Όσα σημαντικά είδε η Θεσσαλονίκη στις σκηνές της το 2016

Λίγο πριν την έλευση του 2017, αποχαιρετούμε το 2016 μέσα από ένα θεατρικό απολογισμό που εμπεριέχει παραστάσεις που είδαμε, διαβάσαμε, μιλήσαμε γι’ αυτές και κυρίως θεατρικά πεπραγμένα που έμειναν χαραγμένα στη μνήμη μας, είτε γιατί τους χαρίσαμε το πιο δυνατό μας χειροκρότημα είτε γιατί μας απογοήτευσαν.

Για την κοινωνία το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που προβάλλει αξίες, αποτελεί την πιο άμεση και προκλητική τέχνη, είναι διασκέδαση, ψυχοθεραπεία, προσφέρει απόλαυση της μαγείας της μεταμόρφωσης και μοιάζει με καθρέφτη της καθημερινής πραγματικότητας ή μιας άλλης ονειρικής.

Τον Ιανουάριο του 2016, το ΚΘΒΕ μας υποδέχεται με 5 πρεμιέρες και υπόσχεται ένα αναβαθμισμένο πρόγραμμα που θα ικανοποιεί τις προσδοκίες του θεατρόφιλου κοινού. Ο «Βόϋτσεκ»  του Μπύχνερ σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη επανέφερε στο προσκήνιο ένα έργο σύμβολο στο γερμανικό θέατρο που έμελλε να επηρεάσει το θεατρικό γίγνεσθαι  του 20^ο και 21^ο αιώνα. Ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Κρατική Σκηνή και σε παγκόσμια πρώτη παρουσιάζεται ολόκληρο το αυθεντικό κείμενο ολοκληρωμένο με τις 4 εκδοχές.  Με συντελεστές, όπως ο Σταύρος Τσακίρης στο τιμόνι της ευρηματικής σκηνοθετικής σύλληψης, τη μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, τη δραματολογική επεξεργασία της Λουΐζας Αρκουμανέα, τη μουσική του Μίνωα Μάτσα, τον εξαιρετικό ηθοποιό Χρίστο Στυλιανού που διακατέχεται από μια υπεύθυνη στάση και άκρως εργατική διάθεση σε ό,τι του ανατίθεται και πολλούς άλλους, αποτέλεσε μια μεταμοντέρνα θεατρική πρόταση του μεγάλου έργου.  Στο αντίβαρο του «Βόϋτσεκ», ο «Μακμπέθ», το σαιξπηρικό αριστούργημα μεταφέρεται στο θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών με τη σκηνοθετική πυξίδα της Αναστασίας Ρεβή που κουβαλάει στις αποσκευές της το Λονδρέζικο αέρα και τη σκηνοθετική εμπειρία μιας ευρύτερης νεωτερικής οπτικής. Μέλημά της, η απόδοση μιας γοτθικής ιστορίας σ’ ένα άκρως μεταφυσικό σκηνικό με φαντάσματα, στοιχειωμένα κάστρα, αίμα, θάνατο, τρέλα. Η προσήλωσή της στην δραματοποίηση ενός γοτθικού παραμυθιού, δεν της επέτρεψε να εναρμονίσει την πολιτική διάσταση του έργου με το διάχυτο μεταφυσικό στοιχείο και να εξυψώσει την ποιητική μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη. Ξεχώρισε η στιβαρή ερμηνεία του Βασίλη Σπυρόπουλου, η μαεστρική επιτέλεση των 3 ρόλων που επωμίστηκε η Εύη Σαρμή και η προσπάθεια της Πολυξένης Σπυροπούλου ως Λαίδη Μακμπέθ.  Ο «Μακμπέθ» στις 52 παραστάσεις που πραγματοποίησε συγκέντρωσε διπλάσια έσοδα από τον «Βόϋτσεκ» και υπερκάλυψε τα έσοδά του, σύμφωνα με τον ετήσιο απολογισμό του ΚΘΒΕ. Το κοινό φαίνεται να αποφάσισε διαφορετικά από τους κριτικούς.

