Όταν η Χαλκιδική προειδοποιούσε για την ίδια της την αλλοίωση

«Με 8.000 περίπου κρεβάτια ο ξενοδοχειακός τουρισμός προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες 100.000 περίπου ξένων τουριστών που φέτος πλημμύρισαν τα ξενοδοχεία της Χαλκιδικής».

Με τα λόγια αυτά ξεκινάει το ρεπορτάζ της εκπομπής «Η ΕΡΤ στη Βόρειο Ελλάδα» το 1979 που βάζει στο «μικροσκόπιο» την ραγδαία αύξηση που άρχισε να γνωρίζει τη δεκαετία του 1970 ο τουρισμός στη Χαλκιδική.

Τότε λοιπόν οι Χ. Χριστοδούλου και Φ. Γιαγκιόζης θέτουν μέσα από την έρευνα τους το ερώτημα για το αν καταφέρει τελικά η Χαλκιδική να ανταπεξέλθει στη διαρκώς αυξανόμενη τουριστική πίεση.

Ποια προβλήματα δημιουργήθηκαν στη Χαλκιδική της δεκαετίας του 70′ οι αυξανόμενες ανάγκες για εξοχικές κατοικίες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία;

Η κάμερα της ΕΡΤ καταγράφει τις… παραδοσιακές αντιπαραθέσεις μεταξύ των κατοίκων για βαρέλια που υπήρχαν στις γειτονιές αλλά έκαναν «φτερά», για τους κινδύνους που υπάρχουν για παιδιά από αφύλακτους χώρους, ακόμη και για τα… κουνούπια.

Οι συντελεστές της εκπομπής επισκέπτονται τον παραθεριστικό οικισμό στον Φάρο Καλάνδρας και τη Γαλάζια Ακτή. Η κάμερα της εκπομπής καταγράφει πλάνα από τη διώρυγα της Νέας Ποτίδαιας και τον Ισθμό της Κασσάνδρας.

Σχεδόν το 40% της Θεσσαλονίκης, την περίοδο εκείνη, είχε εξοχικά στη Χαλκιδική. Η αύξηση της της τουριστικής ζήτησης άρχισε να γίνεται τεράστια με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια «έκρηξη» του μη ξενοδοχειακού τουρισμού.

Από τη στιγμή που ο μη ξενοδοχειακός τουρισμός λειτουργούσε συμπληρωματικά στο εισόδημα των ντόπιων, όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ, όλοι ήθελαν να πουλήσουν τα οικόπεδα τους σε μηχανικούς της Θεσσαλονίκης ή να τα χτίσουν μόνοι τους.

Στο αφιέρωμα της εκπομπής μιλά ο πρόεδρος της κοινότητας Καλάνδρας ο οποίος ανέφερε για τις ασχολίες των κατοίκων της περιοχής. Από τη γεωργία και την κτηνοτροφία μέχρι το εμπόριο.

Όπως αναφέρει από το 1965 και μετά άρχισαν να έρχονται Θεσσαλονικείς στην περιοχή και να αγοράζουν οικόπεδα και να χτίζουν βίλες και μάλιστα ανεξέλεγκτα.

Από το 1974-1975 άρχισαν οι περιορισμοί καθώς μπορούσαν να αγοράσουν οικόπεδα, αλλά δεν μπορούσαν να χτίσουν το ίδιο εύκολα, καθώς υπήρχε περιορισμός μέχρι 4 στρέμματα.

Αυτό προκάλεσε προβλήματα σε όσους είχαν αγοράσει οικόπεδα με αποτέλεσμα να αρχίσουν να σκέφτονται να τοποθετήσουν λυόμενα μέσα σε αυτά, αλλά δεν τους επιτρέπονταν ούτε αυτό.

Ακόμη και εκείνοι που εκμεταλλεύονται τα συγκροτήματα τουριστικής κατοικίας δεν είναι ντόπιοι, αλλά Θεσσαλονικείς, αναφέρεται στο ρεπορτάζ.

«Εγώ με τον άντρα μου ζούμε στη Θεσσαλονίκη. Εκείνος είναι εκπαιδευτικός και εγώ ασχολούμαι με τα οικιακά, αλλά ασχολούμαι και με αυτήν την επιχείρηση. Είναι κάπου 18 δωμάτια και διαμερίσματα. Ο τουρισμός μόνο το καλοκαίρι λειτουργεί. Το χειμώνα δεν υπάρχουν ανέσεις. Οι παραθεριστές είναι Θεσσαλονικείς, Αθηναίοι και ξένοι. Έχουμε από τη Γερμανία, από την Αυστρία και τη Γαλλία. Έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα. Έχουμε ένα κανάλι και ο κόσμος διαμαρτύρεται για τα κουνούπια. Κάτι πρέπει να γίνει» ανέφερε στην κάμερα της ΕΡΤ ιδιοκτήτρια επιχείρησης με ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Τα σκουπίδια και τα κουνούπια αποτελούσαν μήλον της έριδος για τους κατοίκους και τον πρόεδρο της κοινότητας την εποχή εκείνη, αλλά είναι επί της ουσίας το δέντρο στην… αρχή του δάσους για τα προβλήματα που άρχισε να αντιμετωπίζει η περιοχή της Χαλκιδικής από την αυξανόμενη τουριστική ανάπτυξη.

