Τουρισμός: Σαφάρι των επιχειρήσεων για να βρουν… γκαρσόνια και λαντζέρηδες

Κάποτε ο Ανδρέας Παπανδρέου προειδοποιούσε ότι θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης και δεν «έπεσε έξω». Η Ελλάδα, στις τουριστικές περιοχές το καλοκαίρι, «μοιάζει» με ένα τεράστιο τουριστικό κατάλυμα ή εστιατόριο, αλλά λόγω της τεράστιας τουριστικής ανάπτυξης, η χώρα, όπως φαίνεται, άρχισε να «ξεμένει» από γκαρσόνια, καθαρίστριες και λαντζέρηδες, αλλά και όλες σχεδόν τις ειδικότητες στον κλάδο.

Κομβικό σημείο αυτής της έλλειψης προσωπικού είναι η μεταστροφή πολλών επαγγελματιών του κλάδου κατά την περίοδο της υγειονομικής πανδημίας, οι οποίοι αναζήτησαν αλλού το επαγγελματικό τους μέλλον. Ωστόσο πέρα από τα «απόνερα» της πανδημίας, ο τουριστικός κλάδος πληρώνει και τις δομικές αδυναμίες του, όπως την εποχικότητα και την εντατικοποίηση του τουριστικού επαγγέλματος που στην καλύτερη περίπτωση διαρκεί 5-6 μήνες, αλλά και στους μισθούς οι οποίοι σε συνδυασμό με τις συνθήκες εργασίας και διαμονής, στερούν από την τουριστική βιομηχανία της χώρας, πολύτιμα εργατικά χέρια.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις και φέτος, οι κενές θέσεις εργασίας θα είναι δεκάδες χιλιάδες και αναμένεται να ξεπεράσουν τις 70.000. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι 8 στις 10 τουριστικές επιχειρήσεις έχουν πρόβλημα εξεύρεσης υπαλλήλων ενώ πολλές παράκτιες επιχειρήσεις, όπως εστιατόρια και beach bar, σε ποσοστό 60% δεν βρίσκουν προσωπικό για το service και την κουζίνα. Και αυτό συμβαίνει σε όλη τη χώρα, ακόμα και σε περιοχές όπως στη Χαλκιδική, όπου η τουριστική κίνηση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ημεδαπούς και όχι σε αλλοδαπούς, ενώ στη νησιώτικη Ελλάδα, ιδίως στα Δωδεκάνησα, στις Κυκλάδες και στη Κρήτη το πρόβλημα είναι μεγάλο.

Αναμένεται νέο ρεκόρ, αλλά…

Φέτος όλα δείχνουν ότι ο ελληνικός τουρισμός θα καταγράψει νέο ρεκόρ αφίξεων και ο συνολικός τζίρος θα ξεπεράσει τα 20 δισεκατομμύρια του 2023 και θα αγγίξει ή θα ξεπεράσει άνετα τα 21 δισεκατομμύρια.

Ήδη τα πρώτα δείγματα είναι θετικά. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Airdata Tracker του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), τον Ιανουάριο οι αεροπορικές θέσεις ενισχύθηκαν κατά 13,9% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα, τον Φεβρουάριο η αύξηση διαμορφώνεται σε 18,4% και τον Μάρτιο το ποσοστό ανόδου φτάνει το 12,8%. Δηλαδή αναμένεται μία πολύ θετική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό, αν δεν επηρεαστεί τελικά από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Την ίδια όμως ώρα ο κλάδος είναι ανέτοιμος να αντιμετωπίσει αυτή την εισβολή των τουριστών, καθώς λείπουν εργατικά χέρια, όχι μόνο στις αμιγώς τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά και σε όλα τα επαγγέλματα που λειτουργούν περιφερειακά και προσφέρουν απαραίτητες υπηρεσίες.

Να σημειωθεί πως σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας των Εργαζομένων Επισιτισμού – Τουρισμού (ΠΟΕΕΤ), βάσει της καταγραφής από τα  πρωτοβάθμια σωματεία, οι αιτήσεις επαναπρόσληψης από τους εργαζομένους στον κλάδο ήταν μειωμένες φέτος κατά 34%, όταν οι αντίστοιχες περσινές αιτήσεις ήταν μειωμένες κατά 27%.

Η ΠΟΕΕΤ, επισημαίνει οι κύριοι παράγοντες είναι οι μισθοί και η εποχικότητα του επαγγέλματος, η μικρή διάρκεια του επιδόματος ανεργίας που καλύπτει μόνο 3 μήνες αλλά και η εντατικοποίηση της δουλειάς.