Την ίδια περίοδο, στο θέατρο Αριστοτέλειον, «το Κουρδιστό Πορτοκάλι» του Anthony Burgess σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα και μετάφραση Θ. Πετρόπουλου, έχοντας ήδη διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία στην Αθήνα, επισκέπτεται την πόλη μας για λίγες παραστάσεις. Ο σκηνοθέτης, πιστός  σ’ ένα επαναστατικό θέατρο, επικαιροποιεί τη διάσημη νουβέλα κρατώντας ξεκάθαρες αποστάσεις από την κινηματογραφική προσέγγιση του  Kubrick. Απορρίπτοντας την παγιωμένη αντίληψη ότι «η βία φέρνει βία» καταφέρνει μέσα από μια  καλοκουρδισμένη παράσταση να αποδώσει μια βία που αποδομείται και εκφυλίζεται επί σκηνής. Είναι ένα έργο με υπαρξιακές και φιλοσοφικές προεκτάσεις, με πρωταγωνιστή τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη που εξαφανίζει με την ερμηνεία του τον υπόλοιπο θίασο και ενσαρκώνει τη φράση, «Αυτός ο κόσμος, ο άρρωστος, θανάσιμα άρρωστος.»

Στα πλαίσια της «Ανοιχτής Σκηνής- Θεατρικές Φωνές της πόλης» υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης, οι θεατρικές ομάδες της Θεσσαλονίκης θα βρουν πρόσκαιρο έδαφος έκφρασης. Ο Νίκος Σακαλίδης συμμετέχει με την παράσταση, «Μόσχα- Πετουσκί: Η μεθυσμένη διαδρομή» και κερδίζει τις εντυπώσεις με ένα θεατρικό μονόλογο που μας παρασύρει σε δαιδαλώδεις διαδρομές υπαρξιακών αναζητήσεων και απρόσμενων καταστάσεων.  Σκηνοθεσία και διασκευή του Νίκου Σακαλίδη που μαζί με το υποκριτικό τάλαντο του Θωμά Βελισσάρη συνθέτουν το οικείο καλλιτεχνικό δίδυμο του θεάτρου Εταιρότητα με σπουδαίες παραστάσεις στο ενεργητικό τους.

Στην ανανεωμένη σκηνή του Σωκράτη Καραντινού ταξιδεύει η κωμωδία, «Για όνομα» σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη  που κερδίζει κοινό και κριτικούς. Η πρεμιέρα της παράστασης, την Κυριακή του Πάσχα, προεξοφλεί την απόλυτη εμπορική επιτυχία. Η Βίκυ Σταυροπούλου, ένα καθαρόαιμο κωμικό ταλέντο δεν καπελώνει τους έξοχους συμπρωταγωνιστές της αλλά μας εκπλήσσει με τις δραματικές εντάσεις του ρόλου της.

Το καλοκαίρι του 2016 υποδέχεται μια μεγάλη παραγωγή του ΚΘΒΕ, την τραγωδία του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας» σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις. Πάνω από 2000 θεατές στην πρεμιέρα της παράστασης στο Θέατρο Δάσους επιβεβαίωσαν τη   σωστή επιλογή του Κρατικού Θεάτρου και περισσότεροι από 8000 θεατές στην Επίδαυρο δικαίωσαν μια έξοχη παράσταση. Ο Γιάννης Στάνκογλου σε διπλή διανομή με τον ταλαντούχο ηθοποιό του ΚΘΒΕ Χρίστο Στυλιανού, εμπιστεύτηκε για άλλη μια φορά τη σκηνοθετική αντίληψη του Λιθουανού σκηνοθέτη και πρόσθεσε στην καλλιτεχνική του πορεία μια μεγάλη καταξίωση. Στα αρνητικά της σπουδαίας παραγωγής είναι αδύνατο να μην κατατάξουμε τα υπέρογκα έξοδα που μόλις μετά βίας καλύφθηκαν από τα έσοδα των 26 συνολικά παραστάσεων σε διάφορα μέρη της χώρας. Οι παραστάσεις τέτοιου είδους επαναφέρουν το κύρος και τη θεατρική δύναμη της δεύτερης μεγαλύτερης κρατικής σκηνής αλλά εγείρουν ερωτήματα και προβληματισμούς για το κόστος τους.

Το Φθινόπωρο του 2016, το ΚΘΒΕ θα φιλοξενήσει την παράσταση, «Το Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου που διανύει την απόσταση από το δημιουργικό Studio Μαυρομιχάλη ως το Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών για λίγες παραστάσεις. Ο Φώτης Μακρής δραματοποιεί τους σπαρακτικούς μονολόγους των αναφορών στο σπουδαιότερο ρόλο της καριέρας του. Είναι από τις παραστάσεις που θα έπρεπε να ενταχθεί στο εναλλασσόμενο δραματολόγιο της κρατικής σκηνής.

