Road trip στην Πορτογαλία: Από το Πόρτο, στους αμπελώνες του ποταμού Ντούρο και σε όμορφα χωριά του Ατλαντικού

Λέξεις – Εικόνες: Στέργιος Μήτας 

Πόρτο – Ανάμεσα σε ποτάμι, ήλιο, κρασί και πλακάκια Azulejos 

Φωλιασμένο κατά μήκος του ποταμού Ντούρο, το Πόρτο είναι μια πόλη που θα σε γοητέψει. Δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι σε πόλη χτισμένη δίπλα σε ποτάμι, αλλά το Πόρτο καταφέρνει να σε ξεγελάει: σου φαίνεται μικρό και ήρεμο, σχεδόν ταπεινό στην αρχή, αλλά σιγά-σιγά σου ανοίγεται και συνειδητοποιείς ότι έχει πολλά να σου πει και να σου δείξει. Ίσως είναι το φως που πέφτει λοξά πάνω στα χρωματιστά σπίτια της Ribeira, ίσως ο Douro που κυλάει αργά και σιωπηλά, ίσως τα εκπληκτικά μπλε πλακάκια Azulejos, ίσως πολλά ακόμη που θα τα ανακαλύψεις περπατώντας και βιώνοντας την πόλη.

Η ιστορία του Πόρτο πάει αιώνες πίσω στην Ρωμαϊκή εποχή. Χάρη στην στρατηγική του τοποθεσία ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο. Τότε λεγόταν Portus Cale και εφοδίαζε την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με ελαιόλαδο, κρασί και αλάτι. Στον Μεσαίωνα γνώρισε σημαντική ανάπτυξη με αύξηση του πληθυσμού και του εμπορίου. Ο πλούτος που δημιουργήθηκε από το εμπόριο έδωσε στο Πόρτο μεγάλη οικονομική δύναμη και έτσι έφτιαξε μεγαλοπρεπή κτίρια και οχυρώσεις. Αυτά τα κτίρια θα τα δεις και σήμερα. Μετά ήρθε η εποχή των εξερευνήσεων που έφερε νέο πλούτο στην πόλη μαζί με πολιτιστική ανάπτυξη. Η πόλη αντιστάθηκε στην Γαλλική εισβολή και έγινε προπύργιο του φιλελευθερισμού. Καλλιτέχνες και διανοούμενοι ήρθαν στην πόλη και τον 18ο αιώνα ιδρύθηκε το φημισμένο πανεπιστήμιο του Πόρτο. Η βιομηχανική επανάσταση έκανε την πόλη κλωστοϋφαντουργική δύναμη με κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις, καθώς οι εργάτες αγωνίστηκαν για καλύτερες συνθήκες και δικαιώματα.

Μετά από τις πρωινές μας ασκήσεις και διατάσεις, απαραίτητες για το καθημερινό περπάτημα μας στο Πόρτο, πήραμε ένα καλό πρωινό και φτάσαμε με την Αρετή στο κέντρο της πόλης στον σταθμό Sao Bento με το λεωφορείο. Από εδώ ξεκινάς την περιήγηση σου στην πόλη. Το Πόρτο είναι εύκολο στο περπάτημα — αρκεί να μη σε τρομάζουν οι ανηφόρες. Τα στενά δρομάκια του κέντρου με τα πολύχρωμα σπίτια, τα απλωμένα ρούχα στα μπαλκόνια και τις μυρωδιές από φρέσκο καφέ, σου θυμίζουν γειτονιά, λες και είσαι σε ένα μικρό χωριό.

Στο μεσαιωνικό κέντρο τού Πόρτο

Το μεσαιωνικό κέντρο δεν είναι απλώς μια γραφική περιοχή για περιήγηση – είναι ένα ζωντανό χρονικό, μια εμπειρία που σε μεταφέρει ιστορίες αιώνων. Όσο περπατούσαμε η πόλη μάς γέμιζε με εκπλήξεις. Καθώς διασχίζεις τις ανηφοριές και τις στενές αυλές, αισθάνεσαι να σε περιβάλλει η αυθεντική ψυχή του Πόρτο. Ένας λαβύρινθος από σοκάκια, καμάρες και πλατείες, σε πηγαίνουν σε μια άλλη εποχή. Ανεβαίνεις ένα πέτρινο σοκάκι και ξαφνικά ανοίγεται μπροστά σου μια θέα στον ποταμό, ή βλέπεις μια εκκλησία σε μια πλατεία που η πρόσοψή της είναι γεμάτη μπλε πλακάκια Azulejos. Μπορεί να σταθείς πέντε λεπτά κοιτώντας τα, χωρίς να καταλαβαίνεις ακριβώς γιατί σε τραβάνε τόσο πολύ. Το μεσαιωνικό Πόρτο το περπατάς αργά, με σεβασμό, με εκείνη τη γλυκιά αίσθηση ότι κάθε βήμα σε φέρνει πιο κοντά σε κάτι βαθιά ανθρώπινο που χάνεται. Έτσι απολαυστικά και ήρεμα κατεβήκαμε κάτω στο ποτάμι, στην Ribeira do Porto.

Ribeira do Porto

Εδώ είσαι στο πιο όμορφο και ιστορικό μέρος του Πόρτο δίπλα στον ποταμό Duro. Είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unescoο και είναι πολύ κοντά στην μεσαιωνική εικόνα που είχε στην ανοικοδόμηση της το 1500μχ. Η Ribeira είναι το πιο τουριστικό μέρος του Πόρτο κάτι σαν το καρτ-ποστάλ της πόλης. Πολύχρωμα σπίτια βαμμένα με παστέλ χρώματα θα σε κάνουν να τα φωτογραφίσεις. Θα χαθείς στα δρομάκια ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας σκαλιά για να την ανακαλύψεις αλλά αξίζει να το κάνεις.

