακαλιάγκος…”

Το εξίσου περιπαικτικό σχόλιο του δημοσιογράφου Τάσου Ψαλτάκη μια εβδομάδα αργότερα και από άλλο beach party μάς πληροφορεί και για κάποιες άλλες δραστηριότητες του ανήσυχου από κάθε άποψη νεαρού τραγουδιστή: “Σε μια γωνιά καθόταν και παρακολουθούσε την εκδήλωση ο δημοφιλέστερος μεταξύ των “τηνς” της Θεσσαλονίκης τραγουδιστής Νίκος Παπάζογλου που υπηρετεί αυτό τον καιρό την στρατιωτική του θητεία. Το όνειρό του μόλις απολυθεί είναι να ψάξει για χρυσάφι στην Αφρική!!!”

Αυτή η ιστορία με το χρυσάφι επαναλαμβάνεται και σε μια αναδρομή της εφημερίδας “Θεσσαλονίκη” στις αρχές του 1969 για “Τα μουσικά γεγονότα του 1968” όπου διαβάζουμε ότι: “Ο Νίκος Παπάζογλου ο δημοφιλέστερος μεταξύ των “τηνς” τραγουδιστής στην Θεσσαλονίκη ντύθηκε στο χακί. Πάνε και το χρυσάφι και τα όνειρα που έπλαθε.”

Όταν προς τα τέλη Αυγούστου του 1968 έλαβε χώρα το τελευταίο beach party της χρονιάς ο Νίκος Παπάζογλου πρέπει να είχε μετατεθεί ήδη στην Λάρισα. Οι “Ολύμπιανς” επανεμφανίζονται στην “Χαβάη” το φθινόπωρο με τον τραγουδιστή τους Πασχάλη Αρβανιτίδη. Από δημοσιεύματα του Νοέμβριο και Δεκεμβρίου του ιδίου έτους πληροφορούμαστε ότι “πέντε νεαρά και μη (!) παιδιά δημιούργησαν τους Φρατέλλι…”, οι οποίοι “μέσα σε δέκα μέρες κατέκτησαν τα νιάτα της Θεσσαλονίκης”.

Στην σύνθεση του συγκροτήματος περιλαμβάνεται και ο Γιάννης Καντζός των The Golden Boys, μεγαλύτερος ηλικιακά εφόσον είχε ήδη εκτίσει την θητεία του στο ναυτικό, με τον οποίο ο Νίκος Παπάζογλου διατηρούσε αλληλογραφία κατά την διάρκεια της στράτευσής του στην Λάρισα.

Τραγουδιστής του συγκροτήματος ήταν ο Μίμης Αντωνόπουλος, τον οποίο αναφέρει συχνά πυκνά ο Νίκος Παπάζογλου στα “γράμματά” του προς τον Γιάννη Καντζό. Και το συγκρότημα στο αρχικό σχήμα πλαισιωνόταν από τον Τάσο Ψάλτου (όργανο) και τον Λεωνίδα Σταματιάδη (ντραμς).

Δεν αναφέρεται ο κιθαρίστας Στέλιος Φωτιάδης, μετέπειτα στέλεχος των επεισοδιακών “Νοστράδαμος” και σύζυγος της λαϊκής τραγουδίστριας Γλυκερίας. Δημοσιογραφική παράλειψη ή δεν είχε ενταχθεί ακόμη στο σχήμα;

Από τις επιστολές προς τον φίλο του μαθαίνουμε για τις δυσκολίες προσαρμογής του νεαρού τραγουδιστή στην νέα στρατιωτική ζωή. Και για την διαρκή επιθυμία του για ταχύτερη μετάθεση στην Θεσσαλονίκη.

Η πρώτη περίοδος της στράτευσης του φαίνεται ότι είναι αρκετά προβληματική για τον ίδιο. Στις αρχές του 1969 πληροφορούμαστε ότι νοσηλευόταν στην Λάρισα (“εδώ και 37ημέρες είμαι στο νοσοκομείο”) και ότι θα μετέβαινε (“αύριο φεύγω από ‘δω”) στο “Γ.Ν.Ε.Β.Α. που είναι το νοσοκομείο της αεροπορίας – στην Αθήνα”.

Σε διάφορες επιστολές του αυτήν την περίοδο γίνεται εμφανής μια καταθλιπτική διάθεση στα γραφόμενά του. Η σχετική απομόνωση του κατά την διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του δημιουργεί διάφορες φοβίες αποκλεισμού και επαναλαμβανόμενη είναι η έκκληση προς τον φίλο του να μην τον λησμονήσει.

Η ψυχολογική κατάστασή του νεαρού σμηνίτη άγγιζε τα όρια του παθολογικού: “Εγώ Γιαννάκη μου ξόφλησα. Καλύτερα να πεθάνω και να μην το μάθει κανένας. Θα αυτοκτονούσα αλλά σκέφτομαι την φουκαριάρα την μάνα μου γι’ αυτό δεν το κάνω.” Και σε άλλο σημείο παρουσιάζει την στρατιωτική ζωή του με μελανά χρώματα: “Τρώω από αγγαρεία, κοιμάμαι από αγγαρεία, ζω από υποχρέωση να ζω. Δεν έχει τίποτα νόημα για μένα.”

