«Αμαρό Μαγκιπέ»: Η νέα γενιά είναι περήφανη για το «δικό της έργο»

«Αμαρό Μαγκιπέ» σημαίνει στη Ρομανί  – τη γλώσσα των τσιγγάνων που διασώθηκε προφορικά χωρίς να έχει δικό της λεξιλόγιο για πάνω από 1000 χρόνια – το δικό μας έργο. 

Η δράση υλοποιείται από το SolidarityNow, σε συνεργασία με τον «Φάρο του Κόσμου» και τον Πολιτιστικό Μορφωτικό Σύλλογο Ρομά Γυναικών Δροσερού Ξάνθης «Η ΕΛΠΙΔΑ» και υποστηρίζεται από τα Κέντρα Κοινότητας Κατερίνης, δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης και δήμου Παύλου Μελά.

Στόχος είναι η ενδυνάμωση και συμμετοχή γυναικών και νέων Ρομά σε δράσεις και εκπαιδεύσεις με σκοπό την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την ενημέρωση, την πρόληψη της βίας, την ψυχοκοινωνική στήριξη και εν γένει την ενδυνάμωση. Ειδικότερα, η ομάδα νέων αποσκοπεί στην ανάδειξη μεντόρων που θα εργαστούν στις κοινότητές τους αναδεικνύοντας και επιλύοντας χρόνια προβλήματα που ταλανίζουν τους Ρομά.

Στον Δενδροπόταμο η συντονισμένη προσπάθεια του δήμου, των εκπαιδευτικών και η σχεδόν 20ετής παρουσία του «Φάρου του Κόσμου» με δεκάδες δράσεις για παιδιά φαίνεται να έφεραν αποτέλεσμα. Οι νέες γενιές που διαδέχονται η μια την άλλη δείχνουν πιο αποφασισμένες να ακολουθήσουν τα όνειρά τους, να σπάσουν τα στερεότυπα, να αλλάξουν τη ζωή τους και την εικόνα που έχουν οι μπαλαμοί για τους Ρομά και τη γειτονιά τους. 

Ιστορίες που καταρρίπτουν στερεότυπα

Ο Σταύρος Γιουβάνης είναι 21 ετών, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στον τμήμα οικονομικών επιστημών και εργάζεται τον τελευταίο χρόνο ως υπεύθυνος προγραμμάτων στον «Φάρο του Κόσμου». Το εντυπωσιακό με τον Σταύρο είναι πως δεν πέρασαν παρά μόνο μερικά χρόνια από τότε που ο ίδιος ήταν ωφελούμενος ποικίλων προγραμμάτων για εφήβους και σήμερα η αγάπη και η επιθυμία του τον έφεραν στη θέση του να είναι ο ίδιος ο εκπαιδευτής της νέας γενιάς παιδιών στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα αδέλφια των φίλων του, ο αδελφός και τα ξαδέλφια του. Για όλους αυτούς, ο Σταύρος αποτελεί το θετικό πρότυπο. 

«Από μικρή ηλικία είχα τη δυνατότητα να συμμετέχω σε διάφορα προγράμματα ενδυνάμωσης, μαζί με μέντορες που με βοήθησαν να μάθω και να αποκτήσω εμπειρίες κάτι που μου άρεσε πάρα πολύ. Καθότι και εγώ τσιγγάνος, ο περίγυρος μου έχει υποστεί διαχρονικά τις συνέπειες από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που μας ακολουθούν. Για αυτό, αποφάσισα να κάνω ό,τι μπορώ για να τους βοηθήσω και να αλλάξω το κυρίαρχο αφήγημα για τους Ρομά. Πιστεύω πως όταν μιλάς με έναν άνθρωπο έχεις κερδίσεις κάτι από αυτόν και αυτός από εσένα. Η αγάπη μου για την επικοινωνία και τις προκλήσεις με έστρεψε στην εκπαίδευση νέων».

Στις αποφάσεις του αυτές ο Σταύρος επηρεάστηκε από όλους αυτούς που υπήρξαν πρόθυμοι να τον βοηθήσουν σε ό,τι χρειάστηκε. 