Ribeira street music

Η Ribeira είναι το ζωντανό σημείο της πόλης. Είναι γεμάτη με καφέ, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία και καταστήματα με τοπική τέχνη -φτιάχνουν ωραία είδη από φελλό. Εδώ θα κάνεις την βόλτα σου δίπλα στο ποτάμι και θα ακούσεις μουσικές, διάφορες μουσικές, από τους μουσικούς του δρόμου που δίνουν μια υπέροχη ατμόσφαιρα στην περιοχή. Συναντήσαμε εξαιρετικούς μουσικούς και καθίσαμε να τους ακούσουμε. Οι καλλιτέχνες αυτοί είναι καλοί μουσικοί και σου δίνουν μια διαφορετική αίσθηση υπαίθριας μικρής συναυλίας. Μην τους προσπερνάς αδιάφορα, δεν είναι ζητιάνοι, παίζουν μπροστά στον κόσμο επειδή τους αρέσει αλλά και για ένα μικρό εισόδημα. Άκουσε τους, δείξε την αγάπη σου για την μουσική τους και πρόσφερε τους κάτι για την καθημερινή επιβίωση.

Γέφυρα Dom Luís I

Αφού απολάυσαμε τις μουσικές του δρόμου πήγαμε να περάσουμε την γέφυρα Dom Luís I. Αυτή η γέφυρα με το διπλό μεταλλικό τόξο της είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο του Πόρτο. Σχεδιάστηκε από τον Théophile Seyrig, μαθητή του Γουστάβου Άιφελ και ολοκληρώθηκε το 1886. Πήρε το όνομά της από τον βασιλιά Λουδοβίκο Α΄ της Πορτογαλίας (Dom Luís I), κι από τότε έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της πόλης.

Ενώνει την πόλη του Πόρτο με τη Vila Nova de Gaia και έχει δύο επίπεδα: το κάτω για οχήματα και πεζούς, το πάνω για το μετρό και πεζούς επίσης. Από τον επάνω διάδρομο, η θέα είναι καθηλωτική. Βλέπεις το ποτάμι να κυλά ανάμεσα στις δύο πόλεις, τα πολύχρωμα σπίτια να στοιβάζονται στην απέναντι πλαγιά και κάτω τις βάρκες rabelos αραγμένες μπροστά από τα ιστορικά οινοποιεία. Είναι το καλύτερο σημείο για να καταλάβεις την «κάθετη» γεωγραφία του Πόρτο: μια πόλη χτισμένη σε επίπεδα, με σοκάκια, σκαλοπάτια και πανοραμικά μπαλκόνια. Περπατήσαμε την γέφυρα πολλές φορές — το πρωί για τον ήλιο, το απόγευμα για τη σκιά, και τη νύχτα για τα φώτα που καθρεφτίζονταν στο Douro. Κάθε φορά ήταν διαφορετική και είχε μια άλλη διάθεση να μας δείξει.

Rabelos

Περάσαμε την γέφυρα από τον κάτω διάδρομο και φτάσαμε στην Gaia την πιο ήσυχη και ‘’κρασάτη’’ περιοχή της πόλης. Εδώ μπροστά από τα διάσημα κελάρια μέσα στο ποταμό Duro ησυχάζουν φρεσκογυαλισμένες οι βάρκες Rabelos, αναπολώντας τις εποχές που ήταν σε δράση και κατέβαζαν τα βαρέλια με το κρασί.

Rabelos λέγεται η πολύ ιδιαίτερη ξύλινη βάρκα που μετέφερε το κρασί από τους αμπελώνες του ποταμού Duro στα δροσερά κελάρια στο Πόρτο. Για πολλά χρόνια ήταν η μοναδική επιλογή. Οι βάρκες αυτές με πλήρωμα έως δώδεκα άντρες έπρεπε να κατέβουν τα ορμητικά νερά του ποταμού και να φτάσουν στον Ατλαντικό. Δεν ήταν καθόλου εύκολο, η βάρκα χρειαζόταν να μπει με ακρίβεια μέσα στο ρεύμα του ποταμού που την πήγαινε με την ροή του μέχρι να φτάσει σε πιο ήρεμα νερά. Αυτές οι θρυλικές καταβάσεις έκαναν τον καπετάνιο να λέει ‘’ Agora vai com Deus ‘’ δηλαδή, ‘’τώρα πάμε με τον Θεό’’. Και τι καλά επιτέλους κατέβηκες, ξεφόρτωσες τα βαρέλια και τώρα πρέπει να πας πίσω αντίθετα στην ροή του ποταμού, ε δεν πας. Τραβούσαν την βάρκα από την ξηρά δεμένη με σχοινιά, πότε οι ναύτες και πότε τα βόδια, για να περάσουν τα δύσκολα σημεία.

Καθισμένος δίπλα στις βάρκες τις κοιτούσα και σκεφτόμουν ότι ένα τέτοιο Rafting με μια Rabelos, γεμάτη με βαρέλια με κρασί, πολύ θα ήθελα να κάνω στον ορμητικό Duro. Έχω κατέβει μερικά από τα δικά μας ορμητικά ποτάμια στην Ήπειρο με τον κορυφαίο καγιάκερ Joseph Sechner και η εμπειρία ήταν πολύ δυνατή, αν και κινδύνεψα να πνιγώ. Χάθηκα στις εικόνες του μυαλού μου και με επανέφερε η Αρετή γιατί ήταν η ώρα να πάμε στα κελάρια.