Η ατμόσφαιρα των γραφομένων είναι μεν πνιγηρή και καταθλιπτική, αλλά συγχρόνως φανερώνει την έντονη καλλιτεχνική ευαισθησία του νεαρού τραγουδιστή μέσω της οποίας προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απομόνωσή του. Ενίοτε το περιεχόμενο των γραμμάτων προσλαμβάνει παραληρηματικά χαρακτηριστικά με έντονο το στοιχείο της απονενοημένης αισιοδοξίας από την οποία προσπαθεί να κρατηθεί στην μοναξιά της μια καλλιτεχνική φύση:

“Έγραψα ακόμη ένα σενάριο πιο καλά απ΄ όλα τα παλιότερα. Έγραψα και καμιά εκατό [sic!] ποιήματα, έγραψα και μουσική για τον Μιχαλιό του Καρυωτάκη και για ένα δικό μου. Έγραψα και μουσική για την ταινία. Διαβάζω μέρα-νύχτα μουσική από ένα καταπληκτικό βιβλίο.”

Η αδυναμία προσαρμογής στην συνθήκη της στράτευσης συνεχίζει για έναν ολόκληρο χρόνο να χαρακτηρίζει την ψυχολογία του νεαρού σμηνίτη: “Γιαννάκη πεθαίνω. Η ζωή εδώ έχει γίνει αφόρητη! Θέλω να φύγω απ΄ την Κωλολάρισα, αλλά κανείς δεν βρίσκεται να με βοηθήσει.

Τι θα κάνω δεν ξέρω. Βρίσκομαι σε απόγνωση. Το ξέρεις ότι εδώ δεν γελώ ποτέ; Μάλιστα κύριε! Δεν γελώ καθόλου. Φαντάζεσαι λοιπόν πόσο υποφέρω!”

Και ενώ από την επιστολογραφία δημιουργείται μια παρόμοια εικόνα, στον τύπο της εποχής εμφανίζεται για όλη αυτήν την πρώτη δύσκολη περίοδο στην Λάρισα μια εντελώς διαφορετική εικόνα της κατάστασης του νεαρού τραγουδιστή. Αμέσως με την έναρξη της νέας χρονιάς η στήλη “Μικρές ειδήσεις” της εφημερίδας “Θεσσαλονίκη” με φιλοπαίγμονα διάθεση αναφέρει ότι: “Ταινία μικρού μήκους ετοιμάζουν για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της ΔΕΘ ο Νίκος Παπάζογλου, τραγουδιστής των “Φρατέλλι”, ο Μίμης Αντωνόπουλος και ο κιθαρίστας του ιδίου συγκροτήματος Γιάννης Καντζός. Τίτλος της “Ωτο στοπ”. Ένα πρωτοποριακό έργο, με πρωταγωνιστές, σκηνοθέτες, σεναριογράφους και μουσικοσυνθέτες του ίδιους! Το σενάριο τούς κούρασε… πάρα πολύ. Δέκα τρεις λέξεις!”

Το δημοσίευμα συμπίπτει με την αναφορά του Νίκου Παπάζογλου στην επιστολή του προς τον Γιάννη Καντζό, ότι έγραψε “μουσική για την ταινία”.

Δύο μέρες αργότερα στην ίδια εφημερίδα και στην ίδια στήλη διευκρινίζεται ακριβέστερα ο χαρακτηρισμός “τραγουδιστής των Φρατέλλι”: “Ο Νίκος Παπάζογλου, ο δημοφιλέστερος μεταξύ των “τηνς” της συμπρωτευούσης τραγουδιστής, βρήκε το συγκρότημα που του ταιριάζει. Ανήκει τώρα στους “Φρατέλλι”. Θα εμφανίζεται μαζί τους κάθε φορά που θα παίρνει άδεια από το στρατιωτικό και θα τραγουδά ντουέτο με το τραγουδιστή Μίμη Αντωνόπουλο…”

Οι Φρατέλλι στο Παλαί και ο Παπαντίνας

Οι Φρατέλλι εμφανίστηκαν τον Φεβρουάριο του 1969 στον πολυθρύλητο χορό της Αρχιτεκτονικής Σχολής στο Παλαί ντε Σπορ και ο δημοσιογράφος Νίκος Βολωνάκης σημείωνε: “Μακριά μαλλιά, σφυρίχτρα, ανάμεσα σε συνεχή αναβοσβησίματα προβολέων, ψυχεδελικοί ρυθμοί, ιδιότροπες κινήσεις, σακάκια όλων των τύπων, κιθάρες με εξαντλητικό ήχο, με πυρωμένο ρυθμό και έντονη ζωντάνια.”

Ακριβώς την ίδια περίοδο μαθαίνουμε και για την ύπαρξη ενός ελληνοαμερικανού κιθαρίστα που θα πλαισιώσει το συγκρότημα: ο Θόδωρος “Τέρυ” Παπαντίνας. Οι ίδιοι δηλώνουν ότι τους ενδιαφέρει “ο κόσμος που μπορεί να συλλάβει τις μουσικές ιδέες του Τζών Μάγιαλ, το “βάθος” του Μπόμπ Ντύλαν, την “επανάσταση” του Τζίμυ Χέντριξ”.

