Ο Δρόμος έχει την δική του Ιστορία: Αγίου Δημητρίου
Η Αγίου Δημητρίου είναι ένας δρόμος αφιερωμένος στον πολιούχο προστάτης της πόλης της Θεσσαλονίκης.
Μια πόλη, μεγάλοι δρόμοι και οι ιστορίες που κρύβουν εντός τους. Καταστήματα, κτίρια, γεγονότα μικρά και μεγάλα που σημάδεψαν τον ρου της ιστορίας. Οι ποιητές και συγγραφείς που τους μνημόνευσαν στα έργα τους, οι άνθρωποι που περπάτησαν και περπατούν πάνω τους, η καθημερινότητα μιας πόλης που συνεχίζει μέσα στα χρόνια, γράφοντας την δική της ιστορία.
Αποτελεί τον μεγαλύτερο δρόμο στο κέντρο της πόλης και καταλαμβάνει 4 χλμ. Με αφετηρία την οδό Λαγκαδά και το Πάρκο τον Εθνών, εκεί όπου μέχρι πρότινος βρισκόταν το Καφαντάρι, το παλαιότερο καφενείο της πόλης, διασχίζει όλο το κέντρο για να καταλήξει στην οδό Γρηγορίου Λαμπράκη στην Τούμπα. Μιλάμε φυσικά για την Αγίου Δημητρίου, έναν δρόμο αφιερωμένο στον πολιούχο προστάτης της πόλης της Θεσσαλονίκης. Ο Δημήτριος ο Μυροβλύτης γεννήθηκε το 280, έγινε σε νεαρή ηλικία στρατηγός και ανθύπατος της Ελλάδος. Μυήθηκε στο Χριστιανισμό και στην συνέχεια μύησε και άλλους και για τον λόγο αυτό φυλακίστηκε και θανατώθηκε. Ονομάστηκε Μυροβλύτης γιατί από το σημείο που τον έθαψαν αναβλύζει μύρο. Εκεί οι Χριστιανοί έχτισαν έναν μικρό ναό και αργότερα έναν μεγαλύτερο, που κάηκε στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917 και ξαναχτίστηκε το 1949. Αποτελεί το σημαντικότερο παλαιοχριστιανικό μνημείο της πόλης, τόσο για θρησκευτικούς, όσο και για ιστορικούς λόγους. Κατά τον 5ο αιώνα καταστράφηκε από σεισμό και ξαναχτίστηκε γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα στα πρότυπα του παλαιότερου ναού. Το 1493 μετατράπηκε σε τζαμί από τους Τούρκους κατακτητές, για να γίνει και πάλι χριστιανικός ναός με την απελευθέρωση της πόλης το 1912. Στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917 καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος του και ανακατασκευάστηκε το 1949. Ανήκει στον τύπο της πεντάκλιτης βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος και υπερώα. Δεκάδες είναι οι τουρίστες που συρρέουν για να τον επισκεφτούν. Κατά την διάρκεια μεγάλων εορτών, αλλά και κατά τον εορτασμό του Αγίου στις 26 Οκτωβρίου (ημέρα απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης), ο δρόμος και η εκκλησία έχουν την τιμητική τους.