Πολλοί ντόπιοι αποφάσιζαν την εποχή εκείνη να πουλούν τα οικόπεδά τους σε εργολάβους της Θεσσαλονίκης και με τα χρήματα που έπαιρναν να μετακομίζουν στη Θεσσαλονίκη.

Παράλληλα, αρχίζει μια «σύγκρουση» μεταξύ του τουρισμού και της γεωργίας, αφού η τουριστική ανάπτυξη άρχισε να καταλαμβάνει εύφορα γεωργικά εδάφη.

Μάλιστα, το ρεπορτάζ της εποχής χτυπάει το καμπανάκι καθώς αναφέρει ότι εάν ο τουρισμός είναι συμπληρωματικό εισόδημα των ντόπιων η στέρηση του γεωργικού εισοδήματος από την οικοπεδοποίηση μακροπρόθεσμα θα οδηγούσε σε τάσεις φυγής και εγκατάλειψη της περιοχής. Άλλωστε, από την περίοδο εκείνη στις τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές της Χαλκιδικής παρατηρούνταν ήδη μια μείωση του ντόπιου πληθυσμού.

Κάτοικος της Βέροιας που μετακινήθηκε στην Κασσάνδρα σημειώνει στο ρεπορτάζ της ΕΡΤ ότι ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 70′ με την καλλιέργεια φράουλας η οποία όμως δεν πήγε καλά και έτσι άρχισε να ασχολείται με τα κηπευτικά φτιάχνοντας θερμοκήπια με ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές.

Σοβαρό πρόβλημα για τους αγρότες της περιοχές ήταν η έλλειψη ειδικών με τους γεωπόνους να πηγαίνουν μόνο δύο φορές το χρόνο για ελέγχους τις καλλιέργειες. Παράλληλα τα εργατικά χέρια ήταν λίγα για τον κλάδο καθώς όλοι άρχισαν να βρίσκουν δουλειές στα ξενοδοχεία.

«Αντί για 15 προσωπικό κάθομαι με 8, όλοι έχουν φύγει στα ξενοδοχεία και στις οικοδομές γιατί πληρώνουν 1.000 με 1.500 δραχμές, εγώ με 500 δραχμές δεν μπορώ να αγοράσω. Τα οικόπεδα τα αγοράζουν Θεσσαλονικείς και Αθηναίοι γιατροί, δικηγόροι και έρχονται να παραθερίσουν για 10 μέρες στις βίλες που έχουν χτίσει» αναφέρει χαρακτηριστική μαρτυρία.

Η δόμηση γίνεται χωρίς προγραμματισμό και έλεγχο από το κράτος με αποτέλεσμα να επεκταθεί σχεδόν στα όρια με τις παραλίες. Ιδιοκτήτες περιφράσσουν τα οικόπεδα τους και επί της ουσίας μπλόκαραν τη διέξοδο προς τη θάλασσα σε ένα μεγάλο μήκος.

Το… πικρό συμπέρασμα του ρεπορτάζ το -όχι και τόσο μακρινό- 1979;

«Δύσκολα μπορεί να ανταπεξέλθει η περιοχή στον διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό της τουριστικής πίεσης και ο τουρισμός μέχρι τώρα αναπτύχθηκε με τέτοιο τρόπο που δεν βοηθάει στην τουριστική ανάπτυξη της Χαλκιδικής».

Οικιστικός κατακερματισμός που δυσκολεύει τα έργα υποδομής, ντόπιοι που πολυαπασχολούνται και έχουν τάσεις φυγής, αντίληψη μικροιδιοκτήσιας και μικροεκμεταλλεύσης που μόνο πρόσκαιρα οικονομικά προβλήματα μπορεί να λύσει, αλλοίωση του περιβάλλοντος.

Αυτό ήταν το σκηνικό στον τουριστικό κόσμο της Χαλκιδικής στα τέλη της δεκαετίας του 70′.

«Πρώτα η οργάνωση της προσφοράς και μετά η ικανοποίηση της ζήτησης και όχι αντίθετα όπως γίνεται μέχρι σήμερα. […] Διαφορετικά, γρήγορα τα παράλια της Χαλκιδικής δε διαφέρουν σε τίποτα από τα αστικά κέντρα και αυτά τα ελάχιστα παραδοσιακά χωριουδάκια δε θα έχουν τίποτα να ζηλέψουν από την παραλιακή λεωφόρο της Θεσσαλονίκης» κλείνει το αν μη τι άλλο προφητικό ρεπορτάζ της εκπομπής της ΕΡΤ το οποίο μπορείτε να δείτε ΕΔΩ.