Porto: το κρασί που γεννήθηκε από ανάγκη και έγινε θρύλος.

Τα περίφημα κελάρια του κρασιού Porto είναι πέτρινα οικοδομήματα αιώνων, βυθισμένα στη μυρωδιά του ξύλου και της παλαίωσης. Από τον 17ο αιώνα, όταν οι Άγγλοι έμποροι ανακάλυψαν τον τρόπο να “σφραγίζουν” το κρασί με αλκοόλη ώστε να αντέχει το μακρύ ταξίδι προς τον Βορρά, αυτά τα κελάρια έγιναν το λίκνο του πιο διάσημου ενισχυμένου κρασιού στον κόσμο.

Το κρασί Porto δεν είναι απλώς ένα γλυκό, ενισχυμένο κρασί — είναι ένα απόσταγμα ιστορίας, γεωγραφίας και ανθρώπινης επινοητικότητας. Προέρχεται από τους αμπελώνες της κοιλάδας του Douro, μιας από τις πρώτες επίσημα οριοθετημένες αμπελουργικές περιοχές στον κόσμο από το 1756. Το Port παράγεται με έναν μοναδικό τρόπο: η ζύμωση διακόπτεται νωρίς με την προσθήκη αλκοόλης (aguardente), διατηρώντας έτσι φυσικά σάκχαρα και δημιουργώντας το χαρακτηριστικό του προφίλ. Υπάρχει σε πολλές εκδοχές, ruby φρουτώδες και έντονο, tawny με νότες ξηρών καρπών και ξύλου, white δροσερό και ελαφρώς αρωματικό και vintage, η πιο σπάνια και φημισμένη μορφή, με δυνατότητα παλαίωσης δεκαετιών. Μπροστά στον ποταμό Duro θα βρεις τα μεγάλα φανταχτερά ονόματα των οινοποιείων, εδώ επισκεφτήκαμε το Ramos Pinto γιατί είναι κάτι σαν μουσείο με πολλά εκθέματα από την παλιά εποχή και υπέροχη θέα στην Ribeira.

Μικρά κελάρια

Αν περπατήσεις λίγο πιο πίσω ανάμεσα σε παλιά σπίτια και σοκάκια και χαθείς για λίγο, θα βρεις μικρά κελάρια. Εδώ λειτουργούν πιο διακριτικά αλλά εξίσου ιστορικά κελάρια όπως το Quinta dos Corvos, ένα οικογενειακό κελάρι με μικρή παραγωγή και βαθιά αγάπη για την τέχνη του Port. Το Ferreira Cellars, παρόλο που ανήκει σε μεγαλύτερο όμιλο, διατηρεί ακόμη την αίσθηση της παλιάς πορτογαλικής οινοποιίας, με έμφαση στον ρόλο των γυναικών στην ιστορία του Port — όπως η θρυλική Dona Antónia Ferreira που άφησε εποχή με τις καινοτόμες ιδέες της και την κοινωνική της συμπεριφορά.

Porto Art Street

Πέρα από την γοητεία των ιστορικών οινοποιείων, το Πόρτο έχει και μια εναλλακτική πλευρά που εκφράζεται μέσα από την τέχνη του δρόμου. Πολύχρωμες τοιχογραφίες, έντονα γκράφιτι και δημιουργικές εγκαταστάσεις μετατρέπουν τους δρόμους της πόλης σε μια υπαίθρια γκαλερί. Η πόλη φιλοξενεί τοιχογραφίες από ντόπιους και διεθνείς καλλιτέχνες, με θέματα όπως η πολιτιστική ταυτότητα, η βιωσιμότητα και η κοινωνική αλλαγή. Από τις τεράστιες τοιχογραφίες μέχρι τις μικρές καλλιτεχνικές πινελιές ορατές μόνο σε όσους τις παρατηρούν προσεκτικά, το Πόρτο αποτελεί έναν θησαυρό για τους λάτρεις της Art street.

Cat café Dos Gatos

Μετά από μια κουραστική μέρα και αφού περπατήσαμε σχεδόν όλο το ιστορικό κέντρο του Πόρτο χρειαζόμασταν ένα vegan γλυκάκι και ένα καφέ. Φθάσαμε στο πολύ ιδιαίτερο Cat Café dos Gatos. Εδώ οι δύο παθιασμένες με τις γάτες φίλες Joana και Fatima άνοιξαν τον δικό τους χώρο όπου οι γάτες είναι ευπρόσδεκτες και έχουν την δική τους αυλή. Φιλοξενούν αρκετές γάτες που χρειάζονται περίθαλψη και προσπαθούν να τους βρουν κάποιο σπίτι για αργότερα. Φτιάχνουν νόστιμα σπιτικά κέικ, βιολογικό τσάι, καφέδες και χορτοφαγικές francesinhas.