Πέρσι σύμφωνα με έρευνα από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, περίπου 1 στις 5 θέσεις παρέμεινε κενή στα ελληνικά ξενοδοχεία, με τις μεγαλύτερες ελλείψει να παρατηρείται στα ξενοδοχεία 3 αστέρων (24%) και το μικρότερο, αντίστοιχα, στα ξενοδοχεία 5 αστέρων (14%). Όπως αναφέρεται στην έρευνα «από το σύνολο των ξενοδοχείων, το 35% εμφάνιζε έλλειψη σε τουλάχιστον μία θέση καμαριέρας, το 25% σε τουλάχιστον μία θέση σερβιτόρου, το 21% σε τουλάχιστον μία θέση receptionist και Barista/Barman-Barwoman και Receptionist, και το 19% παρουσίαζε έλλειψη σε τουλάχιστον μία θέση «καθαριστή εσωτερικών και εξωτερικών χώρων και λαντζέρη».

Σύμφωνα πάντως με στοιχεία της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης, οι ανάγκες απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο, αλλά και περιφερειακά αυτού, αφορούν μία σειρά από ειδικότητες και προσωπικό όλων των επιπέδων εξειδίκευσης. Συγκεκριμένα οι επιχειρήσεις αναζητούν: υπαλλήλους έκδοσης αεροπορικών εισιτηρίων και κράτησης ξενοδοχείων, υπαλλήλους γραμματειακής υποστήριξης, υπαλλήλους εξυπηρέτησης επιβατών και αεροσκαφών, λογιστές και βοηθούς λογιστών, υπαλλήλους υποδοχής, chef και προσωπικό κουζίνας, υπαλλήλους σέρβις και γκαρσόνια, επαγγέλματα στον χώρο της ομορφιάς και της ευεξίας, ναυαγοσώστες, προσωπικό καθαριότητας, υδραυλικούς, υπαλλήλους υπηρεσίας πληροφοριών αερολιμένα, οδηγούς, αποθηκάριους, συμβούλους πωλήσεων, υπαλλήλους εξυπηρέτησης πελατών, τεχνίτες αμαξωμάτων, βαφείς, ηλεκτρολόγους, μηχανικούς αυτοκινήτων κ.ά..

Να σημειωθεί ότι η ΔΥΠΑ διοργανώνει «Ημέρα Καριέρας στον Τουρισμό», αλλά μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα παρά τις πολλές προσφορές εργασίας. Σύμφωνα με τους ίδιους τους επιχειρηματίες πρέπει να ληφθούν μέτρα που να ενισχύουν την απασχόληση ενώ πολλοί επισημαίνουν ότι στην Ελλάδα άνοιξαν πολλές επιχειρήσεις στον τουριστικό κλάδο και στέρεψαν οι εργαζόμενοι ενώ λείπει και η εκπαίδευση.

Γρηγόρης Τάσιος: 8 στα 10 ξενοδοχεία έχουν κενές θέσεις 

Οι ίδιοι πάντως οι επιχειρηματίες του κλάδου αναγνωρίζουν τις αδυναμίες που υπάρχουν στις εργασιακές σχέσεις και θεωρούν ότι παρά τα βήματα που έχουν γίνει, πρέπει να ληφθούν μέτρα όπως η αύξηση της διάρκειας του επιδόματος ανεργίας.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής, Γρηγόρης Τάσιος, που έχει διατελέσει και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, τονίζει στην Parallaxi, πως «το πρόβλημα είναι υπαρκτό και 8 στις 10 ξενοδοχειακές επιχειρήσεις έχουν κενές θέσεις». Όπως αναφέρει «οι νέοι της χώρας δεν στρέφονται στον τουρισμό, ιδίως σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης που είναι έντονα εποχικές. Υπήρχε πριν κάποια χρόνια το μισθολογικό πρόβλημα αλλά πλέον αυτό δεν υφίσταται, καθώς ο μέσος μισθός στην ελληνική ξενοδοχεία είναι 1300 μεικτά με εξαήμερη εργασία».