«Ο βασικός λόγος που συνεχίζω και εγώ ως εκπαιδευτής είναι οι άνθρωποι που είχα δίπλα μου και με καθοδηγούσαν. Πιστεύω ότι είναι μεγάλη και βαριά ευθύνη και στη συνέχεια την αποδέχτηκα γιατί κατάλαβα πως και εγώ θέλω να προσφέρω κάτι χωρίς να έχω να κερδίσω τίποτα, τουλάχιστον τίποτα υλικό. Το δοκίμασα και αυτό είναι που με γεμίζει, να εμπνέω τη νέα γενιά. Το βλέπω στα πρόσωπά τους, στο πρόσωπο του αδελφού μου, της αδελφής μου, ότι υπάρχει εξέλιξη, πάθος, λαχτάρα και είμαι και εγώ μια από τις αιτίες γι’ αυτό και αυτό με κάνει να νιώθω πολύ καλά». 

Η ανάγκη καθοδήγησης είναι αυξημένη κατά τη διάρκεια της εφηβείας και ένα παραπάνω για τα παιδιά του Δενδροποτάμου που νιώθουν έντονη ανασφάλεια, κουβαλούν το στίγμα των κατοίκων μιας περιοχής που είναι γνωστή κυρίως για τους λάθους λόγους και νιώθουν ευάλωτα στον ρατσισμό και στην επίθεση. Και όλα αυτά σε μια εποχή που τα φαινόμενα του σχολικού, αλλά και εξωσχολικού εκφοβισμού, φαίνεται να αυξάνονται ανεξέλεγκτα και να γίνονται όλο και πιο ακραία.

«Ένιωθα πως τα παιδιά αυτά ήθελαν να εκφραστούν και δεν έβρισκαν τον χώρο, τον τρόπο και την ευκαιρία. Χρειαζόταν η ομάδα για να μπορέσουν να εμπιστευτούν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους».

Ο Δενδροπόταμος είναι μια γειτονιά σε εξέλιξη, με μεγάλες αλλαγές μέσα στα χρόνια. Κάποια πράγματα μπορεί να μένουν ίδια, κάποια αλλάζουν σύμφωνα με τις επιταγές τις εποχής. 

«Μέσα σε όλα αυτά έρχεται το «Αμαρό Μαγκιπέ». Είμαι χαρούμενος γιατί είναι το πρώτο έργο στο οποίο συμμετέχω από την σύλληψη της ιδέας μέχρι την εφαρμογή της. Το  mentoring νέων ήταν ένα όνειρο και αυτό που με κάνει χαρούμενο είναι ότι υλοποιείται σωστά και φέρνει αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχει, συμμετοχή, η ομάδα μεγαλώνει, μάλιστα τα ίδια τα παιδιά ζήτησαν να αυξηθούν οι ημέρες και ώρες των συναντήσεων και θα το κάνουμε. Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι έχουν ικανότητες, έχουν τη δύναμη και μπορεί να κάνουν τα όνειρα τους πραγματικότητα. Το «Αμαρό Μαγκιπέ» ενδυναμώνει νέους του Δενδροποτάμου που φοιτούν στο Γυμνάσιο – Λύκειο και πρόσφατα προστέθηκαν παιδιά των τελευταίων τάξεων του δημοτικού. Στο πλαίσιο του έργου, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν ποικίλα διαδραστικά εργαστήρια, να συζητήσουν, να εκφραστούν, να επισκεφθούν μουσεία, να υλοποιήσουν projects. Προσπαθούμε να είμαστε πολύ πιο κοντά στα νέα κορίτσια, γιατί δυστυχώς η θέση της τσιγγάνας μέχρι και σήμερα δεν είναι ίδια με αυτή του άντρα και πολλά από τα κορίτσια που μπορεί να έχουν όνειρα τα εγκαταλείπουν αρκετά νωρίς γιατί η νοοτροπία του περίγυρου θα τις απομακρύνει από την εκπαίδευση και τις σπουδές. Η ομάδα μας δεν θα σταματήσει να βρίσκεται. Ήδη διαφαίνεται πως κάποια από τα μεγάλα παιδιά έχουν την επιθυμία και το ταλέντο να αναλάβουν τη θέση μας και ακόμα υψηλότερες θέσεις. Αυτή η ομάδα είναι η νέα κινητήρια δύναμη της γειτονιάς που θα δώσει την ορμή στην αμέσως επόμενη γενιά. Έτσι σιγά σιγά με αυτά τα βήματα θα δούμε ακόμα περισσότερες αλλαγές.»

Η ομάδα συγκεντρώνεται και αρχίζει να συζητάει, να γελάει, να ανταλλάσσει νέα. Στην αίθουσα και έξω από αυτήν εκφράζονται, προτείνουν, συμμετέχουν,  περιμένουν να ξεκινήσουν τα εργαστήρια. Τους ανακοινώνεται πως θα μιλήσουν για το πρόγραμμα και δείχνουν αμέσως προθυμία. 

