Θεσσαλονίκη: Αγώνας επιβίωσης στο Καπάνι, ενώ τα έργα δεν ολοκληρώνονται

Τα έργα για την ανάπλαση της αγοράς Βλάλη – γνωστής στο ευρύ κοινό και ως Καπάνι – φαίνεται να μην έχουν τελειωμό, με τους επιχειρηματίες που στεγάζουν τα καταστήματά τους εκεί, να ταλαιπωρούνται εδώ και πολλούς μήνες από τις συνθήκες εργασίας με τις οποίες αναγκάζονται να δουλέψουν, ανάμεσα στα μηχανήματα, τα χώματα και τις σκόνες.

Μαγαζιά τα οποία έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και βρίσκονται επί δεκαετίες στο Καπάνι, έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με τους πιστούς πελάτες του ιστορικού κέντρου που τους ξέρουν και τους προτιμούν και τους τουρίστες που βολτάρουν στον παραδοσιακό δρόμο και κάνουν τα ψώνια τους από τα μαγαζιά της αγοράς.

Τα ίδια καταστήματα, δυσκολεύονται πλέον να λειτουργήσουν, άλλα από αυτά μαραζώνουν ενώ δουλεύουν ακόμα, άλλα μεταφέρονται ενώ άλλα κλείνουν ολοκληρωτικά, με κατεβασμένα τα ρολά τους, αφού τα έργα για την ανάπλαση της αγοράς, μπαίνουν σε παύση για μήνες και η εικόνα της – κάποτε τουριστικής αγοράς – θυμίζει τώρα εργοτάξιο.

Μπροστά, δίπλα και ανάμεσα από τα μαγαζιά που πουλάνε τρόφιμα, από γλυκά, ξηρούς καρπούς, ψάρια και κρέατα, βλέπεις τούβλα, ξύλινες παλέτες, μηχανήματα και η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη σκόνη, με τον κόσμο να αποφεύγει την κλασική περατζάδα που κάποτε χαρακτήριζε την αγορά.

Τα βάσανα των εμπόρων

Ο κ. Θοδωρής είναι 3ης γενιάς μαγαζάτορας στο Καπάνι, μεγάλωσε μέσα στην παραδοσιακή αγορά και η “Νέα Βραζιλιάνα”, που κάποτε κρατούσε ο παππούς και ο πατέρας του, έχει περάσει εδώ και χρόνια στα χέρια του.

Ο ίδιος αναφέρει στην parallaxi ότι δεν υπάρχει κανένας προγραμματισμός για ένα έργο πνοής, τη δεύτερη μάλιστα σοβαρότερη επέμβαση που γίνεται στην ιστορική αγορά, μετά από το σκέπαστρο, το 1997.

«Η μεγάλη ανάπλαση στο Καπάνι κρατά πάνω από ενάμιση χρόνο. Τα έργα για κάθε δρόμο διαρκούν τουλάχιστον έξι, εφτά και οχτώ μήνες γιατί δεν υπάρχει καθόλου καλός προγραμματισμός.

Η διαδικασία γίνεται σε μεταβατικά στάδια, τα οποία προχωρούν πάρα πολύ αργά. Αφαιρούν τις παραδοσιακές πλακόστρωτες πέτρες και βγάζουν έναν πολύ μεγάλο όγκο από μπάζα. Η ανάπλαση του δρόμου Βλάλη – ένας κομβικός, ιστορικός δρόμος για την πόλη και γεμάτους με τουρίστες – άρχισε τέλη Ιουλίου. Για να ολοκληρωθούν οι εργασίες έπρεπε να έχει τον κατάλληλο αριθμό εργατών, αλλά δυστυχώς, υπάρχουν μόνο 5 – 6 εργάτες, οι οποίοι κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς.

Στη συνέχεια ήρθε η ΕΥΑΘ, για να σκάψει με μπουλντόζες για τις αποχετεύσεις. Από τα μέσα Αυγούστου που έγιναν οι εργασίες της μέχρι και μέσα Οκτωβρίου, δεν ήρθε ούτε ένας άνθρωπος να συνεχίσει τις εργασίες. Δεν πιάσανε ούτε πετρίτσα. Όταν είχαν αρχίσει οι εργασίες έλεγαν ότι κάθε μήνα θα προχωράνε 7 μέτρα. Και για 2 μήνες δεν είδαμε ούτε έναν άνθρωπο εδώ. Και από ότι φαίνεται ούτε με το νέο έτος θα έχουν ολοκληρωθεί τα έργα». 

