Αυτός ήταν η τρομερή μας λαλιά

Λέξεις: Θανάσης Τριαρίδης

Το είχα υποστηρίξει αρκετές φορές δημόσια τα τελευταία είκοσι χρόνια – σε κείμενα, σε ομιλίες και ανοιχτά σεμινάρια. Ο Σαββόπουλος, εκτός από μεγαλύτερος Έλληνας τραγουδοποιός (πράγμα που το είχε αναγνωρίσει η Ελλάδα ήδη από την δεκαετία του 1980), υπήρξε και ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της ελληνικής γλώσσας. Από το 2005 που πεθαίνει ο Αναγνωστάκης μέχρι το χθεσινό βράδυ υπήρξε ο μεγαλύτερος ζων ελληνόγλωσσος ποιητής. Και σήμερα μπορούμε να τον βάλουμε, θαρρώ ομόφωνα, πλάι στους μείζονες της ελληνικής ποίησης του 20ου αιώνα (τα τραγούδια-ποιήματά του τα γράφει όλα μέχρι το 1999). Δηλαδή: πλάι στον Καβάφη, τον Καρυωτάκη, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Εμπειρίκο, τον Αναγνωστάκη, τον Αλεξάνδρου, τον Χριστιανόπουλο, τον Γκάτσο. Εκεί ανήκει (για την ακρίβεια, ~και~ εκεί ανήκει). Γιατί φυσικά είναι ποίηση οι στίχοι των τραγουδιών (εξάλλου όλη η ποίηση από τον Όμηρο και την Σαπφώ μέχρι τον Βιγιόν τραγουδιόταν – και μάλλον αυτό σκέφτηκε η Σουηδική Ακαδημία όταν έδωσε το Νόμπελ στον Μπομπ Ντίλαν).

Προφανώς πολλοί ενοχλήθηκαν από την πολιτικά συντηρητική στροφή του Σαββόπουλου τα τελευταία τριάντα χρόνια. Αυτό δεν μειώνει σε τίποτε το ανεπανάληπτο έργο του – κι επιπλέον η διαρκής διάθεσή του να υπονομεύει την σχέση του με όσους τον λάτρεψαν μου προκαλούσε έναν αλλόκοτο μείγμα οργής και θαυμασμού. Πριν από δύο χρόνια, τον Μάιο του 2023 -κι ενώ είχε στηρίξει για ακόμη μια φορά την εφιαλτική κυβέρνηση Μητσοτάκη στις τότε επικείμενες εκλογές-, έγραψα τα ακόλουθα:

“Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ένας απροσπέλαστος πυλώνας του νεοελληνικού πολιτισμού. Είναι ένα σημείο αναφοράς για το ελληνικό τραγούδι – και είναι μακράν ο σημαντικότερος ζων Έλληνας ποιητής. Κι είναι ένας άνθρωπος απολύτως αυτόφωτος και απολύτως αυτοδημιούργητος. Και διαχρονικά είχε και έχει το θάρρος να στεναχωρήσει όσους λάτρεψαν και λατρεύουν τα τραγούδια του. Λέει όσα λέει, σωστά ή λανθασμένα, δίχως καμία ιδιοτέλεια – δεν έχει να κερδίσει τίποτε στα 79 του χρόνια, πρώτα από όλα διότι έχει κατακτήσει τα πάντα.

Έξαλλου το ίδιο έκαναν και ο Θεοδωράκης και ο Χατζηδάκης και ο Μικρούτσικος: έλεγαν την άποψή τους αδιαφορώντας ποιους θα στεναχωρήσουν και ποιους θα ευχαριστήσουν. Πολύ συχνά διαφωνούσα μαζί τους – και τα βράδια πάντοτε έκλαιγα με τα τραγούδια τους. Και ναι, χθες το πρωί διαφώνησα με την πολιτική άποψη του Σαββόπουλου – και δεν ήταν η πρώτη φορά. Μα χθες το βράδυ (και σκοπεύω να το κάνω και τα βράδια που έρχονται) έκλαιγα και πάλι ακούγοντας το “Καλοκαίρι” που ανατέλλει μες τα κόκκινα της δύσης του.

Με άλλα λόγια: Ο Σαββόπουλος είναι κάποιος που ομόρφυνε τις ζωές μας. Για να ξέρουμε τι λέμε.”

Από εχθές το βράδυ ακόμη και οι πιο δύσπιστοι αρχίζουν να καταλαβαίνουν πως, πέρα από θηριώδης δημιουργός, υπήρξε για δυο τουλάχιστον γενιές ανθρώπων (η γενιά μου ήταν η δεύτερη) ο επιδραστικότερος σύγχρονος Έλληνας. Αυτό το πέτυχαν στην νεότερη Ελλάδα ο Σεφέρης, ο Χατζηδάκης, ο Θεοδωράκης και αυτός. Για τέτοιο μέγεθος μιλάμε. Όσοι γράψανε ελληνικά τραγούδια και στίχους και μουσικές μετά από αυτόν είναι, θέλουν-δεν θέλουν, παιδιά του: από τον Άσιμο, τον Παπαζογλου, τον Σιδηρόπουλο και τον Αγγελάκα μέχρι τον Παπακωνσταντίνου, τον Μάλαμα, τους Κατσιμίχες, τον Μαχαιρίτσα, τον Δεληβοριά και τον Λεξ. Ήταν η τρομερή μας η λαλιά – που στα στόματά μας μάγκωνε μα τινάχτηκε από το δικό του καλλιτεχνικά ευλογημένο στόμα.

Ναι, λοιπόν: Πίσω από την κάλπη την στατιστική, μας κοιτάζει ο χάρος και του τρέχουνε τα σάλια. Μα αυτό που συνέβη εδώ ήταν στ’ αλήθεια ένα έγχρωμο έργο στην Ταγγέρη.

*Ο Θανάσης Τριαρίδης γεννήθηκε το 1970 στη Θεσσαλονίκη. Υπήρξε ακτιβιστής για τα κοινωνικά δικαιώματα των τσιγγάνων τα χρόνια 1996-2001 και από το 2009 είναι αντιρρησίας συνείδησης. Από το 2000 έχει εκδώσει 55 βιβλία με αφηγήσεις και δοκίμια. Επί χρόνια διοργανώνει σεμινάρια πάνω σε διάφορους άξονες του δυτικού πολιτισμού καθώς και εργαστήρια πυροδότησης θεατρικής γραφής. Όλα τα βιβλία και τα θεατρικά έργα του βρίσκονται και διατίθενται ελεύθερα στην ιστοσελίδα triaridis.gr, ενώ τα μεταφρασμένα βιβλία του βρίσκονται στην ιστοσελίδα http://triaridis.com/.