Η «Κατερίνα» του Αύγουστου Κορτώ σε σκηνοθεσία του Γ. Νανούρη με τη Λένα Παπαληγούρα στον ομώνυμο ρόλο καταφθάνει στη Θεσσαλονίκη έχοντας ήδη διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία δυο ετών στην Αθήνα και μέσα σε λίγες βδομάδες συγκεντρώνει πάνω από 3000 θεατές. Η σπαραχτική γραφή του Κορτώ ενώνεται με τη σκηνοθετική ενόραση του Νανούρη και την καθηλωτική ερμηνεία της Παπαληγούρα. Οι θεατές εξέρχονται συγκλονισμένοι, δακρυσμένοι και εισέρχονται για να το ξαναδούν. Η σκηνή του θεάτρου Εγνατία, ωστόσο, δεν φαίνεται προετοιμασμένη για τέτοια θεάματα.

«Η μάνα κουράγιο και τα παιδιά της» του Μπέρτολτ Μπρέχτ επικαλώντας τη σκηνοθετική σύλληψη του Νικήτα Μιλιβόγεβιτς και την πληθωρικότητα του ταλέντου της μεγάλης κυρίας του θεάτρου, Λυδίας Φωτοπούλου στο πρωταγωνιστικό ρόλο, ανεβαίνει στο θέατρο Ε. Μ. Σ. Μητέρα επί σκηνής, θεατρικό σύμβολο για το θίασο, με ασφαλή θεατρική παρουσία επανέφερε ένα γόνιμο διακειμενικό διάλογο  για το έργο 35 χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμά του στο ΚΘΒΕ. Ο σκηνοθέτης, θιασώτης μιας σύγχρονης προσέγγισης προτάσσει ένα ηχηρό μήνυμα όχι στρατευμένο αλλά ελεύθερο και δημοκρατικό ως απόρροια της κρίσης των θεατών.

Το ανεξάντλητο μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή που αγαπήθηκε για την αλήθεια, την πρωτοτυπία και την αποστομωτική προφορικότητά του ζωντανεύει στη Σκηνή του Σωκράτη Καραντινού σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου και διασκευή Σταμάτη Φασουλή και Θανάση Νιάρχου. «Το Τρίτο Στεφάνι» με έναν πολυμελή θίασο με το πιο ταλαντούχο δυναμικό της Κρατικής Σκηνής από τη Μάρα Τσικάρα ως τη Θάλεια Σκαρλάτου και την Ελένη Θυμιοπούλου και στο ρόλο της Εκάβης, την Ελισάβετ Κωνσταντινίδου σε έναν από τους εμβληματικούς ρόλους της καριέρας της, κερδίζει επάξια τον τίτλο μιας σπουδαίας δουλειάς. Η παράσταση ανεβαίνει από Τετάρτη ως Κυριακή και ανατρέπει τα μέχρι τότε δεδομένα που ήθελαν τους θεατρόφιλους να ταξιδεύουν για μεγάλες παραγωγές στην πρωτεύουσα αφού καταφέρνει να συγκεντρώσει κοινό από διάφορες πόλεις.

Η παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών παρουσίασε «το Άλλο Σπίτι» σε σύλληψη της Ελένης Δημοπούλου και σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου τον Οκτώβρη στη σκηνή του Αυλαία. Η ομάδα «Εν Δυνάμει» με όπλο την εσωτερική δύναμη του ανθρώπου μέσα από διάφορες καταστάσεις της ζωής του δεν παρουσίασε μια τυπική θεατρική παράσταση αλλά δραματοποίησε τον καθημερινό άθλο, τη θέληση για ζωή και ισότητα των μελών της ομάδας, αποδόμησε τα στερεότυπα περί «φυσιολογικού» και στόχευσε στην πιο επίπονη κατάκτηση στη ζωή του ανθρώπου, την αποδοχή της ετερότητας του άλλου. «Το άλλο Σπίτι» θα ενταχθεί και στο πρόγραμμα των Δημητρίων της χρονιάς 2016.

