Η ΔΕΘ αλλιώς: Από τον φραπέ και τον γύρο του θανάτου μέχρι τις ουρές για δωρεάν γάλα και καραμέλες

Μπορεί η φετινή να είναι η 89η διοργάνωση, ωστόσο φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και η επέτειος αυτή μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν σε κάποιες στιγμές που έχουν μείνει χαραγμένες στην πορεία της ΔΕΘ έως σήμερα.

Ο πρώτος καφές φραπέ

Το 1957, ο Δημήτρης Βακόνδιος, υπάλληλος στην αντιπροσωπεία της Nestlé (εταιρία «Δρίτσα»), δημιούργησε τυχαία το ρόφημα αναμιγνύοντας στιγμιαίο καφέ με κρύο νερό σε σέικερ. Ο πλούσιος αφρός ήταν τέτοιος που “έβαψε” το κοστούμι του—πράγμα που επιβεβαιώνει την επιτυχία του εγχειρήματος.

Από τότε, ο φραπές έγινε συνώνυμο του καλοκαιριού και της νεανικής κουλτούρας στην Ελλάδα

Η πρώτη εκπομπή τηλεόρασης

Η ΔΕΗ (ή και ΔΕΘ) ήταν ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα ο οποίος εξέπεμπε πειραματικό πρόγραμμα.

Η ιδέα της λειτουργίας του τηλεοπτικού σταθμού τηλεόρασης ήταν του Μάνου Ιατρίδη, τότε που ήταν στο Τμήμα Γενικής Διαφώτισης της ΔΕΗ. Ο Μάνος Ιατρίδης είχε μεταξύ των άλλων καθηκόντων του, και την ευθύνη για την οργάνωση του περιπτέρου της ΔΕΗ, που λειτουργούσε κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ, κάθε Σεπτέμβριο. Πρότεινε στην ΔΕΗ την οργάνωση στο περίπτερο ενός μικρού Υδροηλεκτρικού Σταθμού και παράλληλα τη δημιουργία ενός τηλεοπτικού σταθμού, που θα πραγματοποιούσε εκπομπή στην περιοχή της Θεσσαλονίκης καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας της Έκθεσης.

Ξεκίνησε έτσι την λειτουργία του το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου του 1960 και κράτησε μέχρι την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου του 1960. Ήταν πολύ σημαντική στιγμή τότε, αφού η ΔΕΗ είχε κλείσει τα 10 χρόνια λειτουργίας της.

Ένα σημαντικό τμήμα του εξοπλισμού προσέφερε δωρεάν η Philips, ενώ το υπόλοιπο υλικό είχε αναζητηθεί από εγχώριους φορείς και κατασκευάστηκε από τους εργαζόμενους της ΔΕΗ.

Η εγκατάσταση του πομπού και του τεχνικού εξοπλισμού του σταθμού τηλεόρασης είχε πραγματοποιηθεί κάτω από την επίβλεψη του Μάνου Ιατρίδη, από τεχνικούς της Philips από τεχνικό προσωπικό της ΔΕΗ και Έλληνες ειδικούς των εργαστηρίων Electronica.

Η εκπομπή του Σταθμού τηλεόρασης πραγματοποιούνταν κάθε βράδυ, από τις 19:30 μέχρι τις 22:00. Την εκπομπή παρακολουθούσαν χιλιάδες πολίτες από τους 100 δέκτες της Philips, που είχαν τοποθετηθεί σε σημεία της Θεσσαλονίκης.

Το πρόγραμμα του σταθμού περιελάμβανε επικαιρότητα και άλλες εκδηλώσεις. Πλαισιώθηκε από πολλούς δημοσιογράφους και καλλιτέχνες. Κάποιοι από αυτούς είναι: ο Βασίλης Καζαντζής, ο Άλκης Στέας, ο Γιώργος Οικονομίδης, η Ραλλού Μάνου, η Μαίρη Λω, ο Νίκυ Γιάκοβλεφ, καθώς και ο Γεράσιμος Λαβράνος με την ορχήστρα του.

Η τηλεόραση είχε την τιμητική της και σε διοργανώσεις των επόμενων ετών.

Η πρώτη τεχνολογική εμφάνιση της τηλεόρασης χρονολογείται το 1954 στο περίπτερο της Σοβιετικής Ένωσης στη 19η ΔΕΘ.

Το 1956, στο περίπτερο των ΗΠΑ, εμφανίστηκε κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, λέιζερ της εποχής.

