Γερμανία-Εκλογές: Οι νέοι «έριξαν άκυρο» στα παραδοσιακά κόμματα αλλά χωρίστηκαν στο σταυροδρόμι

Με μεγάλες νίκες και ήττες βρήκε το βράδυ της Κυριακής τα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας, με τον απόηχο των εθνικών εκλογών να προβληματίζει αρκετά για το που βαδίζει τόσο η ίδια η Γερμανία όσο και η Ευρώπη. Τέσσερα χρόνια αφότου εγκατέλειψε την 16ετή θητεία στην καγκελαρία, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Γερμανίας, CDU, έρχεται ξανά στην πρώτη θέση και ξεκινά την αναζήτηση εταίρων για δημιουργία κυβέρνησης.

Παρά το γεγονός ότι μιλάμε για το δεύτερο χειρότερο ποσοστό στην ιστορία του κόμματος, το 28,6% που εξασφάλισε το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, ο Φρίντριχ Μερτς θα είναι ο επόμενος Καγκελάριος και αρχηγός της Κυβέρνησης ενώ μένει να δούμε με ποιο ή ποια κόμματα θα σχηματίσει κυβέρνηση.

Παρόλα αυτά, η μεγάλη νικήτρια της βραδιάς είναι η Άλις Βαίντελ και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), με ποσοστό 20.8%, πρωτοφανές για το ακροδεξιό κόμμα που έκανε την εμφάνισή του το 2013.

Μεγάλος χαμένος, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα υπό τον Όλαφ Σολτς, που κατέγραψε το χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία του, με 16,4%. Το κυβερνητικό κόμμα και ο νυν Καγκελάριος δεν κατάφεραν να κερδίσουν την επανεκλογή και την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων, καταγράφοντας φθορά και σημαντικές απώλειες.

Πέραν των αποτελεσμάτων που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, ιδίως για τους Γερμανούς, μπορούμε να εξάγουμε κάποια συμπεράσματα ή προβληματισμούς, που αφορούν γενικότερα την Ευρώπη και αποτυπώνουν τη ραγδαία μεταβολή στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.

Εκ διαμέτρου αντίθετες οι «πρωτιές» στους νέους

Έχουμε μιλήσει πολλές φορές για την συμπεριφορά της Gen Z και την στάση της απέναντι στα πολιτικά. Έρευνες έχουν καταδείξει πως η Γενιά Ζ καταγράφει υψηλά ποσοστά στα άκρα, ενώ θεαματική είναι η άνοδος που καταγράφουν τα ακροδεξιά κόμματα στους νεότερους ψηφοφόρους.

Το ενδιαφέρον με τις γερμανικές εκλογές, στις οποίες σημειώθηκε συμμετοχή – ρεκόρ, με το 83.5% των ψηφοφόρων να προσέρχεται στις κάλπες, είναι πως οι νέοι 18-24 παρουσίασαν ένα σημαντικό «δίπολο»: πρώτη ήταν η Αριστερά, με 25% και δεύτερη η Ακροδεξιά, με 21%. Το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα που ήρθε πρώτο στις εκλογές έρχεται με μεγάλη διαφορά τρίτο, με 12% και ακολουθούν Σοσιαλδημοκράτες με 12%, Πράσινοι με 11% και κάτω από 10% BSW και Φιλελεύθεροι.

Αυτό καταδεικνύει την αποστροφή από τα παραδοσιακά κόμματα (CDU, SPD κ.λ.π.) και δείχνει την τάση των νέων να εμπιστεύονται πιο «αντισυστημικά» κόμματα, προερχόμενα, όπως φαίνεται, τόσο από τα Δεξιά, όσο και από τα Αριστερά.

Η ανάδειξη αυτών των δύο δυνάμεων στη δεδομένη φάση είναι κομβική για το πως οι νέοι ερμηνεύουν τα πράγματα. Σε μια περίοδο για την Γερμανία όπου όλη η προεκλογική περίοδος στήθηκε πάνω στο μεταναστευτικό και την αυστηροποίηση, η Die Linke, η Αριστερά της Γερμανίας, μιλούσε ανοιχτά κατά των περιορισμών. Κι ενώ κατέγραψε 8,6% συνολικά, αποτέλεσε την πρώτη δύναμη στους 18-24 και την τρίτη δύναμη στους 25-34 (15%).

Ενώ λοιπόν μιλάμε έντονα τον τελευταίο καιρό για την στροφή των νέων προς τα ακροδεξιά, το οποίο και διαπιστώνεται πράγματι από το αποτέλεσμα, βλέπουμε εδώ πως και η Die Linke (την οποία κάποιοι αποκαλούν και ως ακροαριστερά της Γερμανίας) καταγράφει υψηλά ποσοστά και μάλιστα υψηλότερα.

