Μια κουβέντα χωρίς φόβο για την αρχιτεκτονική της Θεσσαλονίκης

Εικόνα: Γιάννης Τριανταφυλλόπουλος

Με αφορμή τη συμπλήρωση 35 ετών από την πρώτη της κυκλοφορία, η Parallaxi, το παλαιότερο free press της Ελλάδας, ανοίγει το δημόσιο διάλογο στην Θεσσαλονίκη για μια σειρά καίρια ζητήματα της πόλης. Η πρώτη  μεγάλη δημόσια συζήτηση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των δράσεων «Θεσσαλονίκη Αλλιώς» την ερχόμενη Κυριακή 18 Φεβρουαρίου στο «Ολύμπιον» (αιθ. Παύλος Ζάννας) και τιτλοφορείται «Πού πάει αυτή η πόλη;». 

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης, τέσσερις διακεκριμένοι αρχιτέκτονες της πόλης συζητούν για τη Θεσσαλονίκη από αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής σκοπιάς, και απαντούν σε ερωτήματα όπως: Τι έχασε η πόλη και τι κέρδισε τα τελευταία χρόνια, τα βασικά λάθη που έγιναν για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, οι χαμένες ευκαιρίες, όσα βλέπουμε στο εξωτερικό και δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε εδώ, οι αδυναμίες που εμπεριέχει το σύστημα και κάνουν τα έργα προβληματικά, για το αν μπορεί μια πόλη να κερδίσει από τη μετάκληση ενός διάσημου αρχιτέκτονα.

Οι αρχιτέκτονες που συμμετέχουν είναι οι Τάσος Κωτσιόπουλος, Πέτρος Μακρίδης, Μόρφω Παπανικολάου και Βανέσα Τσακαλίδου.

Τη συζήτηση του πρώτου μέρους συντονίζει ο δημοσιογράφος, Γιώργος Τούλας.

Το υλικό της ημερίδας θα βιντεοσκοπηθεί από ειδικό συνεργείο και θα φιλοξενηθεί στο youtube και το parallaximag όπως και τα κείμενα με τις παρεμβάσεις ως μια βάση διαλόγου για το μέλλον.

Στην αίθουσα υπάρχουν 190 συνολικά θέσεις. Θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας άφιξης. Δεν επιτρέπονται όρθιοι.

Μερικά λόγια για τους αρχιτέκτονες

ΤΑΣΟΣ ΚΩΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Αναστάσιος Μ. Κωτσιόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1946. Σπούδασε στο Πειραματικό Σχολείο, στο Α.Π.Θ. (δίπλωμα αρχιτέκτονα 1970, διδακτορικό δίπλωμα 1976 και υφηγεσία 1982) και στο University of Edinburgh (Ph.D., 1980). Δίδαξε αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και θεωρία αρχιτεκτονικής στο Α.Π.Θ. από το 1971 έως το 2013 και, από το 1989, ως καθηγητής πρώτης βαθμίδας. Tο 2008, εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Έδρα του «Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού» της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών.

Έχει περίπου 230 δημοσιεύσεις επιστημονικών άρθρων και αρχιτεκτονικών έργων ενώ κυριότερα βιβλία του είναι το «Κριτική της Αρχιτεκτονικής Θεωρίας» (1985, 1994, University Studio Press) και το «Η αρχιτεκτονική σε περίοδο κρίσης» (2010, εκδόσεις Νεφέλη). Διετέλεσε τρεις φορές Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. και είχε σημαντική συμμετοχή στην ακαδημαϊκή οργάνωση και στο σχεδιασμό νέων πανεπιστημίων συντονίζοντας, μεταξύ αυτών, και το νέο ρυθμιστικό σχέδιο του Α.Π.Θ.