Azulejos

Τα πλακάκια Azulejos είναι η Πορτογαλία. Είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Πορτογαλίας και της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Αυτά τα υπέροχα χειροποίητα πλακάκια έχουν δημιουργήσει μια έντονη δυναμική παρουσία μέσα στους αιώνες που είναι αδύνατον να σκεφτείς την Πορτογαλία και να μην πάει το μυαλό σου στα μπλε Azulejos.Τα θέματα τους είναι διάφορα, από πομπές Βασιλιάδων, μέχρι αισθησιακά θέματα. Είναι χειροποίητα, επικαλυμμένα με κασσίτερο και διακοσμούν εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Φτιαγμένα από επιδέξια χέρια, κάποτε σε πολλά εργαστήρια στην χώρα, σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστα. Τώρα ο Δήμος του Πόρτο προσπαθεί να σώσει την τέχνη και οργανώνει εργαστήρια κατασκευής Azulejos. Τα κτίρια με τα εντυπωσιακά πλακάκια Azulejos είναι έργα τέχνης και είναι πανέμορφα και στο φώς της ημέρας αλλά και στο φως των σιδερένιων φαναριών. Έβλεπα για πολύ ώρα την πρόσοψη από αυτό το κτίριο, πόσος κόπος χρειάζεται για να το ντύσεις με πλακάκια που να δείχνουν διάφορες ιστορίες και θέματα. Απίστευτη τέχνη.

Βράδιασε αρχίσαμε να πεινάμε και πήγαμε στο Terra Vegana ένα μικρό χορτοφαγικό εστιατόριο με όμορφο κήπο και καλή επιλογή σε ντόπια κρασιά. Στο Πόρτο που είναι μια πολύ τουριστική πόλη, οι τιμές στα καφέ και στα εστιατόρια ήταν μια έκπληξη για μας και ξανασυζητήσαμε με την Αρετή ότι ζούμε σε μια πανάκριβη πόλη με μαγαζιά δίχως άποψη και ποιότητα.

Sao Bento station

Οι περιηγήσεις μας στο Πόρτο ξεκινούσαν κάθε μέρα από τον πανέμορφο σταθμό Sao Bento. Φτάναμε εδώ και βλέπαμε κάθε μέρα και κάτι άλλο από τις υπέροχες σκηνές που είχε να μας δείξει. Αυτός δεν είναι σταθμός είναι μια σύνοψη της Πορτογαλικής ιστορίας και του πολιτισμού με πλακάκια Azulejos. Ο σταθμός φτιάχτηκε το 1903 πάνω σε ένα εγκαταλελειμμένο μοναστήρι. Λένε ότι είναι ένας από τους πιο όμορφους σιδηροδρομικούς σταθμούς παγκοσμίως. Το εσωτερικό του είναι μια αίθουσα τέχνης επενδυμένη με 20.000 ζωγραφισμένα γαλάζια πλακάκια Azulejos από τον Jorge Colaco. Όταν βλέπεις αυτά τα μνημειώδη πάνελ μεταφέρεσαι σε διάφορες σκηνές που απεικονίζουν επεισόδια από βασιλικές πομπές, αγροτική ζωή, αμπελώνες στον Duro, μεταφορά κρασιού και πολλά άλλα θέματα.

Όλες τις υπόλοιπες μέρες που μείναμε στο Πόρτο γυρίζαμε στο ιστορικό του κέντρο, ανεβοκατεβαίναμε στην Ribeira, περνούσαμε την γέφυρα και από την επάνω και από την κάτω διάβαση, ανεβήκαμε στο πολύ τουριστικό Clerigos Tower για την θέα, αλλά δεν αξίζει, άξιζε όμως η ανάβαση με τα 255 απότομα και πολύ στενά σκαλοπάτια. Φτάσαμε και στο διάσημο βιβλιοπωλείο Livraria Lello αλλά η ουρά για να μπεις ήταν ατελείωτη, μπήκαμε σε πολύ όμορφα καταστήματα με χειροποίητα είδη και καθίσαμε σε υπέροχα μικρά καφέ με γευστικά γλυκά. Δοκιμάσαμε επίσης εκπληκτικά ντόπια κρασιά από διάφορες ποικιλίες και οινοποιεία.

Free- river city restaurant

Το τελευταίο βράδυ που θα φεύγαμε πήραμε δύο γηγενείς ποικιλίες κρασιών τα ποτήρια μας και φαγητό που μας ετοίμασαν από το Terra Vegana και στήσαμε ένα νυχτερινό δείπνο κάτω και δίπλα από την γέφυρα Dom Luis. Μας αρέσει πάρα πολύ στις πόλεις που επισκεπτόμαστε και έχουν ποτάμι να βρίσκουμε ωραία σημεία με θέα και να στήνουμε το δείπνο μας δίπλα στο ποτάμι. Εδώ δίπλα στο νερό που κυλάει μπορείς να έχεις ένα πολύ ιδιαίτερο δείπνο και να απολαύσεις νόστιμα τοπικά πιάτα πίνοντας το κρασί σου-πάντα σε γυάλινο ποτήρι. Είναι σαν να στήνεις το δικό σου μικρό εστιατόριο για λίγες ώρες κάθε φορά και σε μια άλλη πόλη. Παρίσι-Σηκουάνας, Φλωρεντία-Άρνο, Πράγα-Μολδάβας, Βουδαπέστη-Δούναβης και στην αγαπημένη Βενετία σε μικρές γέφυρες, είναι κάποιες από τις πόλεις που στήσαμε ελεύθερο δείπνο. Εδώ στο Πόρτο ο λιγοστός κόσμος που έκανε βόλτα στο σημείο που ήμασταν μας ευχόταν καλή όρεξη και κάποιοι ρωτούσαν για τις επιλογές στο κρασί μας.

