Women’s Talk: Σήμερα δεν γιορτάζουμε, σας εξηγούμε από τι επιβιώνουμε κάθε μέρα!

Επιμέλεια κειμένου: Μυρτώ Τούλα, Χρυσάνθη Αρχοντίδου 

Παγκόσμια ημέρα γυναίκας, μία ημέρα που δεν μπορούμε ακριβώς να εξηγήσουμε πως διατυπώνεται ή πως την βιώνει ο καθένας, κυρίως γιατί από το 1957 μέχρι σήμερα στην ιστορία των γυναικών έχουν χαραχθεί χιλιάδες γεγονότα που μηδένισαν την θέση μας, που μας πλήγωσαν, που μας έκαναν να ντρεπόμαστε για το σώμα μας, να παλεύουμε για τα αυτονόητα, να εξηγούμε σε άντρες διαρκώς την θέση μας.

Για ορισμένους το να αγαπάς τις γυναίκες ενώ είσαι γυναίκα ονομάζεται φεμινισμός και δεν έχει θετικό πρόσημο. Για εμάς, το να αγαπάς τη γυναίκα είναι ανάγκη, αλλιώς δεν επιβιώνεις και αν επιβιώνεις, δέχεσαι, ή μάλλον αγνοείς τις δεκάδες σεξιστικές συμπεριφορές που σκάνε σαν κρότου λάμψης κάθε μέρα μπροστά σου. Ο φετινός εορτασμός αυτής της ημέρας στη χώρα μας έρχεται στον απόηχο μίας τεράστιας αιματοβαμμένης λίστας γυναικοκτονιών και άλλης μίας γυναικών που κατάφεραν να ξεφύγουν με βαριά τραύματα από τον υποψήφιο δολοφόνο τους.

Σήμερα οι αρχικές μας στα social media θα γεμίσουν με posts αλληλεγγύης και αγάπης προς τη θηλυκότητα μας, σήμερα οι πολιτικοί θα βρουν κάτι εύστοχο να πουν για εμάς. Σήμερα, θα δούμε ανθρώπους να γράφουν χιλιάδες γλυκά λόγια ενώ ήταν εκείνοι που μας αδίκησαν, που μας παρενόχλησαν, που μας κακοποίησαν ψυχολογικά, που σήκωσαν το χέρι τους, που μας είδαν ως αντικείμενα. Είναι η μέρα που ενώ θα έπρεπε να λάβεις το δυναμισμό της, απογοητεύεσαι από τις μάσκες που παραμένουν κολλημένες στα πρόσωπα, γελάς με τα χάλια μιας κοινωνίας που “κοροϊδεύει” πως κάνει βήματα μπροστά ενώ περπατά μόνο πίσω και κάνει ελάχιστες και φαινομενικές προσπάθειες για να σε γλιτώσει όταν το ‘χεις ανάγκη.

Είναι ακόμη μία ημέρα, που βασικά, είσαι γυναίκα σε αυτό τον κόσμο, που αποφασίζουν οι άλλοι τι κάνεις στο σώμα σου, που δεν είσαι ικανή για τις ανώτερες επαγγελματικές θέσεις, που πίσω από κάθε μπράβο κρύβεται ένα “είναι γυναίκα γι αυτό τις δώσανε αύξηση”. Οπότε ναι, δεν είμαστε εδώ για να πούμε χρόνια πολλά σε όλες τις θηλυκότητες είμαστε εδώ για να αναλύσουμε από τι επιβιώνουν κάθε μέρα και είναι εκεί που είναι, αντέχουν και προχωράνε!

Τα social media, τα πρότυπα και ο σεξισμός

Ακραίο μισογυνικό περιεχόμενο ενισχύεται εξαιτίας των αλγόριθμων που χρησιμοποιούνται από τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Νέα επιστημονική έκθεση από το University College του Λονδίνου και το Πανεπιστήμιο του Κεντ, υποστηρίζει πώς το περιεχόμενο αυτό εξαπλώνεται από τις οθόνες των εφήβων και στις σχολικές παιδικές χαρές.

