Η αλληγορία του σπηλαίου και η αριστοτελική μεσότητα μας μιλούν και σήμερα

Λέξεις: Στέλλα Βαρδή 

Όσο οι επιστήμες αναζητούν απαντήσεις, η φιλοσοφία έχει βρει έναν τρόπο να εναποθέτει τις ερωτήσεις σε έναν ατέρμονο διάλογο αμφισβήτησης, με σκοπό την εξέλιξη της σκέψης πέρα από το συμβατό μοτίβο της απάντησης ή της τετελεσμένης λύσης.

Ξεκινώντας ως μια επιστήμη που μελετά τα φυσικά, πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε τέχνη που μελετά τον άνθρωπο και τις σκέψεις του.

Γεννήθηκε τον 6ο αιώνα στην Ιωνία και είναι άρρηκτα δεμένη με την διδασκαλία καθώς αναπτύσσεται μέσα από την κοινή αναζήτηση δασκάλου και μαθητή.

Ανά τα χρόνια η φιλοσοφία έχει καταπιαστεί με μια πληθώρα ερωτημάτων που αφορούν την μεταφυσική, την πολιτική, την θρησκεία, την ηθική, την αισθητική και εν γένει με την αναζήτηση της αλήθειας, της πραγματικής γνώσης.

Στο σήμερα, φαίνεται να περιορίζεται μέσα σε στενά ακαδημαϊκά πλαίσια και δημοσιεύσεις κάνοντας την να φαίνεται απρόσιτη ή ακόμα και δυσνόητη για τον μέσο άνθρωπο.

Ωστόσο η ανάγκη για αμφισβήτηση, κριτική σκέψη και αυτογνωσία παραμένουν επίκαιρα και απαραίτητα για μια ισορροπημένη ζωή.

Είναι το εργαλείο για την κατανόηση του κοινωνικού γίγνεσθαι, του εαυτού μας ατομικά και συλλογικά, την εξέλιξη της σκέψης, την κριτική ανάλυση της πληροφορίας που δεχόμαστε καθημερινά συμβάλλοντας στην κοινωνική και επιστημονική πρόοδο.

Όλοι μας έχουμε αναρωτηθεί «Πως μπορώ να είμαι ευτυχισμένος;» , ένα ερώτημα σταθμό της Ηθικής φιλοσοφίας.

Τόσο οι Στωικοί όσο και οι Επικούρειοι προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις που στο σήμερα μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία για την καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας , την αυτοκυριαρχία ακόμα και την διαχείριση του άγχους.

Οι άνθρωποι που ασπάζονται την Στωική φιλοσοφία είναι συχνά σε θέση να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές της τύχης με ηρεμία και αξιοπρέπεια. Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει και μεταβάλλεται η φιλοσοφική σκέψη προσφέρει ένα σταθερό πλαίσιο κατανόησης της πραγματικότητας, κάτι που μοιάζει απαραίτητο στην σημερινή κοινωνία.

Σε περιόδους πολιτικής και κοινωνική κρίσης όπως η σημερινή, η συζήτηση για την ηθική και την δικαιοσύνη είναι αναπόφευκτη για την εξέλιξή μας.

Ζητήματα που απασχολούν τον Πλάτωνα πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια εξακολουθούν να απασχολούν τον μέσο άνθρωπο.

Η σωστή διακυβέρνηση, η οργάνωση της πολιτείας, η ισότητα είναι μερικά από τα θέματα που εξέτασε η πλατωνική φιλοσοφία και μας δίνει την δυνατότητα να αναστοχαστούμε αναζητώντας λύσεις σε προβλήματα που δεν έχουν λυθεί ακόμα απλά έχουν αλλάξει μορφή.

Ταυτόχρονα η αλληγορία του Σπηλαίου μας προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να διακρίνουμε την πραγματική γνώση από την επίπλαστη πληροφορία της ψηφιακής πραγματικότητας, χτυπώντας το καμπανάκι για τον κίνδυνο να ζει κανείς μέσα σε ψευδαισθήσεις.

Εξίσου χρήσιμη είναι η Αριστοτελική μεσότητα, μια ηθική που καλλιεργείται μέσω της συνήθειας. Η εσωτερική ισορροπία σε μια εποχή άγχους αποτελεί σημαντικό ζήτημα για την κατάκτηση μιας ευτυχισμένης ζωής. Η Αριστοτελική φιλοσοφία και η έννοια της φρόνησης μπορεί να αποτελέσει οδηγό για την λήψη αποφάσεων καθώς δεν προτείνει αφηρημένους κανόνες αλλά συγκεκριμένα ηθικά χαρακτηριστικά.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αριστοτέλης ήδη από τον 4ο αιώνα ανέπτυξε έννοιες που πολύ αργότερα έγιναν κεντρικές στην ψυχολογία και δύναται να βοηθήσουν τον άνθρωπο σήμερα για την κατάκτηση της ευδαιμονίας.

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια ημέρα φιλοσοφίας, χρειάζεται να επανεξετάσουμε την χρησιμότητα της στην καθημερινή ζωή βγάζοντάς την από τα ακαδημαϊκά καλούπια και κοιτώντας την σαν ένα εργαλείο που προάγει την κριτική σκέψη, γυμνάζει τον νου, ενισχύει τον διάλογο και μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε το άγνωστο με σοφία και καθαρό νου.

Άλλωστε για να κατανοήσουμε τον κόσμο πρέπει να απορρίψουμε τον οικείο τρόπο με τον όποιο τον αντιλαμβανόμαστε, ο άνθρωπος αποτελεί μέρος του κόσμου και μόνο μέσα από αυτόν μπορεί να κατανοήσει τον εαυτό του, όπως διατύπωσε και ο Γάλλος φιλόσοφος Μερλό-Ποντί.