Στα φετινά Δημήτρια, μέσα στο κλίμα μιας επιβαλλόμενης αστικής κουλτούρας διακρίναμε τόσο το «Compassion. The History of the Machine Gun» από το φημισμένο Schaubune Berlin Theatre όσο  και το «Hotel» από την ομάδα Blindspot Theatre Group. Ο τίτλος της πρώτης παράστασης παραμένει ανοιχτός γρίφος, τι είναι η συμπόνια και ποιος συμπονά. Είναι βασισμένη σε πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία της Ευρώπης και σταθμοί της παράστασης αποτέλεσαν  χώρες υποδοχής προσφύγων, όπως η Ελλάδα. Παρά το ομολογουμένως σημαντικό περιεχόμενό της δεν κατάφερε να στιγματίσει το κοινό της πόλης. Η θεατρική ομάδα Blindspot, οικεία από την «Έντα Γκάμπλερ» στη Μικρή Σκηνή Γραμμάτων και Τεχνών, παρουσιάζει το «Hotel» σε κείμενο Γιώτας Αργυροπούλου. Πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ που συνενώνει θεατρική δράση και κινηματογραφική ενόραση προσφέροντας ένα πρωτόγνωρο θέαμα στους θεατές. Το πρόγραμμα των Δημητρίων στόχευσε σ’ ένα αστικό ή «αστυβάλ» χαρακτήρα όμως στην πορεία δεν κατάφερε να ανταπεξέλθει πλήρως σε οργανωτικές και επικοινωνιακές ανάγκες της εκδήλωσης.

Στα ευοίωνα θεατρικά νέα, εντάσσουμε την επαναλειτουργία του ιστορικού θεάτρου Αμαλία. Αποτέλεσε την οικία της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης για 25 και πλέον χρόνια με παραστάσεις όπως ο «Καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και εκδηλώσεις όπως η «Θεατρική Άνοιξη» που έγραψαν ιστορία στα θεατρικά δρώμενα της πόλης. Το θέατρο Αμαλία– Εταιρότητα πια, είναι η νέα στέγη της θεατρικής ομάδας «Εταιρότητα» με το Θωμά Βελισσάρη στο τιμόνι της καλλιτεχνικής διεύθυνσης.

Στα πλαίσια του εναλλασσόμενου δραματολογίου της κρατικής σκηνής, η παράσταση, «Σωτηρία με λένε» επανήλθε στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών για να προσκαλέσει του θεατές σ’ ένα ταξίδι στην πολυτάραχη ζωή της συγκλονιστικής ερμηνεύτριας. Η ιστορία της Μπέλλου κουβαλάει μια Ελλάδα που επιβίωσε μέσα από πόλεμο, φτώχεια, εμφύλιο και συνομιλεί με μια σύγχρονη Ελλάδα που κουβαλάει τις δικές της πληγές. Η Έφη Σταμούλη, είναι μια από τις πιο σημαντικές θεατρικές φυσιογνωμίες της πόλης όπου με την εμπειρία της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης στην πλάτη της, με προσεγμένες δουλειές στο ενεργητικό της και το τρανταχτό πηγαίο ταλέντο της συνθέτει την έννοια του καλού και άξιου θεάτρου.

Το Δεκέμβριο του 2016 βρεθήκαμε στις πρόβες του «Festen– Οικογενειακή Γιορτή» στο Φουαγιέ της Ε.Μ.Σ. Για τους λάτρεις του κινηματογράφου το Festen είναι η πρώτη ταινία του Δόγματος του ‘ 95 που είχε ως μότο μια κινηματογραφική κουλτούρα έξω από περίτεχνα εφέ και τεχνικά μέσα. Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, γνώριμος στη σκηνή του Κρατικού αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία και προβάλλει ως στόχο ένα ερευνητικό θέατρο απαλλαγμένο από ιδεοληπτικούς καταναγκασμούς. Μας κερδίζει ο εναλλακτικά διαμορφωμένος χώρος του Φουαγιέ, ο συμβολικός ρόλος της κινησιολογίας, η συνοδευτική μουσική, η ερμηνεία και πάλι του Βασίλη του Σπυρόπουλου ως αδιασάλευτο οικογενειακό πρότυπο, η ήρεμη θεατρική παρουσία του Χρίστου Στυλιανού και η έντονη σωματικότητα του Κωνσταντίνου Χατζησάββα. Δεν πρόκειται για μια παράσταση για όλη την οικογένεια αλλά για μια παράσταση που καταλύει τις σαθρές μάσκες μιας επίπλαστης οικογενειακής ηθικής και κανονικότητας. Περιμέναμε καιρό τέτοιου είδους παραστάσεις από το Κρατικό θέατρο.

