Δασμοί: Η «αγαπημένη λέξη» του Τραμπ προκαλεί αντιδράσεις – Τα πάνω-κάτω στο παγκόσμιο εμπόριο

«Πονοκέφαλο» σε Ευρώπη αλλά και σε άλλες χώρες προκαλεί η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλλει δασμούς σε προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ, δασμοί που θα μπορούσαν να επιφέρουν μεγάλες ανακατατάξεις στο παγκόσμιο εμπόριο.

Πιο συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν δασμούς που ξεκινούν από το 10%, ενώ για χώρες «εχθρούς» (εμπορικά) που αποτελούν τους μεγαλύτερους παραβάτες οι συντελεστές φτάνουν μέχρι και το 50%!

Ειδικότερα, οι ΗΠΑ θα επιβάλουν δασμούς 10% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 20% στην ΕΕ, ενώ στην Κίνα 34%, στο Βιετνάμ 46%, στην Ταϊλάνδη 36%, στην Καμπότζη 49%, στην Νότια Κορέα 25%, στην Ινδία 26% και στην Ιαπωνία 24%. Ακόμη, δασμός 25% θα επιβληθεί σε όλα τα αυτοκίνητα ξένης κατασκευής, ο οποίος τίθεται σε ισχύ μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ.

Τι είναι οι δασμοί και το «κόστος» τους

Αρχικά, οι δασμοί είναι φόροι που επιβάλλονται στα εισαγόμενα αγαθά, συνήθως ένα ποσοστό επί της αξίας τους. Όπως όλοι οι φόροι, έτσι και οι δασμοί αποτελούν πηγή κρατικών εσόδων. Οι χώρες βασίζονται σε αυτούς για να στηρίξουν τις τοπικές βιομηχανίες καθιστώντας τα ξένα προϊόντα ακριβότερα ενώ είναι απόφαση των επιχειρήσεων που εισάγουν τα προϊόντα το αν θα μετακυλήσουν μέρος ή όλο το κόστος στους πελάτες. Μάλιστα, έρευνες στο πεδίο διαπιστώνουν πως οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ είναι αυτοί που απορροφούν το κόστος από τις υψηλότερες εισφορές.

Για παράδειγμα, ένα προϊόν κόστους 10 δολάρια, με την επιβολή δασμού 10% έχει πρόσθετη επιβάρυνση 1 δολάριο. Ο Τραμπ μέσω των δασμών βρίσκει έναν μοχλό πίεσης για την επίτευξη στόχων εξωτερικής πολιτικής.

Αντιδρά η Ευρώπη

Μιλώντας στο Fox News το βράδυ της Τετάρτης, ο Υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ έδωσε την εξής συμβουλή στις χώρες που επλήγησαν από τους δασμούς:

«Μην προβείτε σε αντίποινα. Καθίστε πίσω. Αποδεχτείτε το. Διότι αν απαντήσετε με αντίποινα, θα υπάρξει κλιμάκωση. Αν δεν απαντήσετε, αυτό είναι το ανώτατο σημείο πίεσης.»

Παρόλα αυτά, οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών που πλήττονται από την ανακοίνωση-κόλαφο του Τραμπ για την επιβολή της αγαπημένης του λέξης- όπως δήλωσε- προκάλεσε όπως ήταν αναμενόμενο αντιδράσεις. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πρότεινε μάλιστα οι επιχειρήσεις της ΕΕ να σταματήσουν να επενδύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως απάντηση στους τεράστιους δασμούς του Αμερικανού Προέδρου.

«Είναι σημαντικό οι μελλοντικές επενδύσεις, οι επενδύσεις που ανακοινώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, να παγώσουν για κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής», δήλωσε ο Μακρόν την Πέμπτη, κατά τη διάρκεια συνάντησης με εκπροσώπους των πληττόμενων κλάδων και της κυβέρνησης στο προεδρικό μέγαρο των Ηλυσίων.

«Τι μήνυμα θα στέλναμε εάν οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί όμιλοι επένδυαν δισεκατομμύρια ευρώ στην αμερικανική οικονομία τη στιγμή που [οι ΗΠΑ] μας επιβάλλουν πλήγματα;» συνέχισε ο Μακρόν, καλώντας σε «συλλογική αλληλεγγύη».

Τα σχόλια του Μακρόν θεωρούνται μια προσπάθεια να αποτρέψει Γάλλους επιχειρηματίες από το να προσεγγίσουν τον Τραμπ και να επιδιώξουν ιδιωτικές συμφωνίες, παρακάμπτοντας την κοινή εμπορική πολιτική της ΕΕ.