«Σε ποιον να πω ότι θα τελειώσει το Μετρό πιο γρήγορα από τις εργασίες στο Καπάνι και να με πιστέψει;»

Ο κ. Θοδωρής εξηγεί τις δύσκολες συνθήκες εργασίες των εμπόρων και την αντιμετώπιση του κόσμου όταν έρχεται στην αγορά: 

«Πουλάμε τρόφιμα, σφουγγαρίζουμε και ξεσκονίζουμε 5 φορές την ημέρα και πάλι υπάρχει σκόνη παντού. Δεν είναι συνθήκες αυτές. Ντρέπομαι όταν έρχεται ο παππούς και η γιαγιά και σκοντάφτουν στα ξύλα που έχω βάλει στην είσοδο.

Ακούω από τους πελάτες “τι χάλι είναι αυτό;“. Υπάρχει παντού σκόνη, είναι ανθυγιεινό. Πάω σπίτι και μυρίζω ολόκληρος σκόνη.  Η αγορά είναι υποτίθεται τουριστικός προορισμός, περνάνε οι τουρίστες από εδώ και η εικόνα είναι απαράδεκτη. 

Μας έλεγαν οι άλλοι επιχειρηματίες που τα έργα πέρασαν από τους δικούς τους δρόμους, ότι θα κάνουν 7-8 μήνες το λιγότερο να ολοκληρωθούν, δεν τους πιστεύαμε και τελικά βγήκανε σωστοί». 

Δίπλα ακριβώς από τον κ. Θοδωρή, έχει κατάστημα εδωδίμων ο κ. Γιώργος, η επιχείρηση του οποίου υποφέρει επίσης από τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους προχωρούν οι εργασίες: 

«Υπάρχει μεγάλη ανευθυνότητα. Βιώνουμε μία κατάσταση που δεν έχει όρια και δεν μπορούμε να κάνουμε άλλη υπομονή. 

Περιμένουμε εδώ 1,5 μήνα για να γίνουν οι αποχετεύσεις και δεν γνωρίζουμε γιατί δεν έρχεται. Ξεκίνησαν οι εργασίες τον Αύγουστο, που είναι η ακμή της τουριστικής σεζόν στο ιστορικό κέντρο και πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω πώς οι τουρίστες βλέπουν αυτήν την εικόνα και συνεχίζουν να έρχονται στην αγορά, να κάνουν βόλτα και να ψωνίζουν από εδώ. Εγώ στη θέση τους δεν θα έμπαινα μέσα. Ούτε εγώ ο ίδιος δεν αντέχω την σκόνη ενώ καθαρίζω το μαγαζί τρεις και τέσσερις φορές την ημέρα από τις επιφάνειες». 

Ο κ. Γιώργος αναφέρει ότι η κινητικότητα στους δρόμους που γίνεται η ανάπλαση είναι μειωμένη και οι επιχειρηματίες ζούνε με τον φόβο του “λουκέτου”: 

«Δουλεύουμε κάτω από αντίξοες συνθήκες. Μπορεί να είχα την τριπλάσια πελατεία, αν ήταν φυσιολογικά τα πράγματα, με στρωμένο τον δρόμο. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί τεράστια επιχειρησιακά προβλήματα. Δεν ξέρω πόσες παραγγελίες να κάνω, γιατί ζω με τον φόβο ότι αύριο μπορεί να χρειαστεί να κλείσω. Αν τυχόν αύριο κλείσω, οι χιλιάδες παραγγελίες που έχω κάνει θα μείνουν στο κενό». 

Λίγα βήματα παραδίπλα ένας κρεατέμπορας, του οποίου τα κρέατα κάποτε δέσποζαν στη βιτρίνα του μαγαζιού, τώρα είναι στριμωγμένα μέσα στα ψυγεία. 

Ο ίδιος μας ενημερώνει πώς τα μαγαζιά κλείνουν το ένα μετά το άλλο, με το κρεοπωλείο ακριβώς απέναντι, να έχει κατεβάσει ρολά εδώ και μερικούς μήνες και να έχει μεταφερθεί λόγω των εργασιών, μιας και τα ψυγεία δεν χωρούσαν πλέον στο μαγαζί.