Το πολυπόθητο μετρό της πόλης μας ανοίγει τη στάση Πανεπιστήμιο και συνεργάζεται με το ΚΘΒΕ με αφορμή τη μουσικοεικαστική performance, «13» Μετρό- Στάση Πανεπιστήμιο» σε σύλληψη και σκηνοθεσία Νίκου Καπέλιου. Πλήθος κόσμου παρευρέθηκε για να αποτελέσει κομμάτι της πρωτότυπης παράστασης όσο και του αστικού περιβάλλοντος του μετρό. Το θέαμα δεν κατάφερε να συγκλονίσει όπως αναμενόταν και ο Νίκος Καπέλιος παρά τη πολύχρονη πορεία στην κρατική σκηνή δεν έπεισε με τη σκηνοθετική του ματιά. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η πόλη της Θεσσαλονίκης δεν διψά για πρωτότυπα διαδραστικά θεάματα, χωρίς ή με την υλοποίηση του μετρό.

Στην Παιδική Σκηνή, «Το Σκλαβί» της Ξένιας Καλογεροπούλου στο θέατρο Αριστοτέλειον μάγεψε μικρούς και μεγάλους, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία ότι η καλή παιδική παράσταση δεν έχει ηλικία. Στην τελευταία παράσταση του έργου, η παρουσία της Ξένιας Καλογεροπούλου απέσπασε το μεγαλύτερο χειροκρότημα.

Στο ίδιο κλίμα, αυτό του καλογραμμένου κειμένου και της καλοδουλεμένης παράστασης κινήθηκαν οι δυο προτάσεις του ΚΘΒΕ για το παιδικό θέατρο, «Το αγόρι με τη βαλίτσα» του Μάικ Κένι σε μετάφραση Ξ. Καλογεροπούλου και η «Οικογένεια Νώε» της ίδιας και του Θ. Μοσχόπουλου.

«Το όνειρο της Πέππας» στο Κολοσσαίον μάλλον έγινε εφιάλτης για τους γονείς καθώς παρά τις προσπάθειες της Πένυς Φυλακτάκη στα κείμενα παρέμεινε μια απλοϊκή παράσταση για παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Στην εκπνοή του 2016 ενθουσιαστήκαμε από τον «Ιάσονα και το Χρυσόμαλλο Δέρας» στη σκηνή του Εγνατία γιατί κατάφερε επάξια να διατηρήσει αμείωτο το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων κάθε ηλικίας, η κυρία δίπλα μου δεν σταμάτησε να φωνάζει, «μπράβο». Ταξίδι στη μυθολογία και τις περιπέτειες του Ιάσονα, μυθικά τέρατα, δράκοι, διαχρονικά νοήματα φιλίας, αγάπης και ενότητας, διάδραση με το κοινό, προσαρμοσμένα εύστοχα κείμενα, έξοχοι ηθοποιοί, μαγευτικοί τραγουδιστές και χορευτές, υπόσχονται το πιο όμορφο θεατρικό ταξίδι.

Όπως και να’ χει μην ξεχάσεις την επόμενη χρονιά να επιλέγεις το θέατρο ως κομμάτι της ψυχαγωγίας και της προσωπικής σου εξέλιξης. Ο Κάρολος Κουν, το 1979, θα μονολογήσει, «Ο στόχος του θεάτρου είναι πάντα ο ίδιος. Η ύπαρξη του ανθρώπου σ’ ένα κοινωνικό πλαίσιο.» Ο Ισπανός ποιητής Francisco Gomez de Quevedo γράφει: «Μη λησμονείς πως η ζωή είναι θέατρο/ κι όλος αυτός ο κόσμος μια σκηνή μεγάλη/ κι αλλάζουν οι σκηνές στο άψε σβήσε/ κι όλοι εμείς κάνουμε τους θεατρίνους». Ο Σαίξπηρ βάζει τον Jacque να πει στο Όπως σας αρέσει, «Ο κόσμος όλος είναι σκηνή/ και άντρες και γυναίκες παίζουν/ έχουν τη σκηνή τους, μπαίνουν βγαίνουν./ Κι ο καθένας στη ζωή παίζει ρόλους πολλούς,/ σε εφτά πράξεις- εφτά ηλικίες».

Διαβάστε επίσης ό,τι συμβαίνει στην θεατρική σκηνή της πόλης εδώ.