Ο Βαλάντης είναι 13 ετών πηγαίνει στην έκτη  δημοτικού και το όνειρό του είναι να γίνει μηχανικός πλοίων γιατί του αρέσουν τα ταξίδια. Τον ρωτάω για το σχολείο και μου λέει ότι θα το προτιμούσε με περισσότερο παιχνίδι, χώρους με φαντασία και χρώμα.

«Μου αρέσει το σχολείο και ειδικά τα μαθηματικά και η γυμναστική. Στην ομάδα ήρθα στην αρχή από περιέργεια και έφτασα να έρχομαι κάθε εβδομάδα. Μου αρέσει το μέντορινγκ, η καθοδήγηση, η ομαδικότητα μας και όλα όσα κάνουμε μαζί. Εμείς οι νέοι θα αλλάξουμε πολλά πράγματα στη γειτονιά μας.»

Η Βίκυ πηγαίνει στην πρώτη γυμνασίου. Όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει εγκληματολόγος. Για πρώτη φορά είδε βίντεο στο Tik tok για την εγκληματολογία και ενθουσιάστηκε.

«Μου αρέσει πολύ η φωτογραφία, να τραβάω εικόνες. Δεν περίμενα να μου αρέσει τόσο πολύ το πρόγραμμα και να συνεχίσω να έρχομαι, αλλά είναι ωραίο και με κράτησε το γεγονός ότι είμαστε μια ομάδα. Δεν το κάνουμε γιατί πρέπει να δείξουμε ό τι είμαστε ομάδα, είμαστε πραγματικά ομάδα και το νιώθουμε. Τα Χριστούγεννα πήγαμε σε ένα νοσοκομείο και είπαμε τα κάλαντα σε ηλικιωμένους ανθρώπους που δεν θα είχαν την ευκαιρία να τα ακούσουνε. Αυτό μου άρεσε πολύ. Θα ήθελα να κάνουμε και άλλα τέτοια πράγματα, να κάνουμε ταξίδια. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν οι μεγάλοι να καταλάβουν αλλά εμείς στην ομάδα τα συζητάμε και αυτό είναι ωραίο.»

Ο Κωνσταντίνος 11 ετών πιστεύει ότι το σχολείο είναι κάτι χρήσιμο για όλα τα παιδιά. Η αδελφή του που είναι 18 και σπουδάζει Βρεφονηπιοκόμος ήταν γ αυτόν πηγή έμπνευσης και θέλει να ακολουθήσει τα βήματ;a της. 

«Όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω εισαγγελέας. Μου αρέσει να είμαι δίκαιος όπως πάει ο νόμος. Άμα ο άλλος είναι δίκαιος μπορεί να υπάρχει δικαιοσύνη. Υπάρχουν όμως και οι ρατσιστές με τον άλλο που μπορεί να είναι φτωχός, να μην έχει καθαρά ρούχα. Στην ομάδα ήθελα να μπω γιατί έμαθα από τα παιδιά ότι περνάνε καλά. Τώρα που είμαι μέλος της ομάδας νιώθω πολύ ωραία και για τα μαθήματα, αλλά και για τις πλάκες μας, περνάμε πολύ ωραία. Οι περισσότεροι ακόμα και τώρα δεν πάνε εύκολα σχολείο. Κοιμούνται αργά και δεν ξυπνάνε, ούτε τους ξυπνάνε οι γονείς τους. Εγώ ξυπνάω κανονικά μόνος μου. Είμαι σε πρόγραμμα, κάνω τα μαθήματα, έρχομαι στην ομάδα και μετά θα κοιμηθώ. Θέλω να πω ότι όλα τα παιδιά είναι καλό να πάνε στο σχολείο και να σπουδάσουν.» 

Ο Γιώργος είναι 10 ετών πηγαίνει στο 3ο δημοτικό σχολείο Μενεμένης στον Δενδροπόταμο. Του αρέσουν τα μαθηματικά, η παρέα με τους φίλους του και  θέλει να γίνει μηχανικός αυτοκινήτων ή ηλεκτρολόγος γιατί έχει ταλέντο στο να επισκευάζει πράγματα. Στην ομάδα του «Αμαρό Μαγκιπέ» βρέθηκε μετά από παρότρυνση του μεγαλύτερου αδελφού του, τον οποίο έχει ως καλό παράδειγμα και αποφάσισε να τον ακολουθήσει. 