Ο Νίκος Παπάζογλου δεν είναι μακριά από αυτές τις εξελίξεις, τουλάχιστον από αυτά που διαβάζουμε στον τύπο, σε αντίθεση με την εικόνα που παρουσιάζουν οι επιστολές του προς τον Γιάννη Καντζό. Σε ένα σημείωμα εφημερίδας της πόλης στις 28 Φεβρουαρίου 1969, διαβάζουμε ότι βρίσκεται με άδεια στην Θεσσαλονίκη: “Αυτές τις ημέρες βρίσκεται κοντά μας ο δημοφιλέστερος μεταξύ των “τηνς” ποπ τραγουδιστής. Ο Νίκος Παπάζογλου κυκλοφορεί μεταξύ μας ο ίδιος, όπως πάντα, με την φωτογραφική μηχανή του, βιβλία ηλεκτρονικών, παλαιά ινδικά ιερά βιβλία, παλτό μέχρι τον αστράγαλο, συζητεί με όλους, προκαλεί και εντυπωσιάζει…”

Είναι αυτή περιγραφή ανθρώπου ο οποίος σκεπτόταν μέχρι και την αυτοκτονία;

Στο μεταξύ η νεανική μουσική σκηνή της Θεσσαλονίκης εξελίσσεται ραγδαία.

Στη “Χαβάη” εμφανίζονται οι Αθηναίοι “Εμ Τζι Σι” (Modern Greek Combo) με τον Δημήτρη Πουλικάκο στις τάξεις τους. Ο ντράμερ του συγκροτήματος Λεωνίδας Σταματιάδης στρατεύεται την άνοιξη του 1969, ενώ την ίδια περίοδο απολύεται ο Πασχάλης Αρβανιτίδης των “Ολύμπιανς”.

Και τον Μάιο του 1969 σε ένα μουσικό πρωινό εμφανίζεται με τους “Φρατέλλι” ο Τέρυ Παπαντίνας. Σε άλλο μουσικό απόγευμα με την νέα σύνθεση του συγκροτήματος εμφανίζεται και ο αδειούχος Νίκος Παπάζογλου. Και είναι το γεγονός του μουσικού απογεύματος: “.. . η κορυφαία στιγμή του απογευματινού ανήκει στους “Φρατέλλι” που ξεπέρασαν τις προσδοκίες όλων και παρουσίασαν την πρωτοποριακή μουσική τους σε τόση ένταση, καθώς ενισχύθηκαν από τον έκτακτο Νίκο Παπάζογλου.”

Με την συμπλήρωση ενός έτους παραμονής στην Λάρισα χάνονται και οι τελευταίες ελπίδες για μετάθεση στην Θεσσαλονίκη. Συγχρόνως όμως αρχίζουν να φαίνονται και τα πρώτα σημάδια προσαρμογής και δραστηριοποίησης στον νέο πλαίσιο της ζωής του. Τον βλέπουμε να εμφανίζεται με τον Πασχάλη Αρβανιτίδη και το συγκρότημα “Ίκαροι” στον ετήσιο χορό (“χοροεσπερίδα”) των γυναικών των αξιωματικών της Λάρισας. Από την άλλη οι άδειες τού παρέχουν την δυνατότητα να επισκέπτεται την Θεσσαλονίκη και να συμμετέχει σε διάφορες εκδηλώσεις της μουσικής σκηνής.

Σε μια φωτογραφία του 1969 από μια τέτοια άδεια εμφανίζεται σε κάποιο κέντρο ο κοντοκουρεμένος σμηνίτης να σιγοντάρει ως δεύτερη φωνή τον τραγουδιστή των Frattelli Μίμη Αντωνόπουλο.

Μαζί τους ο σαξοφωνίστας Βαγγέλης “Σπόρος” Κουτσοτόλης (“Ολύμπιανς”) – ο “σποράκος” όπως τον αποκαλεί σε ένα γράμμα του ο Νίκος Παπάζογλου.

Ενδιαφέρον έχει η εξήγηση που δίνει αυτή την περίοδο ο ίδιος για την συνεχιζόμενη επιμονή του να πάρει μετάθεση στην Θεσσαλονίκη: “Θέλω να βγαίνω και να δουλεύω για να μη φύγω από το πολύτιμο αυτό πράγμα που λέγεται >πνεύμα<.>

Οι άδειες και οι επισκέψεις στην Θεσσαλονίκη έχουν ως αποτέλεσμα και τα μεγάλα διαστήματα διακοπής της αλληλογραφίας. Στις αρχές του 1970 η προσαρμογή φαίνεται να είναι πλήρης, η στρατιωτική ζωή του βελτιώνεται, μετατίθεται σε καλύτερη υπηρεσία γραφείου και ξανοίγεται για να… λύσει και το οικονομικό πρόβλημα του.

Και αυτό εφόσον βρήκε κάτι “παιδιά” στην Λάρισα που είχαν συγκρότημα και θα έπαιζε μαζί τους κιθάρα σε ένα κέντρο στην Ελασσόνα. Ωστόσο τα πράγματα (Μάρτιος του 1970) κάπως “στράβωσαν”: “… την πάτησα! Τώρα που κουβάλησα εδώ το μηχάνημα και την κιθάρα και βρήκα και μια καμπαρετζού (sic!) εδώ έξω στον σταθμό το βράδυ που ήρθα και μου υποσχέθηκε να μου βρει δουλειά, τώρα πλάκωσε η δουλειά και στην Μοίρα, και δεν μπορώ να το κουνήσω ρούπι!”