Τον περασμένο μήνα, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι ο γαλλικός ναυτιλιακός κολοσσός CMA CGM σχεδιάζει να επενδύσει 20 δισεκατομμύρια ευρώ στις ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο, ο επικεφαλής του ομίλου πολυτελών ειδών LVMH, Μπερνάρ Αρνό, δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο αύξησης των επενδύσεών του στις ΗΠΑ και επαίνεσε την οικονομική πολιτική του Τραμπ.

Ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ακόμη ότι οι δασμοί του Τραμπ επιβεβαιώνουν πως η Γαλλία είχε δίκιο να πιέζει για μια πιο αυστηρή εμπορική πολιτική και ισχυρότερα μέσα εμπορικής άμυνας.

«Πρέπει να συνεχίσουμε να επιταχύνουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο με μια ατζέντα εμπορικής προστασίας», τόνισε, αναφέροντας ως παράδειγμα τους δασμούς της ΕΕ στα κινεζικά οχήματα, ως έναν τρόπο άσκησης πίεσης στους οικονομικούς αντιπάλους της Ευρώπης.

«Δεν είμαστε αφελείς, θα προστατευτούμε», πρόσθεσε ο Μακρόν, αναφερόμενος στον εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ.

Πέρα από τους αντίποινους με δασμούς, ο Μακρόν είπε ότι οι Βρυξέλλες θα πρέπει να εξετάσουν τη χρήση του λεγόμενου αντιεξαναγκαστικού μηχανισμού της ΕΕ εναντίον των ΗΠΑ – ενός νέου εργαλείου στο εμπορικό οπλοστάσιο της Ένωσης που σχεδιάστηκε για να στοχεύει χώρες όπως η Κίνα – αλλά και να λάβουν μέτρα κατά των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών.

«Τίποτα δεν αποκλείεται, όλα τα εργαλεία είναι στο τραπέζι», δήλωσε ο Μακρόν.

Στο ίδιο πλαίσιο και για ανάγκη της ΕΕ να αντιδράσει σθεναρά μιλά και η Γερμανία. Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε την Πέμπτη πως «η χθεσινοβραδινή απόφαση είναι συγκρίσιμη με τον επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Το μέγεθος και η αποφασιστικότητα της απάντησης πρέπει να είναι ανάλογες».

«Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο», δήλωσε την Πέμπτη στο Βερολίνο ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. «Επομένως, έχουμε κάθε ευκαιρία να αντιδράσουμε ενωμένα και αποφασιστικά και να δείξουμε ότι διαθέτουμε τα δικά μας μέσα δράσης – και θα τα χρησιμοποιήσουμε».

Η ανησυχία αυξάνεται στην ΕΕ γενικότερα, όπως αναφέρουν αξιωματούχοι, δεδομένου ότι οι ομόλογοι των ΗΠΑ δεν έχουν δείξει ενδιαφέρον για μια λύση με διαπραγμάτευση. Το μέσο κατά του εξαναγκασμού βρίσκεται στο τραπέζι των επιλογών, αλλά θεωρείται εργαλείο έσχατης ανάγκης, δεδομένου του πιθανού υπέρμετρου αντίκτυπου που θα προκαλούσε.

Οι υπουργοί Εμπορίου της ΕΕ πρόκειται να συναντηθούν στις 7 Απριλίου για να συζητήσουν τα μέτρα των ΗΠΑ και την αντίδραση της ΕΕ. Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε μια αποφασιστική και αναλογική απάντηση στους δασμούς, αλλά ανέφερε επίσης ότι η ΕΕ θα προτιμούσε να αποφύγει την αντιπαράθεση και να βρει μια διαπραγματευτική λύση τις επόμενες εβδομάδες.

Ο πρόεδρος της επιτροπής εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μπενρτ Λάνγκε δήλωσε ότι μια νέα σειρά προτάσεων αντιποίνων είναι πιθανή σε ένα μήνα, όπως δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg, μετά την πρώτη σειρά αντιμέτρων που έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Απριλίου ως απάντηση στον ήδη ανακοινωθέντα δασμό 25% για τα μέταλλα από τον Trump. Τα νέα μέτρα θα μπορούσαν να προκύψουν μετά από έρευνα σχετικά με τη ζημία που προκάλεσαν οι αμερικανικές αμοιβαίες εισφορές.