Οι ερευνητές εντόπισαν τετραπλάσια αύξηση στο επίπεδο μισογυνικού περιεχομένου που προτείνεται από το TikTok σε μια περίοδο μελέτης της τάξης των πέντε ημερών, καθώς ο αλγόριθμος προωθούσε πιο ακραία βίντεο, που συχνά επικεντρώνονταν στον θυμό και στην ενοχοποίηση των γυναικών.  Έρευνα που ήρθε στο φως, διαπίστωσε ότι νεαροί άνδρες από τη γενιά Z – πολλοί από τους οποίους λατρεύουν τον γνωστό για τις μισογυνικές του απόψεις influencer Andrew Tate – είναι πιο πιθανό από τους baby boomers να πιστεύουν ότι ο φεμινισμός έχει κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Η μελέτη UCL/Kent, που ονομάζεται Safer Scrolling, υποστηρίζει ότι το επιβλαβές περιεχόμενο παρουσιάζεται ως ψυχαγωγία μέσω των αλγοριθμικών διαδικασιών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Τοξικότητα, μίσος ή μισογυνικό υλικό «σπρώχνεται» στους νέους, με τα αγόρια που υποφέρουν από άγχος ή από ευαίσθητη ψυχική υγεία, να είναι πρώτα στο «στόχαστρο».

Είναι πολλά εκείνα τα video που έχουν σκάσει στο κινητό μας και γελάσαμε άβολα με αυτά, video που θίγουν την περίοδο μας, την όρεξη μας για σεξ, το φλερτ μας, το πώς κοιτάζουν οι άντρες το σώμα μας, για το πως πρέπει να μας συμπεριφέρονται αν εκφράσουμε μία διαφορετική άποψη. Έχουν πέσει στα χέρια μας profile που γράφουν posts του στιλ “η γυναίκα πρέπει να ανήκει στον άντρα της”,”οι γυναίκες ΔΕΝ δικαιούνται αλκόολ ή νικοτίνη”, “παρθένα γυναίκα=γυναίκα διαμάντι=0.0001%”,”οι άνδρες είναι πιο ικανοί από τις γυναίκες”. Εκείνη την ώρα όλες λέμε “δεν μπορεί”, αλλά μετά φορτώνουν τα σχόλια από κάτω και πέραν εκείνων της υπεράσπισης και της γυναικείας οργής, υπάρχουν και τα άλλα που περιγράφουν μία βίαιη κτηνώδη κατάσταση κατά μας, που αντιλαμβάνεσαι πως στην πραγματικότητα υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που σε θεωρούν υποχείριο ή αντικείμενο, που σε μισούν επειδή είσαι γυναίκα, που ορισμένα σχόλια και post σε κάνουν να καταλαβαίνεις για ποιόν λόγο υπάρχει έξαρση της βίας και των γυναικοκτονιών.

Πριν περίπου έναν μήνα, ως παρέα ανοίξαμε ένα Tik-Tok account ως πείραμα, βασικό περιεχόμενο αυτού η σάτιρα ανάμεσα στις γυναικείες φιλίες και τις ερωτικές μας σχέσεις. Τα video μας πήραν χιλιάδες προβολές και likes και ενώ στην περιγραφή γράφαμε πως είναι όλα σατιρικά, υπήρξαν άντρες σε σχόλια από κάτω που μας αποκάλεσαν “πατσαβούρες”, “γάτες πήρατε ή ακόμη”, “ξινές”, “θα μείνετε στο ράφι”, “και που σας μιλάνε έξω, πολύ σας είναι”. Εμείς απαντήσαμε στα σχόλια και ούτε καν για να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, αλλά γιατί τέτοιες καταστάσεις έχουμε εκπαιδευτεί να τις αντιμετωπίζουμε στην πλάκα, αλλά αυτοί; Γιατί τόσο μίσος, για video που όχι απλά δεν αλλάζουν τις ζωές τους, αλλά τους κάνουν να γελάσουν στιγμιαία; Το κόμπλεξ ορισμένες φορές και το σύνδρομο κατωτερότητας είναι τόσο έντονο, που ακολουθεί ο μισογυνισμός και είμαστε συμβιβασμένες με αυτόν.