Στο μεταξύ τα πράγματα στην μουσική σκηνή της πόλης βρίσκονται σε διαρκή ρευστότητα. Σε ένα άρθρο του στις αρχές του 1970 ο δημοσιογράφος της “Θεσσαλονίκης” Γιώργος Λιάνης επιχειρεί να αναλύσει το φαινόμενο του χιπισμού και την αδυναμία του να στεριώσει στην Ελλάδα. Το άρθρο συνοδεύεται από μια φωτογραφία των “Φρατέλλι” σe υπαίθριο χώρο με την ένδειξη: “Αυτά τα παιδιά ντυμένα χίπις, φωτογραφημένα σ΄ ένα διαλεγμένο ντεκόρ του Πανοράματος, αγαπούσαν πολύ την μουσική και τον ψυχεδελισμό. Ήταν συγκρότημα με το όνομα “Φρατέλλι”, που διαλύθηκε, κι έτσι διαλύθηκε και ο… χιπισμός τους.”

Στη συνέχεια ο τραγουδιστής του συγκροτήματος Μίμης Αντωνόπουλος τραγουδάει με τους Ρενάλντι στην “Χαβάη” (Ιούνιος 1970) και βρίσκουμε τον Τέρυ Παπαντίνα το Φθινόπωρο του 1970 μαζί με τους αδελφούς Σώκου των Up Tight να “κάνουν τις κιθάρες ν΄ ακούγονται τελείως διαφορετικά κάτω από τα πεπειραμένα χέρια τους” σε κάποια μουσικά πρωινά. Από αυτό το διάστημα δεν έχουμε καμία πληροφόρηση από τον τοπικό τύπο για τον Νίκο Παπάζογλου και ενδεχόμενες εμφανίσεις του στην Θεσσαλονίκη ή αλλού.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Ο επόμενος κύκλος επιστολών εντοπίζει τον Νίκο Παπάζογλου στην Αθήνα ως πολίτη πλέον. Φεβρουάριος του 1971. Ο απολυθείς από τον στρατό τραγουδιστής έχει μεταβεί στην πρωτεύουσα για να εργαστεί και να συγκεντρώσει κάποια χρήματα.

Η εποχή φαίνεται να είναι καλή για τους μουσικούς: “Αυτή η περίοδος είναι ότι πρέπει για λεφτά, γιατί έχουν πάρα πολλούς χορούς και πολλά λεφτά κασέ. Όπως καταλαβαίνεις κάνω τρελές οικονομίες.”

Στην Αθήνα θα καθόταν “μέχρι το Πάσχα του ‘71”, όπως ήθελαν αυτοί με τους οποίους συνεργαζότανε, αλλά ο ίδιος τους είχε δηλώσει “ότι μόνο μέχρι το καλοκαίρι μπορώ να καθίσω, γιατί μετά έχω άλλα σχέδια και [αυτοί] το δέχτηκαν”.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ “ΣΟΚ”…

Από την αλληλογραφία δεν προκύπτει το ακριβές χρονικό διάστημα παραμονής του Νίκου Παπάζογλου στην Αθήνα, αλλά από έναν επόμενο κύκλο της μαθαίνουμε ότι ο νεαρός τραγουδιστής λίγο αργότερα επιχείρησε το πρώτο του ταξίδι εκτός των συνόρων της χώρας.

Το σύντομο κείμενο στο πίσω μέρος ενός επιστολικού δελταρίου (καρτ ποστάλ) από το Ντουμπρόβνικ της Γιουγκοσλαβίας – μία άποψη από την παραλία της πόλης με ημερομηνία Τετάρτη 16 Ιουνίου 1971 – είναι κατατοπιστικό: “Είμαι εδώ και τρεις μέρες στη Γιουγκοσλαβία. Έχουμε κάνει μια καταπληκτική διαδρομή πάνω από τα βουνά. Βγήκαμε τώρα στην παραλία. Τ’ αμάξι μια χαρά….”

Ακολούθησε ένα γράμμα (Δευτέρα 21 Ιουνίου 1971) από την Βιέννη. Η πρωτεύουσα της Αυστρίας σχολιάζεται ευμενώς: “Η Βιέννη είναι όπως την περίμενα και καλύτερη. Όλα αυτά τα πράγματα που άκουγα ή διάβαζα γι’ αυτήν βγήκαν αλήθεια. Ένα καταπληκτικό μέρος για να ζει κανείς.”

Στη συνέχεια εξηγεί τα σχέδιά του για το παραπέρα ταξίδι του στην δυτική Ευρώπη: “… θα πάω Αγγλία γιατί θα πάω τζάμπα και μετά πίσω στη Γερμανία σ΄ ένα μικρό μέρος κοντά στα σύνορα που είναι ένας φίλος και φυσάει γυαλί να καθίσω για λίγο κοντά του να μάθω, αν μπορώ..”