Ο Α. Μ. Κωτσιόπουλος δραστηριοποιείται ως αρχιτέκτων από το 1971 αρχικά με τους Φρόσω Κάισεφ, Κώστα Αντωνίου, Παρασκευά Μιμίδη, Αλίκη Σαμουηλίδου και Λευτέρη Τσουλουβή, εν συνεχεία με τους Δήμητρα Νικολάου και Χρήστο Πανταζίδη, και με τους Νέλη Αρβανιτοπούλου, Δώρα Δακή, Βασίλη Καραλάζο, Ελένη Σπάρτση και Γιώργο Χορόζογλου ενώ συνεργάστηκε σε συγκεκριμένες μελέτες με τις αρχιτέκτονες Μόρφω Παπανικολάου και Ρένα Σακελλαρίδου. Από το 1997 διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο με τις αρχιτέκτονες Έμυ Ζουμπουλίδου και Αλίνα Πάνου και βασική συνεργάτιδα την Μπέτυ Χαλκιοπούλου. Το έργο του γραφείου έχει παρουσιασθεί σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει δημοσιευθεί σε ελληνικές και διεθνείς εκδόσεις. Αφιερώματα για το έργο τους έχουν γίνει από τα περιοδικά «Αρχιτεκτονικά Θέματα», «Ελληνικές Κατασκευές», «Κτίριο», «EcoΔομείν», το ηλεκτρονικό περιοδικό «GreekArchitects» κ.α.

Δύο από τα κτίριά τους έχουν συμπεριληφθεί στην έκθεση του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής και του Deutsches Architektur Museum (DAM) «Η Ελληνική Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα» μεταξύ των 130 σημαντικότερων κτιρίων στην Ελλάδα από το 1900 μέχρι σήμερα. Η κατοικία 2 στην Άνω Πόλη και το Πολιτιστικό Κέντρο Νάουσας έχουν δημοσιευθεί στους παγκόσμιους άτλαντες Phaidon Atlas of Contemporary World Architecture (2004) και Phaidon Atlas of 21st Century World Architecture (2008).

Η Νέα Μονάδα της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. (με τις Μ. Παπανικολάου και Ρ. Σακελλαρίδου) έχει τιμηθεί με το πρώτο βραβείο δημόσιου κτιρίου στα Βραβεία Αρχιτεκτονικής 2000 του Ε.Ι.Α., το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Νάουσας έλαβε ειδική μνεία στα Βραβεία Αρχιτεκτονικής 2008 του Ε.Ι.Α. και εκπροσώπησε την Ελλάδα στον διαγωνισμό για το ευρωπαϊκό βραβείο Mies van der Rohe 2007 ενώ το κτίριο γραφείων της εταιρείας Alumil έχει τιμηθεί με το ένα από τα τρία ισότιμα βραβεία του Μεσογειακού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για κτίρια με προσόψεις αλουμινίου (οργάνωση U.I.A.–ETEM/ELVAL, 2003) για την ενεργειακή του συμπεριφορά. Επίσης, το γραφείο (σε συνεργασία με τα κυπριακά γραφεία Χρ. Χρυσάνθου και Ηρ. Παπαχρίστου) κέρδισε το 2010 το πρώτο βραβείο στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Tο έργο του γραφείου και μια σειρά ζωγραφικών σχεδίων του Α. Κωτσιόπουλου παρουσιάστηκαν σε μονογραφική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα το 2011 και στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών στη Θεσσαλονίκη το 2012, με επιμέλεια της Άννας Σκιαδά με διοργάνωση του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής και με συνδιοργάνωση του Τμήματος Αρχιτεκτόνων και της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., ταυτόχρονα με την έκδοση της μονογραφίας «Α.Μ. Κωτσιόπουλος και συνεργάτες αρχιτέκτονες: μια διαδρομή στα όρια του μοντέρνου» (2011, επιμέλεια: Α. Γιακουμακάτος, εκδόσεις Κτίριο).

ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ

O Πέτρος Θ. Mακρίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1944 και έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια, από το οποίο αποφοίτησε το 1963.