Διαβάστε επίσης: Ο Χάρτης της πόλης: Άγιος Δημήτριος
Διαβάστε επίσης: Αστικοί Μύθοι: Η στήλη των Όφεων
Στις αρχές του οδού, δίπλα ακριβώς από τις κεντρικές εγκαταστάσεις της ΔΕΗ, βρίσκεται η Στήλη των Όφεων, ένα μνημείο που δυστυχώς έχει αφεθεί στην φθορά του χρόνου, αποτελεί παρόλα αυτά χαρακτηριστικό σημείο της Αγίου Δημητριου. Πρόκειται για μαρμάρινο βάθρο, ύψους 3,50 μέτρων, που κάποτε βρισκόταν σε περίοπτη θέση στη μέση μιας πλατείας. Το 1975, με την διαπλάτυνση της Αγ. Δημητρίου, μετακινήθηκε προκειμένου να απελευθερωθεί το οδόστρωμα. Έκτοτε, στέκει στο πεζοδρόμιο, μπροστά στον υποσταθμό της ΔΕΗ. Στο ίδιο σημείο, μερικά μέτρα παρακάτω, βρίσκεται το κτίριο που στέγαζε την παλιά λαχαναγορά, με μικρά μαγαζιά παρατημένα σήμερα και με τον αυλόγυρο να έχει μετατραπεί σε ένα άτυπο πάρκινγκ. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, λειτουργούσαν ακόμα τα μαγαζιά με πρόσοψη επί της Αγίου Δημητρίου Το κτίριο έχει τέσσερις μεγάλες εισόδους, από τις οποίες μόνο η μία παραμένει ανοιχτή. Ο χώρος αυτός, έπαιξε τον δικό του ρόλο στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, καθώς ήταν το κεντρικό κτίριο της Παλιάς Λαχαναγοράς, που μαζί με τα λεμονάδικα αποτελούσαν την καρδιά του χονδρεμπορίου της πόλης, που εφοδίαζε με φρούτα και λαχανικά αγορές, μαγαζιά και πλανόδιους πωλητές. Με την πάροδο του χρόνου, και την ανάπτυξη των μεταφορών, κρίθηκε αναγκαία η μεταφορά της Λαχαναγοράς, καθώς η Αγίου Δημητρίου δεν μπορούσε να δεχθεί τον φόρτο από τα πάμπολλα αυτοκίνητα και φορτηγά που συνέρρεαν για τις φορτοεκφορτώσεις, και επιβάρυναν μια ήδη πυκνοκατοικημένη περιοχή. Έτσι, το 1975, το εμπόριο λαχανικών και φρούτων μεταφέρθηκε στα δυτικά της πόλης.
Διαβάστε επίσης: Αυτή ήταν η παλιά λαχαναγορά της πόλης
Η Αγίου Δημητρίου, προ δεκαετιών, φιλοξενούσε πολλές βιοτεχνίες και μικρές επιχειρήσεις. Το Tobacco Hotel αποτελεί μια περίπτωση αλλαγής χρήσης. Στεγάζεται σε ένα από τα παλαιότερα καπνομάγαζα της πόλης το οποίο μετατράπηκε σε πολυτελές ξενοδοχείο, από το οποίο πήρε και το όνομα του. Η Θεσσαλονίκη ήταν µια από τις τρεις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές για τα καπνά της Ανατολής και ιδιαίτερα για τον καπνό της Μακεδονίας, που ήταν περιζήτητος από όλους τους μεγάλους εμπορικούς οίκους της Ευρώπης και της Αμερικής. Καπνομάγαζα υπήρχαν παντού, στην παραλιακή οδό, στην Τσιμισκή και τον Βαρδάρη. Μετά την δεκαετία του 1960, δεν είχε μείνει κανένα ανοιχτό, παρά μόνο οι μεγάλες κτιριακές τους εγκαταστάσεις, εγκαταλελειμμένες και ανεκμετάλλευτες.
Διαβάστε επίσης: Ο Χάρτης της πόλης: Το Διοικητήριο
Μερικά μέτρα πιο κάτω συναντάμε το Διοικητήριο που χτίστηκε το 1891 και είναι έργο του γνωστού αρχιτέκτονα Bιταλιάνο Ποζέλι. Ήταν η έδρα του βαλή Θεσσαλονίκης και στέγαζε το δημοτολόγιο, υποθηκοφυλακείο, λογιστήριο, κτηματολόγιο, ειρηνοδικείο, την αίθουσα νομαρχιακού συμβουλίου, την διεύθυνση εξωτερικών υποθέσεων, αστυνομίας και χωροφυλακής, το πρωτοδικείο, το εμποροδικείο και το ιεροδικείο. Αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της πόλης και γύρω του ήταν χτισμένα ένα τζαμί, το γνωστό Σαατλί Τζαμί, στο οποίο έγινε η σφαγή των προξένων της Γερμανίας και Γαλλίας στις 5 Μαΐου του 1876, ένα λουτρό, τα διαμερίσματα του χαρεμιού, αστυνομικές αρχές, υπηρεσίες, φυλακές, στάβλους και τηλεγραφικό κέντρο. Το 1912, με την απελευθέρωση, στεγάστηκαν τα γραφεία της Γενικής Διοίκησης. Δεν υπέστη καταστροφές στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Το 1954 έγιναν εργασίας αποκατάστασης και προστέθηκε άλλος ένας όροφος, προκειμένου να στεγαστούν περισσότερες υπηρεσίες. Το κτίριο έχει σήμερα τη μορφή που του δόθηκε μετά το πέρας των εργασιών το 1955. Ήταν η έδρα του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος, μετέπειτα Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης, Έδρα Γενικής Γραμματείας Μακεδονίας – Θράκης, Υφυπουργείου Μακεδονίας – Θράκης.