Ο νεαρός από την Θεσσαλονίκη φαίνεται να έχει πάθει πολιτισμικό σοκ: “… Θαρρείς και ζω σε παράδεισο”. Και παρακάτω: “Ξοδεύω πάρα πολύ λίγα λεφτά, κι αυτά μόνο για φαΐ και ύπνο, και πάντα βρίσκω τους φτηνότερους τρόπους. Θέλω να κρατηθώ όσο γίνεται πιο πολύ σ΄ αυτόν τον κόσμο. Είναι σαν όνειρο.”

Επικρίνει ως γελοίες διάφορες συμπεριφορές τους στην Θεσσαλονίκη και φανερώνει μια εσωτερική μεταβολή: “Υπάρχουν τόσα πράματα να κάνουμε … , κι ο κόσμος όλος βρίσκεται πραγματικά σε οργασμό. Πρέπει να βιαστούμε, αλλιώς θα καταδικαστούμε σε μια μικρή Ελλάδα που δεν μπορεί στην πραγματικότητα να σου προσφέρει τίποτα.” Και συγκρίνει στην συνέχεια τον εαυτό του και την γενιά του με τους αντίστοιχους νέους που συνάντησε στο χόστελ:

“Υπάρχουν παιδιά εδώ στο χόστελ, που κάτω απ΄ τις γενειάδες και τα μακριά μαλλιά κρύβουν τόσες γνώσεις που σε κάνουν να γονατίζεις. Αυτό είναι κυρίως το πράμα που εμείς είμαστε πίσω. Αυτοί είναι παιδιά του καιρού τους. Τρέχουν συνέχεια από πίσω του και δεν τον αφήνουν να τους ξεπεράσει. Πρέπει να βιαστούμε Γιάννη μου. Θα μας φάει η μαρμάγκα και το ποδόσφαιρο και το μπουζούκι. Υπάρχει τόση ομορφιά που δεν την γευτήκαμε ποτέ! Ταξιδεύω με τα μάτια ανοιχτά. Αυτό δεν είναι ταξίδι στο χώρο, είναι ταξίδι στον χρόνο.”

Το επόμενο ίχνος του ταξιδιού του εντοπίζεται στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας.

Σε μια καρτ ποστάλ από την πρωτεύουσα της χώρας την 1η Ιουλίου 1971 εμφανίζεται ενθουσιασμένος. Το πολιτισμικό σοκ συνεχίζεται και εδώ και ο ίδιος χρησιμοποιεί γλώσσα υπερβολής για να περιγράψει την ολλανδική μεγαλούπολη: “ … το Άμστερνταμ είναι η ωραιότερη πόλη του κόσμου! Δεν πήγα Λονδίνο γιατί το FERRY στοίχιζε 41 FR και θα ξόδευα πολλά εκεί. Δεν πειράζει, άλλη φορά. Θα μείνω εδώ περίπου 2 μέρες και μετά θα κατέβω FRANKFURT.[…]. Αυτή τη στιγμή πλένω όλα τα ρούχα μου σε πλυντήριο SELF SERVICE…”

Από την FRANKFURT δεν εστάλη κάποια κάρτα, ούτε από πουθενά αλλού…

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η ζωή στην Θεσσαλονίκη εισέρχεται με την έναρξη του φθινοπώρου και την Διεθνή Έκθεση στους κανονικούς ρυθμούς της. Το ίδιο και η κίνηση στον χώρο των μουσικών συγκροτημάτων. Στο πλαίσιο της Διεθνούς Εκθέσεως θα εμφανιζόταν στο Παλαί ντε Σπορ το ξένο συγκρότημα Marmelade. Από μια νύξη σε ένα φύλλο του “Ελληνικού Βορρά” (Σεπτέμβριος 1971) πληροφορούμαστε ότι μαζί τους “θα εμφανιστούν οι “Απτάιτ” με τον Νίκο Παπάζογλου”.

Η ίδια εφημερίδα μας πληροφορεί σε άλλο φύλλο της ότι “εννέα χιλιάδες θεαταί παρηκολούθησαν το Σαββατοκύριακο στο “Αλεξάνδρειο” τις δύο συναυλίες των “Μαρμελέϊντ” […] Το πρόγραμμα συμπλήρωναν οι “Απτάϊτ” με τραγουδιστή τον Νίκο Παπάζογλου, οι οποίοι ερμήνευσαν από “Ε χαρντ νταίης νάϊτ”, μέχρι επίκαιρα “Λόβ στόρυ” και “Μπράουν σούγκαρ”. Μαζί τους, κι΄ εκτάκτως, εμφανίστηκε η νέα τραγουδίστρια Ξανθή Περάκη”.

Το επόμενο μήνα Οκτώβριο συναντάμε τον Νίκο Παπάζογλου ως τραγουδιστή ενός μουσικού σχήματος υπό την ονομασία Pendulum, το οποίο εμφανίζεται στην ντισκοτέκ “Ιφιγένεια”.

Από διαφημίσεις στον τύπο της εποχής μαθαίνουμε ότι πρόκειται για “μάγους της σόουλ” και ότι οι εμφανίσεις τους συνοδεύονται από την παρουσία “δύο εμπρηστικών γκόου γκόου γκερλς”.