«Όλοι όσοι κλείνουν τα καταστήματά τους προσωρινά έχουν έξοδα τα οποία πρέπει να πληρώσουν, χωρίς να έχουν καθόλου έσοδα, αφού δεν μπορούν να δουλέψουν. Πρέπει να πληρώσουν λογαριασμούς για ρεύμα, νερό, τα ενοίκια και τους υπαλλήλους που εργάζονται. Η κατάσταση αυτή κρατάει μήνες και δεν φαίνεται να έχει σύντομα τελειωμό, με τους επιχειρηματίες της αγοράς να υποφέρουν». 

Η απάντηση του Δήμου Θεσσαλονίκης

Η parallaxi επικοινώνησε με τον αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας του δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόδρομο Νικηφορίδη, για την κατάσταση που επικρατεί στο Καπάνι και την καθυστέρηση στα έργα ανάπλασης:

«Το έργο ανάπλασης στην αγορά έχει πάρει παράταση γιατί καθυστέρησε να ξεκινήσει. Η καθυστέρηση αυτή προέκυψε γιατί τις γιορτές, όπως Χριστούγεννα και Πάσχα, δεν γίνονται έργα για να μην εμποδίζουν τα καταστήματα και βέβαια γιατί υπήρχε μία λανθασμένη οργάνωση του εργοταξίου. Στο εργοτάξιο δουλεύουν τρία διαφορετικά συνεργεία, ένα του δήμου και δύο τις ΕΥΑΘ, το ένα για αποχέτευση και το άλλο για την ύδρευση. 

Υπήρχαν θέματα τα οποία δεν είχαν μελετηθεί και το εργοτάξιο βρήκε πολλές “εκπλήξεις” που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Επειδή δεν υπήρχε σωστή οργάνωση εξ αρχής, δεν ήταν συντονισμένα τα εργοτάξια. Για παράδειγμα, περιμένουμε το συνεργείο της ΕΥΑΘ εδώ και τρεις εβδομάδες, το οποίο δικαιολογημένα καθυστερεί, γιατί χρειάζονται συγκεκριμένες άδειες, έτσι ώστε να προχωρήσει σε συγκεκριμένες κινήσεις. Άλλες φορές, ίσως φταίει η εργολαβία του δήμου, γιατί δεν ανοίγει περισσότερα “μέτωπα” για να προχωρήσει γρηγορότερα η δουλειά.

Μία ακόμα λανθασμένη επιλογή ήταν το γεγονός ότι τα έργα πραγματοποιούνται μέσα σε ώρες λειτουργίας των καταστημάτων. Έπρεπε τμηματικά να κλείνουν οι δρόμοι και να γίνονται οι εργασίες με κλειστά τα καταστήματα. Η κατάσταση που επικρατεί τώρα, με ανοιχτά καταστήματα, δεν είναι η καλύτερη από άποψη υγιεινής, γιατί πολλά από αυτά πουλάνε τρόφιμα.

Δεχθήκαμε πρόταση για μεγαλύτερη παράταση, την οποία δεν δώσαμε, για να πιέσουμε την κατάσταση. Τώρα βρισκόμαστε σε μία φάση, στην οποία έχει συμπληρωθεί το 80% του έργου, αλλά το 20% που απομένει και πρέπει να γίνει στους επόμενους μήνες». 

Ο κ. Νικηφορίδης εκτιμά ότι τα έργα ανάπλασης δεν θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του χρόνου, υπολογίζοντας το τέλος τους στις αρχές άνοιξης του 2025. «Τίποτα δεν είναι σίγουρο στα έργα αυτά, γιατί μπορεί να προκύψει κάτι απρόβλεπτο. Η ολοκλήρωση του έργου εξαρτάται από τις δυνάμεις που θα βάλουν οι εργολάβοι», τονίζει ο ίδιος.

Όσο για τους καταστηματάρχες, ο κ. Νικηφορίδης αναφέρει: «Οι καταστηματάρχες καλώς διαμαρτύρονται και καταλαβαίνουμε απόλυτα, γιατί δεν είναι ωραία η εικόνα της αγοράς που βλέπουμε τώρα, αλλά από την άλλη, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γιατί ο τρόπος που στήθηκε το εργοτάξιο, με 3 διαφορετικούς εργολάβους, είναι προβληματικός».

Η σύμβαση για την ανάπλαση της Αγοράς

Τη σύμβαση για τη δημιουργία ανοιχτού κέντρου εμπορίου στο Καπάνι υπέγραψε στις 5 Σεπτεμβρίου του 2022, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, παρουσία του Αντιδημάρχου Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας Εφραίμ Κυριζίδη και του τεχνικού συμβούλου Δημήτρη Μήτρου.