Στους αμπελώνες της κοιλάδας του ποταμού Ντούρο

Αφήσαμε με πολύ αγάπη το Πόρτο και ξεκινήσαμε με το μικρό Φιατάκι μια διαδρομή που λένε ότι είναι από τις πιο όμορφες στην Ευρώπη. Η διαδρομή κάνει σαράντα χιλιόμετρα δίπλα στον ποταμό Ντούρο και στα διάσημα αμπέλια του. Οδηγούσε η Αρετή, εγώ χάζευα τούς αμπελώνες, είχα ανοίξει και το ραδιόφωνο – κάτι παλιό πορτογαλικό έπαιζε, δεν κατάλαβα τι – αλλά ταίριαζε. Ήταν κάτι σαν σκηνή από μια ταινία. Το μικρό ανοιχτό αυτοκίνητο γλιστρούσε ανάμεσα στις στροφές του επαρχιακού δρόμου που διασχίζει την κοιλάδα του ποταμού Ντούρο, με τον αέρα να φέρνει αρώματα της άνοιξης από τα ανθισμένα φυτά.

Ατέλειωτοι αμπελώνες απλώνονταν μπροστά μου και κατέβαιναν σε πεζούλες μέχρι τις όχθες του Ντούρο, σαν κάποιο χέρι να τους είχε ζωγραφίσει με αγάπη και τρυφερότητα. Ο ποταμός Ντούρο, που ξεκινά από την Ισπανία και εκβάλλει στον Ατλαντικό στο Πόρτο, χαρίζει στο τοπίο μια αρμονική δυναμική, αλλά και στο κρασί τη χαρακτηριστική του πολυπλοκότητα. Η κοιλάδα του Ντούρο είναι η παλαιότερη οριοθετημένη οινοπαραγωγική περιοχή στον κόσμο από το 1756.

Είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και από τα πιο θεαματικά αμπελουργικά τοπία της Ευρώπης. Οι αμπελώνες στην κοιλάδα του Ντούρου καλύπτουν περισσότερα από 2,5 εκατ. στρέμματα εκ των οποίων περίπου 400 χιλ. είναι φυτεμένα με αμπέλια. Είναι μια από τις μεγαλύτερες αμπελουργικές ζώνες του πλανήτη. Δεν έχω ξαναδεί στην ζωή μου τόσους αμπελώνες και σκεφτόμουν πόσος κόπος χρειάζεται για να φτιαχτεί ένα ποτήρι κρασί. Οι αμπελώνες είναι παντού – φυτεμένοι σε πεζούλες, σκαρφαλωμένοι στις πλαγιές, σχεδόν ακροβατούν πάνω από τον ποταμό. Παντού εντυπωσιακοί λόφοι με αμπέλια και πεζούλες, ατελείωτα, ο ένας μετά τον άλλο και φυσικά οι ταμπέλες των οινοποιείων να διαδέχονται η μία την άλλη.

Οινοποιεία στην κοιλάδα του Ντούρο

Η περιοχή φιλοξενεί πάνω από 100 ποικιλίες σταφυλιών με μερικές γνώριμες: Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Roriz… ονόματα που δεν χρειάζεται να τα θυμάσαι απαραίτητα – απλώς να τα γευτείς. Εδώ παράγεται φυσικά το διάσημο Port, αλλά και εξαιρετικά ξηρά κρασιά. Η περιοχή είναι ένα λίκνο της ιστορίας της οινοποίησης. Κάναμε στάσεις σε μερικά μεγάλα οινοποιεία που λειτουργούν από τον 18ο αιώνα – Quinta do Vallado, Quinta da Pacheca, Casa Ferreirinha. Προτιμώ όμως τα πιο μικρά, πιο οικογενειακά και πιο ανθρώπινα, που σε καλωσορίζουν σαν να ήρθες σπίτι. Θα βρεις αρκετά τέτοια – Quinta da Casa Amarela, Quinta da Marcela, με υπέροχη θέα στον Ντούρο.

Ακούσαμε ιστορίες για τρύγους, για πετρόκτιστα πατητήρια με γυμνά πόδια – κάποια οινοποιεία το κάνουν ακόμα για τα Premium Port- για χρονιές δύσκολες και χρονιές μαγικές, για το πώς το κρασί εδώ είναι τρόπος ζωής και όχι μόνο ένα προϊόν. Φυσικά δοκιμάσαμε κρασιά. Να μην μπω σε βαρετές αναλύσεις, έτσι απλά, τα κόκκινα είχαν γεμάτο σώμα με ισορροπία φρούτων, οξύτητας και τανινών, ενώ τα λευκά είχαν νότες εσπεριδοειδών και λουλουδιών. Κάτι παλαιωμένα κόκκινα πήγαιναν τον ουρανίσκο σε κατάσταση ευφορίας. Φύγαμε αργά το απόγευμα από τα οινοποιεία με το φως του δειλινού να πέφτει στον ποταμό Ντούρο και είχα την αίσθηση πως κουβαλώ μαζί μου κάτι απ’ αυτή την απίστευτη ομορφιά των αμπελώνων της κοιλάδας του ποταμού Ντούρου. Δεν ξέρω αν ήταν το κρασί, η μουσική ή οι άνθρωποι – αλλά σίγουρα κάτι με είχε μεθύσει.