Διαβάστε επίσης: Η Θεσσαλονίκη, παλιά: Οδός Προξένων
Το Σαατλί Τζαμί δεν υπάρχει πια, η ιστορία της σφαγής των προξένων αποτελεί όμως μιας από τις πιο φρικιαστικές ημέρες της σύγχρονης ιστορίας της πόλης. Αφορμή η ορθόδοξη Στεφανία, που θέλησε να παντρευτεί έναν μουσουλμάνο με τον οποίο ήταν ερωτευμένη. Για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να αλλαξοπιστήσει, κάτι που η οικογένειά της δεν ήθελε. Η ερωτική αυτή ιστορία ήταν που χώρισε την πόλη στην μέση και ξεκίνησε μια διαμάχη, κατά την οποία οι πρόξενοι της πόλης επενέβησαν, προκειμένου να κατευνάσουν τα πνεύματα, με αποτέλεσμα οι πρόξενοι της Γερμανίας και της Γαλλίας, ο Θεσσαλονικιός ελληνορθόδοξος Ερρίκος Άμποτ και ο Γάλλος καθολικός Ζιλ Μουλέν, να βρουν φρικτό θάνατο, ενώ οι άλλοι πρόξενοι γλίτωσαν την τελευταία στιγμή. Ο μανιασμένος όχλος σταμάτησε μόνο όταν του παρέδωσαν την κοπέλα. Η Στεφανία ήταν βέβαια μόνο η αφορμή, μιας και η κατάσταση στα Βαλκάνια, και ειδικά έπειτα από την επανάσταση στην Ερζεγοβίνη, ήταν έκρυθμη και οι Οθωμανοί ήταν ιδιαίτερα προκατειλημμένοι και ανήσυχοι για τον ρόλο των ξένων δυνάμεων στην αυτοκρατορία. Η ερωτική ιστορία μιας χριστιανής και ενός μουσουλμάνου κατέληξε να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο με διεθνείς προεκτάσεις και να στείλει 5 ενόχους στην αγχόνη.
Διαβάστε επίσης: Πλατεία Διοικητηρίου: Μια ανοιχτή πληγή στην καρδιά της Θεσσαλονίκης
Μπροστά ακριβώς από το Διοικητήριο, η ομώνυμη πλατεία, κατασκευάστηκε το 1937, στον χώρο που μέχρι την πυρκαγιά του 1917 υπήρχαν παράγκες και χαμόσπιτα και στη συνέχεια μία χωμάτινη μεγάλη αλάνα. Για περίπου πενήντα χρόνια υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητή και πολυσύχναστη πλατεία, έτσι όπως σήμερα αποτυπώνεται σε παλιές καρτ ποστάλ και φωτογραφίες. Το 1992, αποφασίστηκε η κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ, το οποίο έφερε στο φως αρχαιολογικά ευρήματα, που είναι αφημένα στην φθορά του χρόνου χωρίς φύλακα, χωρίς φροντίδα, χωρίς να είναι επισκέψιμα. Ο χώρος δεν έγινε ποτέ παρκινγκ και η πλατεία δεν επανήλθε στην παλιά της μορφή.