«Σε 18 μήνες ένα έργο περίπου δύο εκατ. ευρώ θα δώσει μια άλλη εικόνα σε μια ιστορική αγορά της πόλης και θα κάνει το κέντρο της Θεσσαλονίκης -είτε εμπορικό είτε τουριστικό- πολύ ελκυστικότερο», ανέφερε ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας. Όπως πρόσθεσε ο ίδιος, το εμπορικό κέντρο, που για δεκαετίες ήταν εγκαταλειμμένο, αλλάζει με σειρά παρεμβάσεων, μεταξύ των οποίων η αγορά Μοδιάνο αλλά και η ανάπλαση εμπορικών δρόμων γύρω από τους σταθμούς του μετρό, έπειτα από την ένταξη του Δήμου σε σχετικό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Το έργο αφορά την ανάπλαση της αγοράς Βλάλη και συγκεκριμένα την περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Εγνατία, Αριστοτέλους, Ερμού και Βενιζέλου. Όπως προβλέπεται, θα αναβαθμιστούν οι πεζόδρομοι Μενεξέ, Βλάλη, Σολωμού, Ασκληπιού, Χαλκέων, Κυδωνιάτη, Σπανδωνή, κ.ά., ενώ παράλληλα θα γίνουν ανακατασκευές πεζοδρόμων και οδών ήπιας κυκλοφορίας, δενδροφυτεύσεις και χρήση εφαρμογών έξυπνης πόλης.

Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) -Άξονας Προτεραιότητας «Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας με Τομεακές προτεραιότητες»- του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία». Στο πλαίσιο κατασκευής του έργου, η ΕΥΑΘ πρόκειται να προχωρήσει στην αντικατάσταση των αγωγών αποχέτευσης ακαθάρτων και ομβρίων υδάτων με νέο αγωγό σύγχρονης τεχνολογίας, που θα έχει τη δυνατότητα εύκολου και άμεσου ελέγχου.

Η ιστορία της Αγοράς

Το όνομα «Καπάνι», προέρχεται από την τουρκική φράση Ουν-Καπάν, που σημαίνει αλευραγορά.

Η Αγορά Βλάλη είναι μία από τις παραδοσιακές αγορές της πόλης, που περικλείεται από πολυώροφες οικοδομές μεταξύ των οδών Εγνατίας, Αριστοτέλους, Ερμού και Βενιζέλου.

Αποτελεί τμήμα του ευρύτερου ιστορικού εμπορικού κέντρου και ως τόπος αγοράς υφίσταται από την πηγή της Τουρκοκρατίας. Στις αρχές του 20ου αιώνα, δεν αποτελούσε πια αγορά αλεύρων, αλλά μια αγορά με κάθε είδους εμπορεύματα. Πωλούνταν κυρίως ασβέστης από το Ασβεστοχώρι, τενεκεδένια και πήλινα σκεύη, όσπρια, κρέας και θαλασσινά.

Από το αρχικό σχέδιο του Εμπράρ, η αγορά Βλάλη ορίστηκε ως περιοχή λιανικού εμπορίου, στην οποία οι μονάδες των καταστημάτων έχουν επιβεβλημένη όψη και εγγράφονται σε αυστηρή γεωμετρική χάραξη, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται το δημοτικό κτίριο “Καπάνι”. Ο σεισμός του ’78 προξένησε στα κτίρια της αγοράς μεγάλες ζημιές και στις δύο αγορές. Προέκυψαν υποστυλώσεις, αποκατάσταση ορόφων που είχαν καταρρεύσει και κατεδαφίσεις παλαιών κτιρίων. Συνολικά έγιναν γύρω στις 280 κατεδαφίσεις ορόφων καταστημάτων των αγορών Βλάλη και Βατικιώτη.

Το 1986, η αγορά χαρακτηρίστηκε ως “ιστορικός τόπος” και πεζοδρομήθηκε, ενώ στο γενικό πολεοδομικό σχέδιο προβλέπεται η διατήρηση του εμπορικού της χαρακτήρα.

Κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας επιχειρήθηκε μια γενναία πρώτη ανάπλαση με τη δημιουργία στεγάστρων και την αισθητική ομογενοποίηση με την γειτονική αγορά της Άθωνος.