Συμφωνεί δε πως υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να αυξηθεί και το επίδομα ανεργίας από 3 μήνες σε 5 μήνες στους εργαζόμενους του τουρισμού, δηλαδή να υπάρχει προϋπηρεσία. «Να μη λειτουργεί ως επίδομα, αλλά να υπάρχει προϋπηρεσία 10 ετών τουλάχιστον. Αυτό δεν θα λύσει το πρόβλημα, αλλά θα ενισχύσει την παραμονή των εργαζομένων στο επάγγελμα», τονίζει ενώ σημειώνει ότι μπορούν να γίνουν και μετακλήσεις από τρίτες χώρες βάσει νόμου, μέσω διακρατικών συμφωνιών. Ωστόσο παρατηρεί ότι «δυστυχώς αυτές οι μετακλήσεις είναι χρονοβόρες καθώς απαιτείται για ολοκληρωθεί η διαδικασία περίπου μία χρονική περίοδος 3 μηνών». «Και αυτό δυστυχώς δεν βοηθά πολύ» τονίζει.

Τρ. Παπαιωάννου: Φέτος μεγαλύτερο το πρόβλημα από πέρσι

Ο Τριαντάφυλλος Παπαιωάννου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τουριστικών Καταλυμάτων Χαλκιδικής “Αριστοτέλης”, οργάνωση που εκπροσωπεί τους μικρομεσαίους του κλάδου, υποστηρίζει πως η εξεύρεση εργαζομένων στα καταλύματα αλλά και σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις που σχετίζονται με τον τουρισμό στη Χαλκιδική, αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα που κάθε χρόνο οξύνεται.

«Το πρόβλημα φέτος είναι μεγαλύτερο από πέρσι», αναφέρει και διευκρινίζει ότι στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, οι ελλείψεις είναι στον τομέα της καθαριότητας αλλά και στην υποδοχή ενώ στην εστίαση υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με το σερβίρισμα με πολλά εστιατόρια και beach bars να έχουν καλύψει μόνο το 60% των θέσεων. «Οι ανάγκες είναι μεγάλες, κυρίως λείπουν καθαρίστριες και λαντζέρηδες», τονίζει και το αποδίδει το πρόβλημα κυρίως στην εποχικότητα και όχι τόσο στις συνθήκες. «Οι μισθοί έχουν ανέβει και είναι περίπου στα 1200 ευρώ καθαρά για μία καθαρίστρια, αλλά και η διαμονή έχει αντιμετωπιστεί» υποστηρίζει και αναφέρει ότι το πρόβλημα συνδέεται άμεσα με την εποχικότητα.

«Οι εργαζόμενοι σίγουρα προτιμούν την 12μηνη εργασία ή προσπαθούν να κάνουν κάτι δικό τους», τονίζει και σημειώνει ότι δεν βοηθά και το ταμείο ανεργίας που είναι διάρκεια τριών μηνών. «Το επίδομα ανεργίας πρέπει να πάει στο 5μηνο και να μην είναι 300 και 400 ευρώ. Δηλαδή στους 3 μήνες θα πάρει ένα μισθό. Εργάστηκε και 5-6 μήνες βάλε και τα δώρα, άντε να πάρει συνολικά 9 μισθούς. Πως θα τα βγάλει πέρα το 3μηνο που μένει;» αναρωτιέται και τονίζει πως πρέπει να δοθούν κίνητρα και να λυθεί με καλύτερο τρόπο το θέμα της διαμονής.

Επίσης τονίζει ότι το πρόβλημα πλέον παίρνει διαστάσεις. «Δεν υπάρχουν γενικά εργαζόμενοι να έρθουν να δουλέψουν το καλοκαίρι», τονίζει και αναφέρει πως «δεν υπάρχουν οδηγοί για λεωφορεία και κούριερ, πωλητές σε φούρνους και ζαχαροπλαστεία ή πωλητές σε τουριστικά είδη. Περίπου 6 στις 10 επιχειρήσεις έχουν πρόβλημα. Η αγωνία μας είναι να αντέξουν οι υποδομές και να υπάρχει προσωπικό».

ΣΕΤΕΠΕ- Παναγιώτου: Υπάρχουν εργαζόμενοι που κοιμούνται σε σκηνές           

Από την πλευρά τους οι εργαζόμενοι στον τουρισμό και στον επισιτισμό, θεωρούν ότι το πρόβλημα συνδέεται άμεσα με τους μισθούς, τις συνθήκες εργασίας, την εντατικοποίηση και την μεγιστοποίηση των κερδών ενός κλάδου που είναι κερδοφόρος και αποδοτικός μόνο για τα «αφεντικά».

Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι οι ξενοδόχοι και η κυβέρνηση συστηματικά αποφεύγουν, και δυναμιτίζουν κάθε προσπάθεια, να υπογραφεί και να εφαρμόζεται ικανοποιητική  Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, το επίδομα ανεργίας παραμένει χαμηλό και μειωμένο στους 3 μήνες ενώ δεν υπάρχει κανένας έλεγχος σε παρανομίες όπως η εισφοροδιαφυγή και η μαύρη εργασία ενώ σε πολλές επιχειρήσεις οι συνθήκες εργασίας παραμένουν άθλιες.

Πρώην εργαζόμενος σε μπαρ στη Μύκονο, στη θέση του ταμεία, αναφέρει στη Parallaxi ότι «στο ασφαλιστικό ταμείο εμφανιζόμασταν ως εργαζόμενοι με το βασικό μισθό, ενώ πληρωνόμασταν πολύ περισσότερα. Έκλεβαν δηλαδή τις εισφορές. Όσο για τη διαμονή, στρατόπεδο η κατάσταση, 7 άτομα σε ένα δωμάτιο που ήταν για 3. Κάθε μέρα 12 – 14ωρο τουλάχιστον για 7 ημέρες την εβδομάδα, χωρίς ρεπό για 3 μήνες. Έφευγες από το νησί και δεν ήθελες να μιλήσεις σε άνθρωπο. Κανονική γαλέρα και κανένας έλεγχος από κανένα. Πάς μόνο όταν έχεις πολύ ανάγκη. Μετά ψάχνεις να βρεις κάτι πιο ανθρώπινο».

Τα παραπάνω επιβεβαιώνει και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου του  Συνδικάτου Εργατοϋπαλλήλων Τουριστικών Επισιτιστικών Επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης, Αστέρης Παναγιώτου, που αναφέρει ότι σύμφωνα με καταγγελίες εργαζομένων, το καλοκαίρι υποχρεώνονται να διαμένουν σε δωμάτια με 6-7 άτομα ή ακόμα και να ζουν σε σκηνές ή κοντέινερς.

«Τα φαινόμενα αυτά εντοπίζονται κυρίως στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής. Οι σκηνές για το προσωπικό υπάρχουν σε επιχειρήσεις κυρίως beach bar ενώ τα κοντέινερς τα χρησιμοποιούν κυρίως ξενοδόχοι και εστιάτορες σε μεγάλες επιχειρήσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Για τις αποδοχές των εργαζομένων στον τουρισμό –  επισιτισμό, αναφέρει ότι «οι μισθοί στον κλάδο συνολικά παραμένουν χαμηλοί, παρά το πυροτέχνημα της αύξησης του κατώτατου μισθού. Υπάρχει ΣΣΕ που είναι κάτω από τις ανάγκες των εργαζομένων, η οποία όμως δεν εφαρμόζεται καθολικά, δεν έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα», ενώ προσθέτει ότι υπάρχουν κυρίως συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου ακόμα και λίγων ημερών ανάλογα τις ανάγκες της εργοδοσίας.

«Για τους ξενοδόχους και τον τουριστικό κλάδο το 2023 είχαμε εισπράξεις 20 δισεκατομμύρια, δηλαδή αύξηση κατά 15% σε σχέση με το 2022, και από την άλλη έχουμε τους μισθούς καθηλωμένους. Και από εκεί λοιπόν προκύπτουν οι περίπου 80.000 κενές θέσεις εργασίας για φέτος για τον τουρισμό» τονίζει και σχετικά με το επίδομα ανεργίας σημειώνει ότι «πρέπει να αυξηθεί το ποσό του επιδόματος και η διάρκεια του να καλύπτει το χρόνο ανεργίας, αλλά και να υπάρχει διασφάλιση για την επαναπρόσληψη τους».

Επισημαίνει δε πως πρέπει να τηρείται το 8ωρο πενθήμερο και να ενταχθεί ο κλάδος στα βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα ενώ υπογραμμίζει ότι η έλλειψη ΣΣΕ υποχρεώνει τον εργαζόμενο κάθε χρόνο να διαπραγματεύεται το μισθό του, καθώς δεν αναγνωρίζεται προϋπηρεσία. «Βάσει του νόμου δεν υπάρχουν προσαυξήσεις, εγώ είμαι 10 στο κλάδο του επισιτισμού και δεν μου αναγνωρίζουν καμία τριετία», αναφέρει και τονίζει ότι πρέπει να ενταθεί ο συλλογικός αγώνας των εργαζομένων για να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα τους στην πράξη.