Δεν είναι λίγες οι φορές που θα παρακολουθήσουμε ένα βίντεο στο Tik Tok ή στο Youtube, με μία γυναίκα να ντύνεται, να βάφεται, να λέει την άποψή της και από κάτω να κατακλύζουν τα σχόλια, χιλιάδες άνδρες ή ακόμα και γυναίκες με υποτιμητικό περιεχόμενο. Σχόλια του τύπου “Πώς είναι έτσι η μάπα σου;”, “Τα μπούτια της είναι τεράστια”, “Καλύτερα να τρως, παρά να μιλάς”. Μερικές από εμάς, είναι δυναμικές, γνωρίζουν τι υπάρχει στον κόσμο και τέτοιου είδους σχολιασμοί δεν τους αγγίζουν. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε, ότι στις εφαρμογές αυτές υπάρχουν κορίτσια μικρά, ανήλικα ή ακόμα και ενήλικες, αλλά ευαίσθητες, που το στομάχι τους και η καρδιά τους δεν αντέχει τέτοια λόγια. Κορίτσια τα οποία, οι λέξεις τις επηρεάζουν και οι εφαρμογές αυτές, όχι απλά δεν τις προστατεύουν από τον ακραίο μισογυνισμό, αλλά μέσα από την έλλειψη πολιτικών για τη ρητορική μίσους, τον ενισχύουν. Άλλες φορές, τα σχόλια μπορεί να μην είναι υποτιμητικά, αλλά να προσπαθούν να εξυμνήσουν τη θηλυκότητα μιας γυναίκας με χυδαίο τρόπο, πολλές με διφορούμενα κοπλιμέντα, του τύπου “Θα ήσουν πανέμορφη, αν έχανες λίγα κιλά”, ή “Δεν μπορώ να κοιτάξω κάτι άλλο πέρα από το στήθος της!”. Υποτιθέμενα “κοπλιμέντα”, που πίσω από τις λέξεις κρύβουν τον εσωτερικευμένο μισογυνισμό, τον σεξισμό, την πλήρη απαξίωση της γυναικείας νοημοσύνης και την άρρωστη εστίαση στην εξωτερική εμφάνιση της γυναίκας.

Πάμε όμως να θίξουμε και κάτι ακόμη μιας και μιλάμε για τα social media. Η δουλειά που κάνουμε, μας προκαλεί να γράφουμε ανοιχτά την άποψη μας για πράγματα που είμαστε ικανές. Έτυχε λοιπόν σε μία από τις δύο, πριν περίπου 2 χρόνια να γράψει την άποψη της για μία φρικτή δήλωση γυναίκας πολιτικού η οποία έθιξε τις τρίχες των γυναικών. Δύο ώρες μετά τη δημοσίευση του κειμένου και αφού το άρθρο είχε γίνει viral, χτύπησε το τηλέφωνο και ένας άντρας συνάδελφος τη ρώτησε που μπορεί να πάει για laser. Και όχι, δεν είναι οκέι να χλευάζεις την άποψη ενός θέματος που πραγματικά δεν έχεις την παντελή άποψη πάνω σε αυτό. Είναι χιλιάδες οι φορές που μας στέλνουν μηνύματα άντρες για τα άρθρα μας και κυρίως για τα άρθρα που υπερασπίζονται την θέση της γυναίκας. Μηνύματα που μας εύχονται καρκίνο, αργό και βασανιστικό θάνατο και διάφορες άλλες κομψές ευχές. Οπότε, για να σας απαντήσουμε συνοπτικά, το 80% της καθημερινότητας ανά έτος τρώμε τον σεξισμό, το μίσος και την απαξίωση στα μούτρα, μέσα από την οθόνη μας.

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο ανήκει στις γυναίκες που αποτελούν πρότυπα. Οι τραγουδίστριες, οι ηθοποιοί, καλλιτέχνιδες, επιστήμονες, μέχρι και οι influencers. Γυναίκες που εκτίθενται καθημερινά στο φως της δημοσιότητας, οι οποίες για να φτάσουν σε σημείο να αποκτήσουν τη φωνή που δικαιούνται, πέρασαν δεκαετίες και ακόμα προσπαθούν. Κορυφαίες γυναίκες στην pop κουλτούρα σήμερα, έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με μαζικό σεξισμό από το ευρύ κοινό. Θεωρούνται ακόμα “η πρώην του Χ” ή υπονοείται ότι κάποιος άνδρας μπορεί να κρύβεται πίσω από τη σκληρή δουλειά τους. Τρανό παράδειγμα, η Taylor Swift, μια γυναίκα που διαρκώς αποδεικνύει την αξία της μέσα από τις συνεχείς επιτυχίες της και διαρκώς αμφισβητείται από τον κόσμο. Γυναίκες οι οποίες έχουν τιμηθεί επανειλημμένα με κάθε είδους βραβείο για το έργο τους, όμως ακόμα θεωρούνται πολύ “σκύλες”, “ξινές” ή “ευαίσθητες” από άνδρες του χώρου τους, που συνεχίζουν να τις υποτιμούν. Άλλες από αυτές είναι πολύ “χοντρές”, “άσχημες”, “περίεργες”, “λεπτές” για τον χώρο τους. Οι γυναίκες αυτές, συνεχίζουν να αποτελούν πρότυπα για τα κορίτσια της διπλανής πόρτας που τις χρειάζονται. Η πλειοψηφία των γυναικών – προτύπων, παρά τις σφοδρές και επανειλημμένες κριτικές από τα media και τα “cancel” του Twitter, στέκονται στα πόδια τους, καταφέρνουν να μεταμορφωθούν, να εξελιχθούν και εδραιώσουν την παρουσία τους. Γίνονται χαμαιλέοντες, παίρνουν αυτό για το οποίο τους κατηγορεί την τάδε περίοδο ολόκληρη η κοινότητα του διαδικτύου και το κάνουν δικό τους, το χρησιμοποιούν με χιούμορ και με σωστό μάρκετινγκ, το κάνουν κομμάτι τους και καταφέρνουν να κερδίσουν και πάλι τον κόσμο με το μέρος τους. Γιατί οι γυναίκες, αν κάτι έχουμε μάθει να κάνουμε, είναι να επιβιώνουμε.