Από τα δημοσιεύματα της περιόδου (Φθινόπωρο 1971) μαθαίνουμε ότι η ντισκοτέκ “Ιφιγένεια” ήταν η πρώτη που εισήγαγε τον νεωτερισμό των “γκόου γκόου γκέρλς” και πως η κίνηση αυτή θα γίνει “η επιδημία του χειμώνα”, εφόσον φαινόταν ότι “θα [την] ακολουθήσουν πολλές ντισκοτέκ”.

Ο τύπος της εποχής εξηγεί στους αδαείς τι είναι τα “γκόου γκόου γκέρλς” :

“Και “γκόου γκόου” για τους απέχοντες της νυχτερινής “ντόλτσε βίτα” είναι ωραίες κοπέλες, που, επί χρήμασι, βεβαίως, χορεύουν συνεχώς δίπλα στην ορχήστρα, ή πάνω σε κάποιο βάθρο, δίνοντας ή υπακούοντας στον ρυθμό και παρακινώντας τους θαμώνες σε χορευτικά ράλι”. Η δημοσιογραφική επεξήγηση συνοδεύεται από μια φωτογραφία με την ένδειξη: “”Πέντουλουμ” και Νίκος Παπάζογλου: Τα μουσικοφωνητικά αστέρια της “Ιφιγένεια”. (Οκτώβριος 1971).

Μέσα στον ίδιο μήνα πληροφορούνται οι θιασώτες της ποπ μουσικής ότι θα εγκαινιαζόταν η ντισκοτέκ “Γούντστοκ”, “με ζωντανή μουσική από τους “Μακεδονομάχους” (!) …” Το θαυμαστικό στο δημοσίευμα του συντάκτη της είδησης, πιθανότατα του Λευτέρη Κογκαλίδη, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρέπει να είναι η πρώτη δημόσια αναφορά του ονόματός τους.

Οι “Μακεδονομάχοι” παρουσιάζονται ως διάδοχοι των “Φρατέλλι” και “ως το πρώτο και μοναδικό “ποπ” συγκρότημα της Θεσσαλονίκης”, αλλά αυτή την περίοδο δεν αναφέρεται ο Νίκος Παπάζογλου ως τραγουδιστής τους. Το συγκρότημα εμφανίζεται ως “τρίο”, Τέρυ Παπαντίνας, Γιάννης Καντζός και Λεωνίδας (Σταματιάδης).

Το Φεβρουάριο του 1972 το συγκρότημα εμφανίζεται εκ νέου σε χορό της Αρχιτεκτονικής Σχολής. Ο τύπος της εποχής σημειώνει για την διπλή εμφάνιση του συγκροτήματος την ίδια βραδιά, ότι η συναυλία κύλησε γενικώς ομαλά “μέσα σ΄ ένα ρέμα που έγινε ορμητικό δύο φορές”. Η μια “στις έξαλλες στιγμές ενός συγκροτήματος που θέριζε κόκαλα, όπως οι “Μακεδονομάχοι”…”. Είχαν κυκλοφορήσει 6.000 εισιτήρια και “η βραδιά ήταν σαφώς ανώτερη της προηγούμενης του 1969, εξαιτίας κυρίως του ανεπανάληπτου προγράμματος. Οι “Μακεδονομάχοι” που πρώτοι μπήκαν στον χορό, προσπάθησαν να κάνουν “χαρακίρι”… είχαν στιγμές, που η υπερβολή μιας άγουρης υστερίας κατείχε αυτούς, αλλά δεν εύρισκε ανταπόκριση στο κοινό”. Αυτά για την πρώτη εμφάνιση κατά την έναρξη της συναυλίας. Ακολούθησε αργότερα και δεύτερη.

Και αυτή “η δεύτερη φάση των “Μακεδονομάχων” συνέπεσε με μια ολική έκλειψη ευαισθησίας από τους ίδιους ως προς το θέμα της συμπεριφοράς, ανεξάρτητα από το πόσο καλή μουσική παίζουν”.

Στα “κριτικά σχόλια” ενός φοιτητή που παρακολούθησε την συναυλία και σημειώνονται στον τύπο της εποχής διαβάζουμε ότι: “Οι “Μακεδονομάχοι” που έθελξαν στην πρώτη φάση της εμφανίσεώς τους στην δεύτερη αποτέλεσαν το μελανό σημείο της βραδιάς. Αδιαφόρησαν εντελώς για τον τόπο όπου γινόταν η εκδήλωση και ίσως πιστεύοντας ότι παίζουν στο φεστιβάλ της νήσου Ουάιτ, παρεσύρθηκαν σε εκκεντρικές ενέργειες ….

Πάντως το εντυπωσιακό σε αυτό το συγκρότημα ήτο ότι αποτελείτο από μουσικούς που εξωτερικεύονται με την μουσική τους”. Δυστυχώς στα δημοσιεύματα δεν αναφέρεται η σύνθεση του συγκροτήματος και το όνομα του τραγουδιστή.