Η ελληνική τηλεόραση γεννήθηκε το 1960 στο περίπτερο της ΔΕΗ κατά την 25η ΔΕΘ.

Μπίρα και ράδιο

Στην πρώτη ΔΕΘ του 1926, ο ραδιοηλεκτρολόγος Χρήστος Τσιγγιρίδης λειτούργησε τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό της Θεσσαλονίκης, επιτρέποντας στους επισκέπτες να απολαμβάνουν μπίρα ΦΙΞ με μία δραχμή και… ραδιοφωνικές εκπομπές!

Κλιματιστικά, ραδιόφωνα παγκοσμίου λήψεως και… μάσκες προστασίας

Το πρώτο ηλεκτρικό τρένο παρουσιάστηκε στην 3η ΔΕΘ (1928) από την Ηλεκτρική Εταιρεία, ενώ το ιταλικό περίπτερο παρουσίασε το πρώτο κλιματιστικό.

Την ίδια χρονιά η γερμανική εταιρία Telefunken παρουσίασε για πρώτη φορά ραδιόφωνα παγκοσμίου λήψεως.

Την επόμενη χρόνια έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες μάσκες προστασίας σε περίπτωση χημικού πολέμου.

Το 1931, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην έκθεση τα καλλυντικά της Elizabeth Arden, προκαλώντας κοσμοσυρροή από τις κυρίες της Θεσσαλονίκης (κι όχι μόνο).

Πάρτε κόσμε

Στην πρώτη ΔΕΘ η Nestle μοιράζει στους μικρούς επισκέπτες της έκθεσης δωρεάν γάλα. Η ανέχεια την εποχή εκείνη είναι τέτοια, που σχηματίζονται ουρές για το απρόσμενο δώρο

Την ίδια χρονιά, η εταιρεία «Ε.Χριστοδούλου-Παστέρ» παρουσιάζει στη ΔΕΘ «θεραπεία συφιλίδος με το ελληνικό βισμούθιο».

Στην τέταρτη ΔΕΘ η εταιρία «Λάιφ Σέιβερς» μοιράζει δωρεάν καραμέλες. Η στέρηση των Ελλήνων εκείνη την εποχή είναι τόση, που πιτσιρικάδες και γονείς συρρέουν κατά εκατοντάδες και οι υπάλληλοι της εταιρίας αναγκάζονται κάθε τόσο να κλείνουν τις πόρτες του περιπτέρου, για να ελέγχουν την κατάσταση.

Παράλληλα, παρουσιάστηκε το πρώτο ελληνικά κατασκευασμένο πιάνο από την εταιρεία Ανδρούτσος.

Στην έβδομη ΔΕΘ το ενδιαφέρον των επισκεπτών προκάλεσε το Αυστριακό Μονοπώλιο Καπνού γιατί εκτός από τα κλασικά εκθέματα που προωθούσε κάθε χρόνο όπως τα τσιγάρα, τα πούρα και τον καπνό, παρουσίασε το απονικοτινισμένο καπνό από το “Εργοστάσιο Απονικοτινίσεως Αυγούστου Φαλκ” της Βιέννης. Τα τσιγάρα χωρίς ή με ελάχιστη νικοτίνη (τα γνωστά lights) δεν είχαν ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία, αλλά άνοιξε ο δρόμος για να κυριαρχήσουν τις επόμενες δεκαετίες.

Λαϊκή ημέρα και… λαχείο

Το 1932, όταν η διεθνής κρίση θέριζε, θεσπίζοντας τη λαϊκή ημέρα με εισιτήριο 5 δρχ, ενώ «πατεντάρει» λαχείο στα πρότυπα του σημερινού ξυστού! Κατά τη διάρκεια της έκθεσης ισχυροί σεισμοί προκαλούν τεράστιες ζημιές στη Χαλκιδική και μέρος των εσόδων διατίθενται υπέρ σεισμοπλήκτων.

Η λαϊκή ημέρα εισήχθη γύρω στο 1932, όταν η ΔΕΘ ήθελε να δώσει την ευκαιρία και στους οικονομικά πιο αδύναμους να επισκεφθούν την Έκθεση.

Η είσοδος γινόταν με πολύ χαμηλότερο εισιτήριο ή ακόμα και δωρεάν για κάποιες κατηγορίες (παιδιά, στρατιώτες).

Έγινε θεσμός που περίμενε όλος ο κόσμος – «να κατεβεί στη ΔΕΘ» ήταν γεγονός, αφού εκτός από τα περίπτερα έβρισκες παιχνίδια, μουσικές, λουκουμάδες και θεάματα.

