Η αιώνια γοητεία της Συνοικίας των Εξοχών της Σαλονίκης

Στις αρχές του 20ου αιώνα σαν έβγαινες στον πηγαιμό για τις εξοχές της Ανατολικής Θεσσαλονίκης, ξεκινούσες από το κέντρο της πόλης είτε πεζή είτε με το ηλεκτροκίνητο, από το 1908, τραμ. Αν έμενες προς Εγνατία μεριά και Άνω πόλη κατηφόριζες τη Λεωφόρο Χαμιδιέ (δλδ του Σουλτάνου Χαμίτ, σημερινή Εθνικής Αμύνης) που ήταν το όριο των ανατολικών τειχών. Πίσω αριστερά είχες θέα στο Εβραϊκό νεκροταφείο που εκτεινόταν σε όλη την περιοχή του Πανεπιστήμιου.

Η συνοικία των Εξοχών ήταν γνωστή στους Έλληνες ως «Πύργοι» (=Kuleler), ενώ οι Τούρκοι την ονόμαζαν Χαμιντιέ, προς τιμή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’, επειδή δημιουργήθηκε την περίοδο της βασιλείας του. Για πρώτη φορά βρίσκουμε την ονομασία αυτή ως ιδιαίτερη συνοικία της Θεσσαλονίκης στα συνοπτικά φορολογικά βιβλία του 1885 και το κτηματολογικό βιβλίο του 1886 (Β. Δημητριάδης, Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, σ. 222). Την εποχή των παραπάνω καταγραφών υπήρχαν στη συνοικία 69 σπίτια και μερικοί «πύργοι», αλλά σίγουρα τα προηγούμενα χρόνια, αμέσως μετά την κατεδάφιση των ανατολικών τειχών από την Εγνατία και κάτω, άρχισαν να κτίζονται διάσπαρτα κτίρια κατά μήκος της Βασιλίσσης Όλγας.

Ο βασικός δρόμος που οδηγεί σε αυτήν είναι η Βασιλίσσης Όλγας. Ξεκινάει εκεί που τελειώνει η οδός που φέρει το όνομα του συζύγου της, βασιλιά Γεωργίου, και καταλήγει ως φυσική συνέχεια στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως. Από τους λίγους δρόμους που φέρουν το όνομα βασιλιάδων, η Βασιλίσσης Όλγας είναι μια από τις μεγαλύτερες λεωφόρους της πόλης. Χαράχτηκε το 1880 και είχε την ονομασία Γιαλιλάρ Καντεσιτών, δηλαδή δρόμος των θαλάσσιων λουτρών, διότι στην περιοχή έκαναν οι κάτοικοι τα μπάνια τους. Με την απελευθέρωση μετονομάστηκε σε λεωφόρος Δημοκρατίας μέχρι να πάρει την σημερινή ονομασία. Ξεκινούσε από τον Λευκό Πύργο, από όπου περνούσε το τραμ και κατέληγε στο Ντεπό, στο αμαξοστάσιο του τέρματος. Διαθέτει τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίες, εκ των οποίων η μία είναι λεωφορειόδρομος. Μεγάλος φαρδύς δρόμος, που δυστυχώς πολλές φορές τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα κάνουν δύσκολη την διάβασή του.

Στη γειτονιά αυτή δεσπόζουν ακόμα, ελάχιστες μα εμβληματικές επαύλεις. Όπως η Έπαυλη Μαρόκου και η Βίλα Καπαντζή.

Η συνοικία των Εξοχών έχει αφήσει τη δική της ανεξίτηλη σφραγίδα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης με τα αρχοντόσπιτα που κινδυνεύουν πλέον να καταρρεύσουν, να μας μεταφέρουν νοερά στην εποχή της ακμής της.

Στα μυστικά της περιοχής οι καλά κρυμμένες γωνιές της. Η οδός Σιθωνίας είναι μια μικρή αναπάντεχη έκπληξη ανάμεσα στις ψηλές οικοδομές της περιοχής. Σαν να μην την άγγιξε ο χρόνος. Μόνο η ενοχλητική εικόνα των παρκαρισμένων αυτοκινήτων επεμβαίνει στην ησυχία που νιώθεις όταν βρίσκεσαι εκεί. Δεν είναι μια γειτονιά που θα πέσεις τυχαία πάνω της.

Κτίσθηκαν για να αποτελέσουν τις κατοικίες επιφανών Θεσσαλονικέων. Σήμερα παραμένουν στην ίδια χρήση. Ζηλευτές κατοικίες που θυμίζουν μια άλλη Θεσσαλονίκη που δεν υπάρχει πια.

Κρυμμένες κάτω από πολυώροφες πολυκατοικίες, χωμένες σε στενά, έχοντας βιώσει τραγικά γεγονότα εντός τους, προσπαθούν να επιβιώσουν. Οι μυθικές οικίες της…

H Casa Bianca οφείλει την ονομασία της στη καθολική μέχρι τότε σύζυγο του Εβραίου Ντίνο Φερνάντεζ, ο οποίος δραστηριοποιούνταν στο χώρο της ζυθοποιίας, Ελβετίδα Blanche ή Bianca κόρη του Λεών ντε Μάγιερ. Mία από τις τέσσερις μεγαλύτερες εβραϊκές οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Όταν την παντρεύτηκε ο Φερνάντεζ Ντιαζ έγινε και η Bianca Εβραια.