Σε μια ανάρτηση στο youtube (στο κανάλι “Περιπλάνηση ονείρων” πριν από 9 χρόνια) αποδίδεται στους “Fratelli και Μακεδονομάχους” ένα τραγούδι από το έτος 1972 με τον τίτλο “Το όνειρο”. Σε ένα σχόλιο του @Constantinos Bilissis διαβάζουμε ότι “ο Παπάζογλου το έχει γράψει και το τραγουδά”! Δεν αναφέρονται άλλα στοιχεία για την ηχογράφηση.

Όλα δείχνουν ότι η συμμετοχή του Νίκου Παπάζογλου στους “Μακεδονομάχους” πρέπει να ήταν κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών του 1972, διότι στο τέλος του έτους (Δεκέμβριος 1972) πληροφορούμαστε ότι έχει ανακοινωθεί σε κάποια ντισκοτέκ “χορός με τους “Χάρλεμς” και τον Νίκο Παπάζογλου”. Με το ίδιο συγκρότημα συνεχίζει ο τραγουδιστής και στην αρχή του επόμενου έτους (Ιανουάριος 1973) στην ντισκοτέκ “Δάφνης και Χλόη” : “… οι “Χάρλεμς” με τον Νίκο Παπάζογλου στο “Δάφνης και Χλόη”…”.

Το συγκρότημα έπαιζε “χαρντ ροκ” και αποτελούνταν από τον Στ. Νικηφοράκη (σόλο κιθάρα), τον Νίκο Κοτσαδάμη (μπάσσο), τον Ηλία Γιατρίτσικο (όργανο), τον Τάκη Ηλιάδη (ντραμς) και το νέγρο Ροσσάνα (ρυθμική κιθάρα και τραγούδι) και είχαν δημιουργηθεί τον Σεπτέμβριο του 1972 όταν έπαιζαν την ντισκοτέκ “Σάμμερ Τίφαννις”.

Η τελευταία είδηση για τους “Μακεδονομάχους” έρχεται από μια ανακοίνωση συναυλίας την Πρωταπριλιά του 1973, στο κινηματοθέατρο “Εράζ” επί της οδού Μάρκου Μπότσαρη, όταν ήδη είχε ανακοινωθεί στον τύπο ότι ο Τέρυ Παπαντίνας ιδρύει νέο συγκρότημα με την επωνυμία “Πρώτες βοήθειες” και θα εμφανιζόταν σε μια μεγάλη συναυλία που είχε προγραμματιστεί στο γήπεδο της ΧΑΝΘ για τον Μάιο του ιδίου έτους. Αυτή την περίοδο (Απρίλιος-Μάιος-Ιούνιος 1973) μπορούμε να παρακολουθήσουμε την διαδρομή του Τέρυ Παπαντίνα και των “Πρώτων βοηθειών” στην σκηνή της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην ντισκοτέκ “Πανόπτικουμ”, αλλά δεν ανιχνεύονται εκείνα του Νίκου Παπάζογλου και του Γιάννη Καντζού.

Το όνομα του Νίκου Παπάζογλου επανεμφανίζεται στην τοπική ειδησεογραφία μέσα στο κατακαλόκαιρο (Ιούλιος 1973). Πρόκειται για μια ανασύσταση του συγκροτήματος “Μπλόου Απ” στο οποίο συμμετείχε ο Νίκος Παπάζογλου παλαιότερα. Η ανασύσταση αφορούσε την συμμετοχή των αδελφών Λασκαράτου, Τζώρτζη και Μπάμπη και τον Νίκο Παπάζογλου “στο φωνητικό μέρος”.

Στην πραγματικότητα όμως δεν επρόκειτο για τους Μπλόου Άπ αλλά για ένα νέο συγκρότημα στο οποίο συμμετείχε ο Νίκος Παπάζογλου, τον “Ζηλωτή” (“Ζέλοτ”).

Από δημοσίευμα της περιόδου πληροφορούμαστε τα εξής: “Για διακοπές ήλθαν στην πατρίδα τους οι “Ζέλοτ” ή “Μπλόου Απ” που εμφανίζονται κάθε βράδυ στη “Ρέμβη”. Στην Γερμανία όπου βρίσκονται μόνιμα έχουν ηχογραφήσει έναν μεγάλο δίσκο, ο οποίος κυκλοφορεί σύντομα και απ΄ ότι λένε με την κυκλοφορία του, ελπίζουν ότι θα καθιερωθούν”. Στο ίδιο δημοσίευμα στα τέλη του Ιουλίου 1973 διαβάζουμε ότι: “Μαζί με τους “Ζέελοτ”, πρώην “Μπλόου Απ” και τον τραγουδιστή Νίκο Παπάζογλου εμφανίζεται μια νέα τραγουδίστρια η Αγνή”.

Κατά την διάρκεια του Ιουλίου και Αυγούστου το συγκρότημα “Ζηλωτής” εμφανίζεται στην Θεσσαλονίκη και “για να έλθουν σε επαφή με τη νεολαία αρχίζουν από τα τέλη Σεπτεμβρίου εμφανίσεις και ρεσιτάλ, όπου θα παρουσιάσουν τις δικές τους συνθέσεις”.

Την ίδια εποχή ο Τέρυ Παπαντίνας φέρεται “να επιστρέφει από τον Σεπτέμβριο στον χώρο των συγκροτημάτων με ένα νέο γκρουπ, που απαρτίζεται από τρεις Άγγλους μουσικούς” και “θα παίζουν αποκλειστικά “ροκ εντ ρόλ””.