Στο σπίτι με τον λαχανόκηπο

Δεν ήταν πολυτελές. Ούτε μεγάλο. Ένα μικρό πέτρινο σπίτι ήταν σκεπασμένο με κεραμίδια, στην άκρη ενός λαχανόκηπου. Κοντά στο Mogadouro και στο Εθνικό πάρκο του Ντούρου. Εδώ θα μέναμε για λίγες μέρες αλλά φάνηκαν αρκετές για να ηρεμήσουμε από τον θόρυβο και να θυμηθούμε τους ήχους της φύσης. Πουλιά να κελαηδούν, βατραχάκια να μιλάνε μεταξύ τους, έντομα να ζουζουνίζουν και το νερό να κυλάει από μια πηγή στον λαχανόκηπο. Το πρωί ερχόταν η φίλη μας Manuela για να περιποιηθεί τον κήπο της και την βοηθούσαμε για λίγο. Μετά φεύγαμε για βόλτες και πεζοπορίες στο Εθνικό πάρκο. Βάζει τα πάντα στον κήπο της, μαρούλια, φασολάκια, πατάτες, κρεμμύδια, σκόρδα, ντομάτες, κολοκύθια, φράουλες και πολλά αρωματικά φυτά. Η Manuela είναι ζωγράφος, ζει μέσα στην φύση και θέλει να είναι αυτάρκης σε λαχανικά. Δεν είναι εύκολο μας λέει θέλει πολύ δουλειά. Έχει μια βαθειά σχέση με την γη και τα φυτά. Μας είπε πώς συγκατοικεί μαζί τους . Τα απογεύματα που επιστρέφαμε πίναμε μαζί τσάι από βότανα του κήπου και μετά φτιάχναμε νόστιμες σαλάτες με όλα τα υλικά από τον κήπο.

Νυχτερινός ουρανός

Τα βράδια στον κήπο ήταν κάτι σαν να κάνεις βόλτα στο Σύμπαν. Δεν υπήρχαν καθόλου φώτα από τον πολιτισμό, σβήναμε και τα δικά μας και ήταν σαν να είσαι σε πλοήγηση μέσα στο Σύμπαν και τα εκατομμύρια αστέρια του. Αν στοχαστείς για λίγο πάνω στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος θα νοιώσεις ότι είσαι ένα τίποτα πάνω σε έναν πανέμορφο μικρό πλανήτη κάπου στο Σύμπαν. Βοηθάει πολύ να ηρεμήσεις το υπερβολικό σου ΕΓΩ.

Mogadouro

Το Mogadouro είναι ένα πετρόκτιστο χωριό που μοιάζει να παρατηρεί τη γύρω γη από το φυσικό του βάθρο. Είναι χτισμένο ψηλά πάνω από τον ποταμό Duro. Ο μεσαιωνικός πύργος του, τα γραφικά σοκάκια, η μυρωδιά του φρέσκου ψωμιού και η ζεστασιά των ντόπιων δημιουργούν μια αίσθηση επιστροφής σε κάτι οικογενειακό. Εδώ δεν υπάρχει βιασύνη οι ντόπιοι απολαμβάνουν τον καφέ τους στην πλατεία και το απόγευμα κάνουν περιπάτους στα πέτρινα δρομάκια της παλιάς πόλης. Μπορεί να συναντήσεις νέα παιδιά ντυμένα με τις παραδοσιακές τους στολές να ετοιμάζονται να χορέψουν χτυπώντας τα ξύλινα ραβδιά τους στον ρυθμό του Danca dos paulitos.

Διεθνές πάρκο Ντούρο

Από το Mogadouro ο δρόμος κατηφορίζει προς το Διεθνές Πάρκο Ντούρο, μια από τις λιγότερο γνωστές αλλά πιο επιβλητικές προστατευόμενες περιοχές της Πορτογαλίας. Εδώ θα ρθείς αν αναζητάς μια πιο αυθεντική πλευρά της Πορτογαλίας. Το πάρκο είναι ανάμεσα στα βουνά του Trás-os-Montes και τα φυσικά σύνορα με την Ισπανία. Ο ποταμός Ντούρο χαράζει βαθιά φαράγγια και δημιουργεί έναν βιότοπο μοναδικό, κατοικημένο από σπάνια αρπακτικά και άγρια ομορφιά. Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία. Έχει εβδομήντα δύο σηματοδοτημένες πεζοπορικές διαδρομές. Προτείνω μια όμορφη και εύκολη κυκλική διαδρομή δύο ωρών που μπορεί να κάνει ο καθένας. Ξεκινάει κοντά από το Vilarinho dos Galegos, θα το βρεις στους χάρτες. Εκτός από πεζοπορίες μπορείς να κάνεις και κανό στο ποτάμι, έχει κάποια σημεία που νοικιάζουν κανό και το ποτάμι είναι ήρεμο. Το μικροκλίμα στο πάρκο είναι Μεσογειακό και αυτό βοήθησε πολλά είδη φυτών και ζώων να βρουν εδώ καταφύγιο ενώ έχουν εξαφανιστεί από την υπόλοιπη Πορτογαλία.

Η ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή είναι μειωμένη

Μπαίναμε σε μικρά χωριά και ήταν άδεια, δεν συναντούσες τίποτα, ούτε καταστήματα υπήρχαν, σε κάνα δυό είδαμε από ένα καφενείο. Μια δύσκολη ερημιά με κλειστά παράθυρα στα σπίτια. Συναντήσαμε ελάχιστους ανθρώπους να κάθονται έξω από τα σπίτια τους με μια ήρεμη στωικότητα.