«Στη γειτονιά αυτό που δεν μου αρέσει είναι ότι πολλές φορές έχει σκουπίδια, δεν προσέχουν πετάνε ότι έχουν κάτω στο δρόμο. Μαζί με τα άλλα παιδιά θέλουμε να αλλάξουμε τη γειτονιά. Μου αρέσουν όλα αυτά που κάνουμε, που μιλάμε, που πηγαίνουμε εκδρομές που περνάμε καλά. Θα μου άρεσε όταν μεγαλώσω και εγώ να μπορώ να βοηθήσω τους μικρότερους από εμένα.» 

Η Ραφαέλλα είναι 12 ετών και πηγαίνει στην πρώτη Γυμνασίου. Της αρέσει η περιποίηση και η φροντίδα και θα ήθελε να γίνει αισθητικός. 

«Ήθελα πολύ να συμμετέχω σε αυτή την ομάδα, γιατί συμμετείχαν οι φίλοι μου. Η ομάδα είναι τέλεια και προσπαθούμε γι’ αυτήν, να είμαστε όλοι μαζί να κάνουμε δραστηριότητες. Μαθαίνω χρήσιμα πράγματα, μου δίνει δύναμη και αυτό που με κάνει να θέλω να έρχομαι είναι ότι περνάω τέλεια με τους φίλους μου. Με ενοχλεί όταν μιλάνε άσχημα για τη γειτονιά, γιατί εμάς είναι η γειτονιά μας και δεν είναι τόσο άσχημη όπως την περιγράφουν. Στεναχωριέμαι όταν μας λένε γύφτους. Όλοι το έχουν περάσει αυτό, σε βόλτα που ήμουν κάποιος που δεν ήταν τσιγγάνος, είπε κάποια πράγματα που πιστεύει για εμάς ενώ δεν ισχύουν.» 

Ο Γιώργος Θ. πηγαίνει στην 5η δημοτικού, του αρέσει το μάθημα της γλώσσας και της μουσικής. Θέλει να γίνει τραγουδιστής, αλλά αν δεν τα καταφέρει επειδή του αρέσει να βοηθάει θέλει να γίνει γιατρός.

«Στην οικογένεια μου παίζουν όλοι μουσική και δεν ξέφυγα ούτε εγώ. Τραγουδάω, παίζω πιάνο, παίζω κιθάρα, αρμόνιο. Ρωτούσα συνέχεια ήθελα να μάθω μουσική και οι δικοί μου με βοήθησαν πάρα πολύ. Ο μπαμπάς και η μαμά είναι το παράδειγμα για το παιδί. Όταν κάνουν κάτι κακό θα το δει και το παιδί τους. Θέλω να προσπαθήσω πάρα πολύ να αλλάξω μερικά πράγματα αν μπορέσω στη γειτονιά μου. Ο Σταύρος είναι ξάδελφος μου, ο πατέρας Αθηναγόρας ο νονός μου και ξεκίνησα να πηγαίνω στο Κέντρο Δημιουργικής απασχόλησης του Φάρου του κόσμου. Από εκεί ήρθα στην ομάδα του «Αμαρό Μαγκιπέ», γιατί εδώ ξεφεύγουμε, κάνουμε δραστηριότητες και συζητάμε για πολύ ωραία πράγματα. Η ομαδικότητα που έχουμε είναι το πιο ωραίο πράγμα και που μεταξύ μας συζητάμε για τα πάντα, για το σχολείο για τα προβλήματά μας. Θα ήθελα και εγώ επειδή τα παιδιά της ομάδας με έχουν βοηθήσει πολύ να μπορέσω με τη σειρά μου να βοηθήσω και να γίνω το καλό παράδειγμα. Μέχρι τώρα δεν έχω ακούσει να πουν κάτι για εμένα, αλλά ξέρω πολλές ιστορίες για μπούλινγκ σε τσιγγάνους. Εμείς θα προσπαθήσουμε να τα αλλάξουμε αυτά.»

Ο Ραφαήλ είναι 15 ετών πηγαίνει πρώτη Γυμνασίου, γιατί έχασε δύο χρονιές «από λάθος επιλογές στη ζωή μου» όπως λέει χαρακτηριστικά. Παρόλο που η καθηγήτρια του πέρασε από το σπίτι να τον ξυπνήσει για να δώσει εξετάσει αυτός δεν πήγε ποτέ γιατί δεν πήρε στα σοβαρά την εκπαίδευση. Αργότερα όμως σκέφτηκε όπως λέει ότι το σχολείο είναι η βάση της ζωής του. 