Η κατάσταση αυτή την περίοδο φαίνεται αρκετά συγκεχυμένη και οι μουσικοί της θεσσαλονικιώτικης σκηνής αναζητούν διεξόδους. Ο Γιάννης Καντζός αφήνει στον τύπο ανοικτή την πιθανότητα ανασύστασης των “Μακεδονομάχων”, αλλά με νέο προσανατολισμό: “Διαλέξαμε τα πιο εντυπωσιακά ποντιακά, ηπειρώτικα και μακεδονίτικα τραγούδια για να τα διασκευάσουμε [και] να προσθέσουμε το δικό μας ύφος.”

Το Αγροτικόν

Αλλά για την ιστορία της θεσσαλονικιώτικης μουσικής σκηνής μια άλλη είδηση την οποία δημοσιεύει στα τέλη του Αυγούστου η εφημερίδα “Ελληνικός Βορράς” έχει ιστορική σημασία. Αφορά τις ρίζες του στούντιο ηχογραφήσεων που θα ιδρύσει και θα διευθύνει αργότερα ο Νίκος Παπάζογλου, το “Αγροτικόν”.

Η είδηση αυτολεξεί: “Προετοιμασίες γίνονται για την δημιουργία “Στούντιο” ηχογραφήσεων από τον τραγουδιστή Νίκο Παπάζογλου. Το στούντιο είναι απαραίτητο αυτή την εποχή για να ηχογραφούν τα νέα γκρουπ τις μουσικές αναζητήσεις τους.”

Οι συντάκτες του “Ελληνικού Βορρά” δημοσιεύουν στο ίδιο φύλλο και ένα “… ”γκάλοπ” μεταξύ ερασιτεχνών μουσικών της Θεσσαλονίκης” το οποίο “έφερε πρώτους κιθαρίστες της συμπρωτευούσης αυτόν τον χρόνο τον Θόδωρο Παπαντίνα και τον Γιάννη Καντζό, πρώτο οργανίστα τον Σαράντη Κασσάρα των “Ζέλοτ”, πρώτο ντράμερ τον Λεωνίδα Σταματιάδη των “Τσάιλντς”, πρώτο μπασίστα τον Τζώρτζη των “Ζέλοτ”, πρώτο μουσικό τον Μάκη Γιαπράκα, καλύτερο τραγουδιστή τον Νίκο Παπάζογλου και πρώτο ερασιτεχνικό συγκρότημα τους “Άντερντογκ”…”

Παρατηρώντας τα ονόματα του “γκάλοπ” εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι είναι άτομα με τα οποία συνεργάστηκε ο Νίκος Παπάζογλου σε διάφορα συγκροτήματα στα οποία συμμετείχε.

Και ενώ όλα δείχνουν ότι η επιστροφή στην Γερμανία, μετά και την ανακοίνωση της δημιουργίας στούντιο ηχογραφήσεων, έχει εγκαταλειφθεί ως προοπτική, στον τύπο εμφανίζεται (αρχές Σεπτεμβρίου 1973) ένα δημοσίευμα, το οποίο θέλει τους “Ζέλοτ” να επιστρέφουν στην Γερμανία στο τέλος του μήνα, “για να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για ηχογράφηση της δικής τους μουσικής”.

Επίσης πληροφορούμαστε από το ίδιο δημοσίευμα ότι “περιμένουν να κυκλοφορήσει ο μικρός δίσκος τους που ηχογράφησαν στο Μιλάνο για την “Αρ-Σι-Αίη”. Αλλά το ίδιο δημοσίευμα μας πληροφορεί ότι “ο τραγουδιστής τους Νίκος Παπάζογλου δεν συνεργάζεται πλέον μαζί τους”. Συμμετείχε ο Νίκος Παπάζογλου στην ηχογράφηση του μικρού δίσκου στο Μιλάνο; Ηχογραφήθηκε πράγματι μεγάλος δίσκος στην Γερμανία;

Στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας δημοσιεύεται και η είδηση ότι ο Γιάννης Καντζός συγκρότησε νέο γκρουπ αφού “εδώ και έξι μήνες έψαχνε για συνεργάτες σε ερασιτεχνικά γκρουπ”. Οι “Μακεδονομάχοι” πρέπει να είχαν διαλυθεί πριν έξι μήνες, όπως προκύπτει από τούτη την αναφορά, αλλά και την συγκρότηση των βραχύβιων “Πρώτων βοηθειών” από τον Τέρυ Παπαντίνα, ενώ ο Λεωνίδας Σταματιάδης είχε μεταπηδήσει στους “Τσάιλντς”.

Εάν θεωρήσουμε ότι οι “Μακεδονομάχοι” διαλύθηκαν τον Μάρτιο ή Απρίλιο του 1973 και ο Νίκος Παπάζογλου έφυγε στην Γερμανία για να τον συναντήσουμε πάλι στην Θεσσαλονίκη σε δημοσιεύματα του τύπου στις αρχές Ιουλίου, η παραμονή του στην χώρα της κεντρικής Ευρώπης δεν διήρκεσε περισσότερο από τρεις μήνες, ίσως και λιγότερο.