Monsanto

Συνεχίζουμε το road-trip δίπλα στα σύνορα με την Ισπανία και μετά το Πάρκο του Ντούρο κατευθυνόμαστε σε ένα από τα πιο γραφικά χωριά της Πορτογαλίας, το Monsanto. Κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή. Τα πέτρινα σπίτια του είναι κτισμένα ανάμεσα σε γρανιτένιους τεράστιους ογκόλιθους. Το μεσαιωνικό χωριό είναι σκαρφαλωμένο σε ένα λόφο και έχει μια μοναδική ομορφιά. Τα σπίτια του χωριού ενσωματώθηκαν ανάμεσα, πάνω η κάτω από τα βράχια. Το χωριό είναι μικρό, θα το περπατήσεις εύκολα και θα το χαρείς πολύ. Είναι πραγματικά πολύ ιδιαίτερο.Τα πέτρινα σοκάκια του είναι πολύ όμορφα όπως και τα σπίτια, θα βρεις και σημεία με θέα στην γύρω περιοχή.

Γρανιτένιοι βράχοι

Μπορείς να ανεβείς και στην κορυφή του λόφου που υπάρχουν ερείπια από το παλιό κάστρο και στην διαδρομή θα είσαι δίπλα σε απίστευτους γρανιτένιους γίγαντες, ίσως με μία υπερβατική εσωτερική δύναμη αισθανθείς ότι τούς μετακινείς.

Obidos

Πιάσαμε πάλι το τιμόνι και οδηγούσαμε σε μικρούς επαρχιακούς στενούς αλλά όμορφους δρόμους. Συνήθως επιλέγω αυτούς τους πιο ανθρώπινους μικρούς δρόμους παρά τις μεγάλες αρτηρίες. Φτάσαμε σε ένα από τα πιο όμορφα παραδοσιακά χωριά της Πορτογαλίας αλλά και της Ευρώπης, το Obidos. Είναι ένα Μεσαιωνικό χωριό περιτριγυρισμένο με τείχη και ήταν κάποτε αποκλειστική ιδιοκτησία των Βασίλισσων της Πορτογαλίας.

Η διάθεσή σου αλλάζει με το που μπαίνεις στο χωριό από μια πανέμορφη πύλη διακοσμημένη με πλακάκια Azulejos του 18ου αιώνα. Δαιδαλώδη και όμορφα πέτρινα δρομάκια με βουκαμβίλιες και παλιά ασβεστωμένα σπίτια με μπλε η κίτρινο περίγραμμα σε μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή πολύ πιο ανθρώπινη και ζεστή. Εδώ μην βιάζεσαι, πιάσε τον κεντρικό πλακόστρωτο δρόμο Rua Direita, απόλαυσε το μοναδικό σκηνικό και μπες στα φιλικά προς τον τουρισμό καταστήματα. Θα βρεις όμορφα ζωγραφισμένα στο χέρι πλακάκια Azulejos, νόστιμες σοκολάτες και το διάσημο λικέρ κερασιού της περιοχής το Ginja. Μόλις κουραστείς από τις βόλτες σου πήγαινε να απολαύσεις μια ζεστή σοκολάτα, έχουν εμπειρία και τις κάνουν καλές. Το Obidos είναι διάσημο για το Διεθνές Φεστιβάλ Σοκολάτας αλλά και για κάτι άλλο.

Obidos – Χωριό της Λογοτεχνίας

Το 2013 ο Χοσέ Πίνιο ένας λογοτέχνης της περιοχής είχε την ιδέα και την υποστήριξη από τον Δήμο του Obidos να μετατρέψει μια εκκλησία σε βιβλιοπωλείο, η ιδέα πέτυχε και το χωριό συνέχισε να μετατρέπει ιστορικά κτίρια σε βιβλιοπωλεία. Και έτσι ξεκίνησε ο μετασχηματισμός του χωριού, σε ένα χωριό του βιβλίου και της λογοτεχνίας. To Obidos απέκτησε παγκόσμια φήμη και η UNESCO το ανακήρυξε – Χωριό της Λογοτεχνίας.

Πήγαμε σχεδόν σε όλα τα βιβλιοπωλεία του χωριού, όλο αυτό το σκηνικό μου έκανε απίστευτη εντύπωση και μου άρεσε πάρα πολύ. Σου τα παρουσιάζω πολύ σύντομα. Libraria do Mercado, είναι η φωτογραφία που βλέπεις και είναι η παλιά αγορά λαχανικών που έγινε βιβλιοπωλείο αλλά πουλάει επίσης φρέσκα λαχανικά, φρούτα και υπέροχες σοκολάτες. Τα βιβλία είναι μέσα σε παλιές ξύλινες κάσσες φρούτων από το πάτωμα μέχρι το ταβάνι. Ο συνδυασμός βιβλίου με φρούτα και λαχανικά είναι υπέροχος.

Libraria Santiago, είναι η εκκλησία που μετατράπηκε στο μεγαλύτερο βιβλιοπωλείο του χωριού με μια απίστευτη συλλογή καινούργιων βιβλίων. Πολύ πρωτοποριακή ιδέα που δεν την έχω ξαναδεί πουθενά.

Artes & Letras, είναι ένα πρώην οινοποιείο που έγινε βιβλιοπωλείο και είναι τεράστιο. Ειδικεύεται σε αντίκες και σε σπάνια βιβλία. Με Περσικά χαλιά στο πάτωμα και τραπεζάκια για ανάγνωση, σερβίρει καφέ και ποτά.

Literary Man, είναι ένα πρώην μοναστήρι του 18ου αιώνα που μετατράπηκε σε ξενοδοχείο βιβλίων και τώρα είναι το μεγαλύτερο ξενοδοχείο βιβλίων στον κόσμο. Έχει 30 δωμάτια και 80 χιλ. βιβλία τα οποία είναι παντού, σε όλους τους χώρους του ξενοδοχείου.