Διαβάστε επίσης: Κουβεντιάζοντας με τον ένοικο του καλύτερα φρουρούμενου κτιρίου της Θεσσαλονίκης
Συνεχίζοντας προς τα ανατολικά, περνώντας την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, συναντάμε το καλύτερα φρουρούμενο κτίριο της πόλης, το Τουρκικό Προξενείο, Μουσείο Κεμάλ Ατατούρκ. Ο Κεμάλ Ατατούρκ γεννήθηκε στο σπίτι της οδού Απόστολου Παύλου με Αγίου Δημητρίου το 1881. Για τον λόγο αυτό, το 1935 το δημοτικό συμβούλιο της Θεσσαλονίκης παραχώρησε το κτίριο στην Τουρκία, για να μετατραπεί σε προξενείο και μουσειακό χώρο. Το τριώροφο προξενείο – μουσείο φιλοξενεί κάθε χρόνο δεκάδες τουρίστες (κυρίως από την Τουρκία) που το επισκέπτονται. Λίγα μέτρα πιο κάτω, η Αγίου Δημητρίου αφήνει πίσω της τα νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας, το Α.Π.Θ., και περνάει έξω από το Τελλόγλειο, το Ιβανώφειο και το Μουσείο Αθλητισμού. Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ιδρύθηκε το 1972 από το ζεύγος Νέστορα και Αλίκης Τέλλογλου, με την δωρεά ολόκληρης της περιουσίας και των έργων τέχνης που είχαν στην κατοχή τους, και τα επόμενα χρόνια εμπλουτίστηκε με διάφορες δωρεές πολλών φίλων της τέχνης. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1997 και εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 1999. Έχει συνολικό εμβαδό 6500 τετραγωνικά μέτρα και περιβάλλεται από ένα αλσύλλιο έκτασης 24 στρεμμάτων. Διαθέτει συνεδριακό κέντρο 230 θέσεων και διάφορους βοηθητικούς χώρους κατάλληλους για τη διεξαγωγή εκδηλώσεων. Το Ιβανώφειο κατασκευάστηκε το 1987 και πήρε το όνομα του από τον Γεώργιο Ιβάνωφ, πρωταθλητή κολύμβησης του Ηρακλή και αντιστασιακού ήρωα. Το γυμναστήριο φιλοξενεί την ομάδα μπάσκετ, καθώς και άλλων αθλημάτων του Ηρακλή. Στο τέλος του δρόμου, το Ολυμπιακό Αθλητικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ιδρύθηκε το 1998, με την ονομασία Μουσείο Αθλητισμού, αποτελώντας το μοναδικό μουσείο στο είδος του στην Ελλάδα. Αρχικά, δεν υπήρχε μόνιμο κτίριο στέγασης μέχρι το 2004, έτος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, όπου μεταφέρθηκε στην σημερινή του έδρα επιφάνειας 4500 τ.μ. δίπλα από το Καυτανζόγλειο στάδιο.
Το Καυτανζόγλειο Στάδιο, χωρητικότητας 27.700 ατόμων, ξεκίνησε να φτιάχνεται το 1956, με δωρεά του ιδρύματος Λυσίμαχου Καυτανζόγλου. Τα εγκαίνιά του πραγματοποιήθηκαν στις 27 Οκτωβρίου του 1960, από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, παρουσία της βασιλικής οικογένειας και κλιμακίου υπουργών. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κήρυξε την έναρξη της λειτουργίας του σταδίου και παρακάλεσε τον ολυμπιονίκη διάδοχο Κωνσταντίνο να παραδώσει στους εκπροσώπους της αθλητικής νεολαίας Βορείου Ελλάδας την ελληνική σημαία. Τα χρόνια που ακολούθησαν, το Καυτανζόγλειο φιλοξένησε πολλές σπουδαίες διεθνείς οργανώσεις, κυρίως στίβου. Μέχρι το 1982, ήταν το μεγαλύτερο στάδιο της Ελλάδας, με χωρητικότητά του ξεπερνούσε τις 45.000 θέσεις. Το 2000 έγινε μια μικρή ανακαίνιση με τοποθέτηση πλαστικών καθισμάτων και έτσι η χωρητικότητα του μειώθηκε στις 28.200 θέσεις. Από το 2002 μέχρι το 2004, παρέμεινε κλειστό λόγω εργασιών ανακαίνισης και εκσυγχρονισμού, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ποδοσφαιρικούς αγώνες στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Η ποδοσφαιρική ομάδα του Ηρακλή το χρησιμοποιεί ως έδρα της από το 1960, ενώ κατά καιρούς έχει χρησιμοποιηθεί ως έδρα και από τις υπόλοιπες ομάδες της Θεσσαλονίκης.
Περνώντας κατά σειρά τα μεγάλα γήπεδα, η Αγίου Δημητρίου χάνεται προς την Τούμπα, εκεί που οι οδηγοί των αυτοκινήτων επιλέγουν είτε να συνεχίσουν προς τα ανατολικά, είτε να ανηφορήσουν προς τα πάνω για να βγουν στην περιφερειακή οδό.