Απαξίωση, παρενόχληση και βία

Πάμε τώρα σε ένα άλλο θέμα που απασχολεί όλες τις γυναίκες και δεν είναι άλλο, από την απαξίωση που βιώνουμε καθημερινά στο εργασιακό περιβάλλον. Και θα μιλήσουμε με ορισμένα παραδείγματα για τον τομέα της δημοσιογραφίας, θα δεις γυναίκες ικανές να παρουσιάζουν αξιοπρεπώς μία εκπομπή, να γράφουν, να είναι σε ικανές θέσεις αλλά θα ακούς γύρω από το όνομα τους φήμες για τα κρεβάτια που πέρασε ή θα πιάνει το αυτί σου σε πηγαδάκια τα κρεβάτια που έχει περάσει η κάθε μία. Αν όμως στην θέση αυτών των γυναικών ήταν άντρες, δεν θα ακουγόταν τίποτε για εκείνους. Θα δεις επίσης, τα στιβαρά θέματα της καθημερινότητας να παραχωρούνται σε άνδρες γιατί οι γυναίκες μέχρι σήμερα θεωρούμαστε αδύναμες, ή δεν είμαστε ικανές να ανταπεξέλθουμε σε αυτά, σε πολλά δημοσιογραφικά desks θα ακούσεις “εσύ είσαι κοριτσάκι δεν μπορείς να πας εκεί”. Σε παρέες που ανήκουν σε επιστημονικούς κύκλους θα πιάσεις κατάματα την απαξιώση, σε projects και έρευνες που οι γυναίκες έχουν κατώτατες θέσεις στις ομάδες αλλά έβγαλαν όλη τη δουλειά και τα “συγχαρητήρια” για τις ανακαλύψεις τα εξέλαβαν οι άντρες. Αλλά εκείνοι οι άντρες που αποπήραν, προσπέρασαν ή υποβάθμισαν αυτές τις γυναίκες, σήμερα τις εύχονται χρόνια πολλά.

Θέμα παρενόχληση. Όσες θηλυκότητες διαβάζουν αυτό το κείμενο αυτή την στιγμή, αν ερωτηθούν θα έχουν να σου πουν για έστω και ένα περιστατικό παρενόχλησης, στο λεωφορείο, στην δουλειά τους, στον δρόμο. Και αν δεν έχουν εκείνες θα έχουν σίγουρα οι φίλες τους. Υπάρχει ένας κώδικας, αν περπατάς μόνη στον δρόμο, κλειδιά πάντοτε στα δάχτυλα, το τηλέφωνο ανοιχτό και στο αυτί η κολλητή σου. Υπάρχει κι άλλος κώδικας, αν είσαι μέσα στο λεωφορείο, ακουμπάς πάντοτε την πλάτη σου κάπου.

Ακόμη ένας κώδικας, δεν φοράς ανοιχτές μπλούζες όταν ξέρεις πως θα είσαι με πολλούς άντρες, παίρνεις πάντα το ποτό σου μαζί στις τουαλέτες των μαγαζιών. Δέχεσαι σχόλια του στιλ “τι βυζ@ρες είναι αυτές”, “σε ξεπ@τωνα”, “να δω το βρακάκι σου” αλλά δεν αντιδράς, ξέρεις πως στιγμιαία παρενοχλείσαι, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζεις πως ανάμεσα στο πλήθος αν φωνάξεις όλοι θα σε αγνοήσουν. Έτυχε κάποιος να σου πιάσει χωρίς τη θέληση σου το σώμα, σε ένα club, σε μία συναυλία, στα ΜΜΜ, αλλά και πάλι δεν μίλησες. Έχεις τα τραύματα της σεξουαλικής παρενόχλησης πάνω σου από πολύ μικρή ηλικία και δείχνεις πλήρη κατανόηση στις φίλες σου, όταν σου εξιστορούν τα δικά τους.