«Πλέον το σχολείο μου αρέσει, φέτος νομίζω προσπαθούμε πολύ και το σχολείο μας έχει αλλάξει με τη βοήθεια των καθηγητών και της διευθύντριας. Στην ομάδα μπήκα από την πρώτη ημέρα, περίμενα να είναι κάτι περισσότερο από το σχολείο κάτι ανεβασμένο. Έρχομαι εδώ με τους φίλους μου, είμαστε άνετοι να κάνουμε ό,τι θέλουμε, βοηθάμε ο ένας τον άλλο, κάνουμε πλάκες, γνωρίζουμε τόσα πράγματα. Μου άρεσε πάρα πολύ στις γιορτές στην Πολυγλωσσία και το Ολοκαύτωμα που συμμετείχαμε είπαμε ποιήματα και μιλήσαμε για εμάς τους τσιγγάνους. Μου άρεσε που μιλήσαμε για  εμάς, γιατί οι μπαλαμοί δεν ξέρουν ποιοι είμαστε, παίρνουν παράδειγμα από αυτά που ακούνε. Στην κατασκήνωση τα παιδιά φοβήθηκαν ότι εμείς κλέβουμε, βρίζουμε, θα τους χτυπάμε και όταν ολοκληρώθηκαν οι ημέρες και φύγαμε κατάλαβαν ότι τίποτα από αυτά που νόμιζαν δεν έγινε και δεν είμαστε όπως πίστευαν.»

Ο Θάνος πηγαίνει πρώτη Γυμνασίου και είναι χαρούμενος που συμμετέχει με τους καθηγητές στην αλλαγή του σχολείου του, το 3ο Γυμνάσιο με Λυκειακές τάξεις Αμπελοκήπων Μενεμένης. Πρόσφατα τοποθετήθηκαν στις τάξεις διαδραστικοί πίνακες και οι συμμαθητές του είναι ενθουσιασμένοι!

«Βάφουμε, φτιάχνουμε πράγματα μέσα στο σχολείο, ανοίξαμε τη βιβλιοθήκη. Η κυρία Ελένη η διευθύντριά μας προσπαθεί πολύ να αλλάξει το σχολείο. Το μάθημα έγινε πιο ενδιαφέρον και μου αρέσει που μερικά από τα παιδιά προσπαθούν για να αλλάξουμε. Εμένα το σχολείο μου αρέσει, εκεί είναι οι φίλοι μου, οι παρέες μου, περνάω δημιουργικά τον χρόνο μου. Την τελευταία δεκαετία εμείς τα τσιγγανάκια πηγαίνουμε όλο και πιο πολύ στο σχολείο και κάποια παιδιά έφτασαν στις σχολές και τα πανεπιστήμια. Από μικρός ήθελα να κάνω κάτι με την ιατρική και θέλω να το ακολουθήσω. Για εμένα ο Δενδροπόταμος είναι η γειτονιά μου και παρόλο που πηγαίνω στον Εύοσμο ή στο κέντρο της πόλης, οι περιοχές αυτές μου φαίνονται περίεργες. Εδώ γνωριζόμαστε όλοι με όλους, είναι σαν ένα μικρό χωριό και αυτό μου αρέσει. Αν γίνει κάτι, αν χρειαστώ κάτι θα με ξέρει ο άλλος. Θέλω να νιώθω ασφάλεια και ας έχει και τα άσχημα του.»

Η Δράση με τίτλο «Αμαρό Μαγκιπέ: Δράσεις για την Ενδυνάμωση Γυναικών και Νέων Ρομά» που υλοποιείται στο πλαίσιο του έργου Μικρό Σχέδιο Επιχορήγησης 1 «Ενδυνάμωση των Γυναικών και των Νέων Ρομά» του Προγράμματος «Κοινωνική Ένταξη και Ενδυνάμωση των Ρομά» επωφελείται με επιχορήγηση ποσού 199.909,69€ από τα EEA Grants (Χρηματοδοτικός Μηχανισμός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου 2014-2021), που αντιπροσωπεύουν τη συμβολή της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν και της Νορβηγίας για μια πράσινη, ανταγωνιστική Ευρώπη, χωρίς αποκλεισμούς.