Eίναι κάτοχος των πτυχίων του Aρχιτέκτονα Mηχανικού της Πολυτεχνικής Σχολής του Aριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (1970) και του Masters of Architecture από το Syracuse University των H.Π.A. (1971).

Tο 1971 ήταν συνιδρυτής και συμμέτοχος του αρχιτεκτονικού γραφείου “ΣBOYPA”. Tο 1978 ίδρυσε το τεχνικό γραφείο Π. MAKPIΔHΣ + ΣYNEPΓATEΣ, που το 2007 πήρε την εταιρική μορφή Π. MAKPIΔHΣ + ΣYNEPΓATEΣ Α.Ε. ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ, της οποίας ήταν Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος. Μετεξέλιξη της εταιρείας αποτελεί η σημερινή μορφή του γραφείου με την ονομασία MAS architects.

Στη διάρκεια των τελευταίων σαράντα χρόνων, ο αρχιτέκτων Π. Μακρίδης σχεδίασε, επίβλεψε και κατασκεύασε πολλά δημόσια και ιδιωτικά έργα σε όλη την Ελλάδα. Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει ασχοληθεί συστηματικά με τον ενεργειακό και βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτιρίων.

O κ. Mακρίδης έχει συνεργασθεί με πολλά τεχνικά γραφεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Έχει πάρει μέρος σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και τιμήθηκε με πολλά βραβεία και διακρίσεις.

Aρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες που συνέταξε καθώς και κριτικά σχόλια για τη δραστηριότητα του γραφείου, δημοσιεύθηκαν σε διάφορα βιβλία και περιοδικά. ‘Eχει παρουσιάσει πολλά έργα του σε Συνέδρια, Ημερίδες και Σεμινάρια.

Eίναι μέλος του Tεχνικού Eπιμελητηρίου Eλλάδος, του Συλλόγου Aρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης, του Συλλόγου Aρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Aνωτάτων Σχολών (ΣAΔAΣ), μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων για Ποιότητα και Ανάπτυξη των Κατασκευών (ΣΕΠΑΚ) και μέλος το Δ.Σ., μέλος του Mακεδονικού Mουσείου Σύγχρονης Tέχνης, του Mουσείου Bιομηχανικού Σχεδιασμού, του ΣΑΑΚ Ανατόλια και της ΧΑΝΘ

ΜΟΡΦΩ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

Η Μόρφω Παπανικολάου (Θεσσαλονίκη 1955 – ) σπούδασε στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής (IUAV) της Βενετίας, όπου έκανε και την μεταπτυχιακή της έρευνα.

Δίδαξε στο IUAV, στο International Workshop IUAV και είναι μέλος του δικτύου IUAV Abroad. Έχει κάνει διαλέξεις και διδάσκει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ.

Επίσης επιμελήθηκε τον σχεδιασμό εκθέσεων της Συλλογής Κωστάκη σε συνεργασία με το MOMus, στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Διατηρεί το αρχιτεκτονικό γραφείο SPARCH με την Ρένα Σακελλαρίδου (στην Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα) και το MP SPARCH.

Έχει διεθνή αναγνώριση με σημαντικά βραβεία, πολλαπλές συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις, δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις σε διαλέξεις.

ΒΑΝΕΣΑ ΤΣΑΚΑΛΙΔΟΥ

Η Βανέσσα Τσακαλίδου αποφοίτησε το 1997 από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με άριστα, αφού παρακολούθησε ένα εξάμηνο στο Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής της Βενετίας (ΙUAV) με το πρόγραμμα Erasmus. Το 1998 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό (M.Arch. in Architectural Design) στην Bartlett School of Architecture του University College London υπό την επίβλεψη του καθηγητή Peter Cook. Η διδακτορική της διατριβή εκπονήθηκε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. υπό την επίβλεψή του καθ. Α. Κωτσιόπουλου στη γνωστική περιοχή του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και των ερμηνευτικών θεωριών του χώρου. Η διατριβή αυτή με τίτλο: ‘Η συνθετική λογική της παρεμβολής στην αρχιτεκτονική’ επιδοτήθηκε από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα υποτροφιών στην έρευνα ‘Ηράκλειτος’ και βαθμολογήθηκε με άριστα.