Έχουμε ακούσει ιστορίες από φίλες μας, να τις έχουν κυνηγήσει μέχρι να φτάσουν στο σπίτι, έχουμε δει βίντεο στις ειδήσεις με άνδρες να ακολουθούν γυναίκες μέχρι την εξώπορτά τους, με το μόριο τους έξω από το παντελόνι. Βλέπουμε δίκες να εκτυλίσσονται για βιασμούς σε ξενοδοχεία, με κοπέλες χωρίς τις αισθήσεις τους, να μην θυμούνται τίποτα και ακόμα τις αμφισβητούμε. Ξέρουμε φίλες μας που κουβαλάνε μαζί τους σπρέι πιπεριού, ακόμα και αν είναι παράνομο ή έχουν στα κλειδιά τους εργαλεία αυτοάμυνας, σε περίπτωση που κάποιος τους επιτεθεί. Ακόμα και αυτές που έχουν σταθεί τυχερές και  μπορεί να μην έχουν βιώσει οι ίδιες κάποιο περιστατικό, έχουν σίγουρα ακούσει, έχουν δει και κουβαλάνε τον φόβο καθημερινά μαζί τους.

Βία και δεν εννοούμε μόνο την σωματική. Κρατήσαμε την βία για το τέλος, εις μνήμην των γυναικών που δολοφονήθηκαν. Πολλές από τις γυναίκες που “γιορτάζουμε” σήμερα έστω και μία φορά κάποιος σήκωσε το χέρι του επάνω μας, κάποιος μας αποκάλεσε άχρηστες, κάποιος μας είπε πουτ@νες, κάποια φίλη μας γλίτωσε μετά από χρόνια κακοποιητικής σχέσης, άλλη δεν μπορεί να φύγει από μία τοξική κατάσταση. Είδαμε μελανιές στα κορμιά η μίας της άλλης σε πολύ μικρή ηλικία και δικαιολογήσαμε τον θύτη μας, δεν κατηγορήσαμε ποτέ εκείνες που άργησαν να μιλήσουν γιατί ξέρουμε πόσα χρόνια μας πήρε να κλείσουμε τις πληγές μας και ήταν πραγματικά χρόνια. Χάσαμε την εμπιστοσύνη μας στους ανθρώπους, φοβόμαστε το χάδι στο πρόσωπο, ακούσαμε φωνές στην πολυκατοικία και δεν ξέραμε τι να κάνουμε, βλέπαμε συμμαθήτριες μας να μεγαλώνουν με πατριαρχικά πρότυπα από πατεράδες που τις καταπίεζαν και τις κακοποιούσαν, είχαμε στο σχολείο ένα κορίτσι που είχε μελανιές στο σώμα τις και όλοι ήξεραν από ποιον ήταν αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα. Μέχρι σήμερα, γνωρίζουμε κοπέλες που θα μας πουν για την ιστορία τους απέναντι στην βία, για εκείνο το πρώτο χαστούκι που έγινε αιμάτωμα, για εκείνα τα χρόνια που κλειδώθηκαν στο σπίτι, για εκείνη την αμφιβολία που είχαν οι δικοί της όταν μίλησε.

Όλες αυτές οι γυναίκες σήμερα μας χρειάζονται και τις χρειαζόμαστε κι εμείς, γιατί πάντα η μία ήταν δίπλα στην άλλη και μπορεί η κοινωνία να μην μας έχει αφομοιώσει, μπορεί να ξυπνάμε και με ένα νεύμα να εννοούμε το πόσο δύσκολο είναι να είσαι γυναίκα, μπορεί να περπατάμε και να βλέπουμε τον τρόμο στον δρόμο που τα φώτα είναι κλειστά, μπορεί να κουβαλάμε χιλιάδες πληγές εσωτερικά, όμως η κάθε μία πετυχαίνει κάτι που στο μέλλον θα φέρει την ισότητα που όλες ελπίζουμε.

Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα μα συνάμα είναι υπέροχο να γνωρίζεις γυναίκες! Γυναίκες που ξέρεις πως σήμερα μπορεί να μην γιορτάζουν αλλά η κάθε μία δουλεύει για να αποδεχτεί όλα τα στερεότυπα, τα κόμπλεξ και τις αδυναμίες που η κοινωνία τις έχει προσάψει!