Η Επιτροπή επεξεργάζεται ένα προσχέδιο με τις πιθανές παραχωρήσεις που θα μπορούσε να κάνει στις ΗΠΑ για να συμβάλει στην επίτευξη διακανονισμού για την κατάργηση ή τη μείωση των δασμών. Το προσχέδιο θα καθορίζει τομείς για διαπραγματεύσεις σχετικά με τους δασμούς, τις αμοιβαίες επενδύσεις με τις ΗΠΑ, καθώς και τη χαλάρωση ορισμένων κανονισμών και προτύπων, ανέφερε νωρίτερα το Bloomberg.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν τονίσει ότι, παρόλο που η ΕΕ έχει πλεόνασμα στο εμπόριο αγαθών με τις ΗΠΑ, το μπλοκ των 27 χωρών εισάγει πολλές αμερικανικές υπηρεσίες, από το ηλεκτρονικό εμπόριο και τους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης μέχρι τις μηχανές αναζήτησης στο Διαδίκτυο – όλα μέρος της αμερικανικής βιομηχανίας Big Tech, η οποία έχει πρόσφατα καλοπιάσει τον Τραμπ και τον κύκλο των συμβούλων του. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιχειρήσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ έχουν επενδύσεις αξίας άνω των 5 τρισεκατομμυρίων ευρώ (5,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων) η μία στις αγορές της άλλης.

Τι απαντούν οι «μεγαλύτεροι παραβάτες»

Η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, δεσμεύτηκε ότι θα λάβει αντίμετρα για να αντιμετωπίσει τους δασμούς, αν και η ανακοίνωση της κυβέρνησης ήταν ασαφής ως προς το τι ακριβώς θα περιλαμβάνουν αυτά τα μέτρα.

«Αυτό παραβιάζει κατάφωρα τους κανόνες του ΠΟΕ και υπονομεύει το πολυμερές εμπορικό σύστημα που βασίζεται σε κανόνες», δήλωσε ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, Γκουό Τζιακούν. «Η Κίνα απορρίπτει κατηγορηματικά αυτή την απόφαση και θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να υπερασπιστεί τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της».

Το Βιετνάμ, το οποίο επλήγη με δασμό ύψους 46%, δημιούργησε μια «ομάδα ταχείας αντίδρασης» για να συγκεντρώσει τις απόψεις των εμπλεκόμενων φορέων σχετικά με το πώς πρέπει να απαντήσει.

Ωστόσο, άλλες χώρες φαίνεται πως ακολούθησαν τη συμβουλή του Μπέσεντ. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο υπέστη τον χαμηλότερο δασμό, μόλις 10%, επέλεξε να μην επιβάλει αντίποινα, επικαλούμενο τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις του Πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ με τον Λευκό Οίκο για μια οικονομική και τεχνολογική συνεργασία. Η Ιαπωνία, ένας ακόμη βασικός εμπορικός εταίρος, εξέφρασε την απογοήτευσή της για τους δασμούς, αλλά δήλωσε ότι θα επιδιώξει εξαίρεση από αυτούς.

Η περίπτωση του Μεξικού και του Καναδά

Το Μεξικό και ο Καναδάς είναι από τις χώρες που εξαιρέθηκαν από τους δασμούς που ανακοίνωσε ο Τραμπ την Τετάρτη, αν και ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι θα παραμείνουν υπό δασμό 25% για όλα τα προϊόντα που δεν συμμορφώνονται με τη συμφωνία USMCA, την οποία είχε διαπραγματευτεί ο Τραμπ.

Σε συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη, η Πρόεδρος του Μεξικού, Κλαούντια Σέινμπαουμ, απέδωσε αυτή την εξαίρεση στη σχέση της με τον Τραμπ – η αντίδρασή της στους προηγούμενους γύρους δασμών από τις ΗΠΑ φέτος ήταν συγκρατημένη, περιμένοντας έως ότου ο Τραμπ τους “παγώσει” ή τους μειώσει. Η Σέινμπαουμ δήλωσε ότι σκοπεύει να παρουσιάσει ένα «οικονομικό πακέτο», αλλά ταυτόχρονα θα συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τον Λευκό Οίκο.

Αντίθετα, ο Πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, εξέφρασε την αντίθεσή του τόσο στους ήδη υφιστάμενους δασμούς ύψους 25%, που επιβλήθηκαν από τον Τραμπ τον προηγούμενο μήνα, όσο και στους νέους δασμούς στα αυτοκίνητα που τέθηκαν σε ισχύ. Ο Κάρνεϊ ανακοίνωσε το πρωί της Πέμπτης, σε συνέντευξη Τύπου στην Οτάβα, ότι ο Καναδάς θα επιβάλει δασμό 25% σε όλα τα αυτοκίνητα που εισάγονται από τις ΗΠΑ.

«Αυτό είναι μια τραγωδία. Είναι επίσης η νέα πραγματικότητα. Πρέπει να απαντήσουμε με αποφασιστικότητα και δύναμη. Είμαστε μια ελεύθερη, κυρίαρχη και φιλόδοξη χώρα», δήλωσε ο Κάρνεϊ, ο οποίος αντιμετωπίζει κοινοβουλευτικές εκλογές αργότερα μέσα στον μήνα.

Αναλυτικά οι δασμοί που επέβαλλε ο Τραμπ ανά χώρα:

*Με πληροφορίες από Politico