Ένα συμπέρασμα, λοιπόν θα μπορούσε να είναι πως η ψήφος της Γενιάς Ζ αποτέλεσε ένα Χ στα παραδοσιακά, συστημικά κόμματα, με τους νέους να στρέφονται προς αντισυστημικά κόμματα γενικότερα και όχι απαραίτητα προς την ακροδεξιά. Και μάλιστα, στο θέμα «μεταναστευτικό» οι νέοι έβγαλαν πρώτα τα ανοιχτά σύνορα έναντι της αυστηροποίησης και της απόρριψης των αιτούντων άσυλο.

Παρόλα αυτά, η διαφορά είναι μικρή και το γεγονός ότι οι νέοι έλκονται από τις σκληρές ακροδεξιές πρακτικές που προτείνει η Εναλλακτική για τη Γερμανία, είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολεί σοβαρά.

Ακόμη, το γεγονός ότι η AfD κατέγραψε πολύ μεγάλα νούμερα στους 18-44, το πλέον ενεργό κομμάτι μιας κοινωνίας ενώ η μεγαλύτερη στήριξη στο CDU ήταν στους ανθρώπους άνω των 70, είναι επίσης κάτι που θα πρέπει να διερευνηθεί.

Μη ψηφοφόροι πήγαν στις κάλπες για το AfD – Η διχογνωμία Ανατολής και Δύσης

Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός πως άνθρωποι που δεν ψήφιζαν, οι nonvoters, προσήλθαν στις κάλπες για το AfD. Σε μια εκλογική διαδικασία με συμμετοχή ρεκόρ, 2 εκ. Γερμανοί προσήλθαν στις κάλπες για να «ρίξουν» ακροδεξιό ψηφοδέλτιο. Περίπου το 40% των 4,4 εκατομμυρίων ψηφοφόρων που κέρδισε το AfD ήταν πολίτες που δεν είχαν ψηφίσει το 2021.

Ακόμη ,στην Ανατολική Γερμανία το AfD είναι η ισχυρότερη πολιτική δύναμη. Στα ομόσπονδα κρατίδια του Βρανδεμβούργου, του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας, της Σαξονίας, της Σαξονίας-Άνχαλτ και της Θουριγγίας, το AfD έλαβε το μεγαλύτερο ποσοστό της δεύτερης ψήφου, η οποία καθορίζει τη δύναμη της εκπροσώπησης του κόμματος στην Μπούντεσταγκ. Σε πολλές εκλογικές περιφέρειες, πάνω από το 30% της δεύτερης ψήφου πήγε στο AfD. Η CDU και η SPD ακολούθησαν με μεγάλη διαφορά.

Στο κρατίδιο της Θουριγγίας, όπου εκλέγεται ο Björn Höcke, ο οποίος έχει καταδικαστεί για τη χρήση απαγορευμένων ναζιστικών συνθημάτων, το κόμμα έλαβε πάνω από 38% των ψήφων, δηλαδή διπλάσιο ποσοστό από αυτό της CDU.

Η πόλη-κρατίδιο του Βερολίνου αποτελεί εξαίρεση στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Εκεί, το κόμμα της Αριστεράς έλαβε τις περισσότερες ψήφους.

Οι ιστορικές ιδιομορφίες ανάπτυξης της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την καλλιέργεια της ακροδεξιάς στην άλλοτε κομμουνιστική πλευρά της χώρας.

Όπως είχε πει και ο Νίκος Παναγιώτου., καθηγητής στο τμήμα Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ, σε συνέντευξη στην Parallaxi, τον Σεπτέμβριο του 2024, «μπροστά σε αυτό το κύμα που έφερε η παγκοσμιοποίηση, των συναλλαγών, των ταξιδιών, των ανταλλαγών, των κοινών πολιτιστικών βιωμάτων, ότι η έννοια της εθνικής ταυτότητας σε πολλές κοινωνίες, όπως είναι το παράδειγμα της Ανατολικής Γερμανίας, ήταν ένα σοκ. Αν θέλουμε να επικεντρώσουμε όλα αυτά σε έναν γεωγραφικό χώρο, είναι η Ανατολική Γερμανία. Οι περιοχές αυτές αμέσως μετά την κατάρρευση του τείχους, απέτυχαν να γίνουν κομμάτι της ενιαίας πλέον Γερμανίας, πολλές πολιτικές δεν ευνόησαν σε αυτό και αντιθέτως ,μπροστά σε αυτό το σοκ των αλλαγών, είναι εδώ και δεκαετίες τα κομμάτια αυτά του πληθυσμού που εξακολουθούν να ψηφίζουν και να αναδεικνύουν ακραία κόμματα και ακραίες εκφράσεις».

Το πραγματικά μεγάλο στοίχημα και το μεγαλύτερο ερώτημα, είναι το μετά το 20% του AfD, το κόμμα θα κανονικοποιηθεί στο μυαλό του κόσμου και θα ταυτιστεί περισσότερο με τη Δεξιά, παρά με την Ακροδεξιά. Και αυτό δεν αφορά την Γερμανία μόνο. Μας αφορά όλους.