Με τον καιρό, η λαϊκή ημέρα άφησε εποχή γιατί έδινε στην Έκθεση χαρακτήρα πανηγυριού πέρα από το εμπορικό της κομμάτι.

Λούνα παρκ και γύρος του θανάτου

Από τις δεκαετίες του ’30 και μετά, στο χώρο της ΔΕΘ στήνονταν καρουζέλ, συγκρουόμενα και άλλα παιχνίδια που έκαναν την Έκθεση πιο ελκυστική για οικογένειες.

Ήταν από τα πρώτα οργανωμένα λούνα παρκ που γνώρισε η Ελλάδα.

Πολλά παιδιά της εποχής θυμούνται ότι πήγαιναν στη ΔΕΘ όχι για τα περίπτερα αλλά για τα παιχνίδια και τα γλυκίσματα.

Μία από τις πιο διάσημες και επικίνδυνες ατραξιόν.

Ήταν ένα ξύλινο, κάθετο «βαρέλι» μέσα στο οποίο μοτοσικλετιστές οδηγούσαν σε κάθετους τοίχους, σχεδόν ανάποδα, χρησιμοποιώντας την ταχύτητα και τη φυγόκεντρο δύναμη.

Το θέαμα ήταν απίστευτο για την εποχή και γέμιζε την αρένα με φωνές, μουσική και καπνούς.

Πέρα από μοτοσικλέτες, υπήρχαν παραστάσεις και με αυτοκίνητα – οι οδηγοί ήταν κάτι σαν «σταρ» του τσίρκου.

Ο «Γύρος του Θανάτου» έγινε σήμα κατατεθέν της ΔΕΘ για δεκαετίες και ακόμα και σήμερα οι παλιοί τον αναφέρουν με νοσταλγία.

Και τώρα μαντέψτε με τι έκαναν κέφι οι επισκέπτες της έκθεσης το 1930, στην 5η ΔΕΘ! Φανταστείτε το σκηνικό: ένας ακροβάτης που έκοβε την ανάσα των θεατών, όχι απλά κάνοντας τα συνηθισμένα κόλπα, αλλά ποδηλατώντας πάνω σε ένα τεντωμένο σύρμα μήκους 50 μέτρων, 20 μέτρα πάνω από το έδαφος. Και επειδή το να διασχίζεις το κενό πάνω σε ποδήλατο δεν είναι αρκετά δύσκολο, είπε να προσθέσει λίγο περισσότερο ενθουσιασμό και σαν να μην έφτανε αυτό, είχε και μια κοπέλα στην πλάτη του!

Το ράλλυ ης ΔΕΘ

Το 1ο Ράλλυ ΔΕΘ έγινε στις 10 και 11 Σεπτεμβρίου του 1966, με 32 οχήματα να συμμετέχουν και να περνούν κάτω από μια υποτυπώδη αψίδα εκκίνησης επί της Νικολάου Γερμανού, στο ύψος των κτιριακών εγκαταστάσεων της ΧΑΝΘ. Στο τιμόνι των αυτοκινήτων βρέθηκαν αρκετοί οδηγοί που τα επόμενα χρόνια θα ακολουθούσαν λαμπρή πορεία στο χώρο, όπως ο Θ. Καλεμτζάκης με συνοδηγό τον Τορσουνίδη με ένα BMW 1800Ti και ο Στ. Ζαλμάς με ένα Austin Cooper. Στον αγώνα όμως, έτρεξε και ο παρουσιαστής του Φεστιβάλ Τραγουδιού της ΔΕΘ, Άλκης Στέας, παίρνοντας μέρος με ένα Sumream Rapier.

Από το 1966 το “Ράλλυ ΔΕΘ” αποτελεί την κορωνίδα των διοργανώσεων του Αυτοκινητιστικού Ομίλου Θεσσαλονίκης και είναι ο μακροβιότερος αγώνας ράλλυ της χώρας μας μετά το EKO Acropolis Rally.

Υπήρξε διεθνής, χωμάτινος, ασφάλτινος, μικτός, διήμερος, μονοήμερος, με πολλά ή με λίγα συνολικά χιλιόμετρα, διεξαγόταν μέρα αλλά και νύχτα, με χώρο ανασυγκρότησης αλλά και χωρίς, υπήρχε όμως πάντα το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης ΔΕΘ HELEXPO και ήταν ένα σημαντικό γεγονός.