Μετά από αυτήν την μεγάλη επιτυχία με τις βιβλιοθήκες το Obidos ξεκίνησε την διοργάνωση ενός Διεθνούς Φεστιβάλ Λογοτεχνίας το Folio, φέρνοντας στο χωριό συγγραφείς και αναγνώστες από όλο τον κόσμο. Σήμερα οργανώνει και θεματικά φεστιβάλ λογοτεχνίας, όπως το ταξιδιωτικό φεστιβάλ. Ο Χοσέ Πίνιο έφυγε πέρυσι από καρκίνο, το έργο του όμως παραμένει να μας θυμίζει ότι οι καλές και πρωτότυπες ιδέες αν υποστηριχθούν από τους κυβερνώντες αλλάζουν θεαματικά πόλεις και χωριά.

Aveiro

Λένε ότι είναι η Βενετία της Πορτογαλίας. Μικρή σχέση έχει. Έχει τέσσερα κανάλια που την διασχίζουν με τα σκάφη Moliceiro που μοιάζουν με τις γόνδολες. Αυτά τα σκάφη φτιάχτηκαν για να μαζεύουν φύκια για λίπασμα από την διπλανή λιμνοθάλασσα την Ria de Aveiro. Έχουν ζωγραφισμένες παραστάσεις με διάφορα σχέδια στην πλώρη και την πρύμνη. Τώρα έχουν μείνει λίγα Moliceiro και κάνουν βόλτες τους τουρίστες. Περπατώντας στην πόλη θα δεις πολλά κτίρια art-nouveau. O σιδηροδρομικός σταθμός είναι πολύ όμορφος με παραστάσεις με πλακάκια Azulejos. Μπορείς να κάνεις δωρεάν ποδήλατο και να γυρίσεις το κέντρο της πόλης. Πηγαίνοντας προς τον ωκεανό και τις λιμνοθάλασσες θα δεις πολλές αλυκές αλατιού. Το αλάτι έχει μεγάλη ιστορία στο Aveiro από την Ρωμαϊκή εποχή. Στις λιμνοθάλασσες βρίσκουν καταφύγιο πολλά παρυδάτια πουλιά. Η περιγραφή του μεγάλου Πορτογάλου λογοτέχνη Jose Saramago για την λιμνοθάλασσα είναι εξαιρετική « ένα ζωντανό σώμα που συνδέει τη στεριά με τη θάλασσα σαν μια τεράστια καρδιά».

Nazare

Βγήκαμε στον Ατλαντικό Ωκεανό και φτάσαμε στην πόλη των σέρφερ την Nazare. Υπάρχουν λίγα μέρη στο κόσμο με γιγάντια κύματα αλλά στην Nazare φτάνουν σε ακραία μεγέθη και μπορείς να τα δεις από κοντά. Εδώ μαζεύονται σέρφερ από όλο τον κόσμο για να ταξιδέψουν μέσα στα κύματα. Η παραλία είναι πολύ μεγάλη σε πλάτος και αντέχει τα κύματα. Υπάρχουν εξέδρες στημένες για τον κόσμο για να παρακολουθεί τους σέρφερ. Στην περιοχή υπάρχει το μεγαλύτερο υποθαλάσσιο φαράγγι της Ευρώπης το -Nazare canyon – περίπου 170 χιλιόμετρα κατά μήκος της ακτής φτάνοντας σε βάθος τα 5.000 μέτρα. Αυτό το φαράγγι δημιουργεί τα τεράστια κύματα που ερωτεύονται οι σέρφερ. Έμεινε στην ιστορία και στο Βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες το απίστευτο κατόρθωμα το 2011 του σέρφερ Garret McNamara όταν έφτασε στην ακτή μέσα σε ένα κύμα ύψους 30 μέτρων. Ήταν μια οκταώροφη πολυκατοικία από νερό πίσω του. Όταν φθάσαμε εδώ αρχές Μάιου ήμασταν εκτός εποχής για τα κύματα και η παραλία ήταν άδεια.

Ατλαντικός ωκεανός

Ο Ατλαντικός Ωκεανός καθορίζει τη ζωή στην Πορτογαλία. Η θαλάσσια παράδοση είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα και την κουζίνα — από τις σαρδέλες μέχρι το fado που νοσταλγεί τη θάλασσα. Περπατήσαμε και καθίσαμε δίπλα στον ωκεανό απολαμβάνοντας τα κύματα του και την ενέργεια του. Δεν έχει καμιά σχέση με τις δικές μας θάλασσες. Είναι πιο απόμακρος και άγριος. Έχει όμως την δική του μαγεία και γοητεία. Καθισμένοι στους αμμόλοφους με τον αέρα να φέρνει τις σταγόνες του ωκεανού στο πρόσωπο μας σκεφτόμασταν ότι προερχόμαστε από την θάλασσα, ότι ο πλανήτης είναι 70% νερό και πόσο έχουμε ανάγκη τις θάλασσες και τους ωκεανούς για να επιβιώσουμε. Οι ωκεανοί όμως και οι θάλασσες στις μέρες μας μολύνονται πάρα πολύ γρήγορα και αδειάζουν από τα ψάρια και τους οργανισμούς που τους κατοικούν. Η ανάγκη για προστασία τους είναι πλέον άμεση. Όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε αρκεί να αποφασίσουμε να το κάνουμε πριν είναι πολύ αργά.

*Ο Στέργιος Μήτας είναι σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