Από το 2018 είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ., στο οποίο διδάσκει αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και θεωρία της αρχιτεκτονικής. Ήταν εντεταλμένη λέκτορας στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Δ.Π.Θ. [2003-2007] και στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. [2006-2016]. Έχει συμμετάσχει σε (6) ερευνητικά προγράμματα του Α.Π.Θ. Ήταν μέλος της ομάδας επίβλεψης διεθνών εργαστηρίων-workshops και της διδακτικής ομάδας του προγράμματος Δια Βίου Μάθησης ‘Περιβαλλοντικός Αστικός Σχεδιασμός’. Από τον Νοέμβριο του 2015 διδάσκει στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του ΑΠΘ ‘Περιβαλλοντικός Αρχιτεκτονικός και Αστικός Σχεδιασμός’.

Ήταν μέλος της συγγραφικής ομάδας των βιβλίων: ‘Μοντερνισμός και αρχιτεκτονική εκπαίδευση’ do_co.mo.mo_03 και ‘Μνήμη–Μουσείο–Πόλη’, μέλος της συντακτικής ομάδας στο Τεχνικό Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ, υπεύθυνη για την επιμέλεια των ετήσιων εκδόσεων ‘KTIΡIO Αρχιτεκτονική+Design’ (2007-2011), καθώς και για την επιμέλεια αφιερωμάτων της διεθνούς επετηρίδας ‘Αρχιτεκτονικά Θέματα’ και ‘Θέματα Χώρου και Τεχνών’.

Το 2009 ίδρυσε το γραφείο 40.22.Architects, με έδρα στη Θεσσαλονίκη. Τόσο το ερευνητικό όσο και εφαρμοσμένο της έργο έχουν παρουσιαστεί σε 70 συνέδρια και διαλέξεις, σε 45 εκθέσεις, καθώς και σε 88 ελληνικές και διεθνείς εκδόσεις, περιοδικά, καταλόγους και ιστοτόπους (15η διεθνής έκθεση αρχιτεκτονικής La Biennale di Venezia, Κύκλος Διαλέξεων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων ΕΙΑ, 7η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, Πανόραμα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής ΔΟΜΕΣ 2013, 2014, 2015 & 2016, 2017, 4η & 5η Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου, ‘Θεσσαλονίκη 1912-2012: Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας’, 7η Έκθεση Αρχιτεκτονικής Τοπίου – Βελιγράδι, 8η Διεθνής Έκθεση της Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών της Σερβίας κλπ). Έχει, επίσης, αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις και βραβεία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (2 διεθνή βραβεία, 1 Α’ βραβείο, 1 Β’ βραβείο, 1 Γ’ βραβείο, 2 επαίνους, 2 διεθνείς εύφημες μνείες, 3 εξαγορές κ.α.). Τo 2014 ίδρυσε τη διεπιστημονική ερευνητική ομάδα ‘Akalyptos SKG’.

Eίναι μέλος σε επιστημονικές και οργανωτικές επιτροπές. Από το 2014, είναι μέλος του καταλόγου κριτών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στις κατηγορίες Αρχιτεκτονικών Μελετών & Μελετών Αστικού Σχεδιασμού. Ήταν μέλος της Συμβουλευτικής Ομάδας Εργασίας του Δήμου Θεσσαλονίκης με θέμα ‘Περιβάλλον–Πράσινες υποδομές της πόλης’ [2014-17] και μέλος της Μόνιμης Επιτροπής Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του ΤΕΕ [2018-20]. Eίναι μέλος του ΤΕΕ, του ΣΑΔΑΣ και του ΕΙΑ. Από το 2009, είναι η Εθνική Επίτροπος για το διεθνές βραβείο Piranesi, που διοργανώνεται κάθε χρόνο στη Σλοβενία.