Είναι οι δασμοί του Τραμπ αυτοί που θα βάλουν «φρένο» στην ακροδεξιά της Ευρώπης;

Ήταν 9 Ιουνίου του 2024 όταν ψηφίστηκε και ανακοινώθηκε η νέα σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου, η μέρα που εξασφάλισε στις ακροδεξιές δυνάμεις ισχυρή φωνή και λόγο στα Ευρωπαϊκά ζητήματα. Για καιρό συζητούσαμε την άνοδο της ακροδεξιάς, που μπήκε από το παράθυρο και έπιασε τελικά και θέση στο δωμάτιο, κανονικά και με τις ψήφους των πολιτών.

Έκτοτε, η παγκόσμια πολιτική σκηνή κάθε μέρα επιφυλάσσει εκπλήξεις. Μεσολάβησαν πολλές εκλογές. Εκείνες που ο Τραμπ βγήκε πρώτος, ψήφισε σκληρά διατάγματα, έβαλε τον Μασκ στην κυβέρνηση, προσπάθησε να προσαρτήσει χώρες και εν τέλει έβγαλε το «τεφτέρι» του και άρχισε να μοιράζει δασμούς.

Ήταν οι εκλογές στη Γαλλία που στο παρά πέντε δεν είχαμε κυβέρνηση ακροδεξιάς, με το κόμμα της Λεπέν, στο οποίο ηγείται ο Μπαρντελά, να θεωρούταν το απόλυτο φαβορί για τον β’ γύρο, σενάριο που δεν επιβεβαιώθηκε τελικά.

Ήταν οι γερμανικές εκλογές που το AfD εκτίναξε τα ποσοστά του, κατέκτησε τη δεύτερη θέση, με την Ανατολική Γερμανία να ψηφίζει κυρίως ακροδεξιά.

Και ο φόβος παγιώθηκε και η ακροδεξιά νομιμοποιήθηκε κοινωνικά, και αρχίζει να διαμορφώνεται στη συνείδηση πολλών ως μια διαφορετική, έντονη άποψη.

Είναι όμως και οι δασμοί του Τραμπ, του απρόβλεπτου προέδρου των ΗΠΑ που θέτουν τώρα τους «θαυμαστές» του σε πολύ δύσκολη θέση. Οι ίδιοι άνθρωποι που ακολούθησαν την επικοινωνιακοί του πολιτική εγκωμιάζοντάς τον, παίρνοντας παράδειγμα από αυτόν, βρίσκονται τώρα με δεμένα τα χέρια. Γιατί;

Τους γύρισε μπούμερανγκ

Εκεί λοιπόν που οι ακροδεξιές παρατάξεις «καμάρωναν» τις πολιτικές του Τραμπ, με την επιβολή δασμών στον Καναδά και τον «πόλεμο« με την Κίνα, οι πολιτικές αυτές χτύπησαν και τη δική τους πόρτα. Και το χτύπημα: 20% δασμός στις εξαγωγές της ΕΕ.

Από εκεί λοιπόν που υποστήριζαν τον Τραμπ και την σκληρή στάση της κυβέρνησής του απέναντι σε λαούς που δεν τους ενδιαφέρει, είτε είναι Ουκρανοί, Καναδοί, Μεξικανοί ή Παλαιστίνιοι, βρίσκονται τώρα απέναντι στις πολιτικές αυτές και από θεατές, γίνονται «θύματα».

Η απόφαση της Ουάσινγκτον να επιβάλει δασμό σε όλες τις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να πλήξει δυσανάλογα τους αγροτικούς και εργατικούς πληθυσμούς που έχουν στραφεί προς τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα σε ολόκληρη την ήπειρο.

Ο ηγέτης του υπερεθνικιστικού κόμματος Vox στην Ισπανία, Σαντιάγο Αμπασκάλ, επέλεξε έναν πιο διαλεκτικό τρόπο λίγο πριν την ανακοίνωση, επιμένοντας ότι το κόμμα του είναι απολύτως αντίθετο στους δασμούς και ότι ο ίδιος είχε ασκήσει πιέσεις κατά της επιβολής τους, όταν παρευρέθηκε στο Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC) στην Ουάσινγκτον τον Φεβρουάριο. Αυτό όμως δεν αναιρεί τον θαυμασμό του για τον Τραμπ, τον οποίο και εξέφρασε λέγοντας ότι δεν έχει παρά σεβασμό για έναν ηγέτη που υπερασπίζεται «τα δικά του συμφέροντα» – ακόμη και αν αυτά «έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά μας».

Σύμφωνα με προβλέψεις του Ισπανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, η ισπανική οικονομία ενδέχεται να υποστεί ζημιές έως και 4,3 δισ. ευρώ εξαιτίας των δασμών του Τραμπ μέσα στο έτος. Ο Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ – Σοσιαλιστής – ανακοίνωσε την Πέμπτη ένα πακέτο διάσωσης της βιομηχανίας ύψους 14,1 δισ. ευρώ σε απάντηση στους δασμούς, όπως αναφέρει το Politico. Το Politico αναφέρει ακόμη πως ο τομέας που πρόκειται να πληγεί περισσότερο είναι ο αγροδιατροφικός. Οι εξαγωγές ισπανικού ελαιολάδου, που αποφέρουν περίπου 1 δισ. ευρώ από Αμερικανούς καταναλωτές, ενδέχεται να μειωθούν δραστικά, ενώ ο οινοπαραγωγικός τομέας της χώρας μπορεί να καταστραφεί αν ο Τραμπ πραγματοποιήσει την απειλή του να απαντήσει στους ευρωπαϊκούς δασμούς στο μπέρμπον με έναν δασμό 200% σε κρασιά και αλκοολούχα ποτά.

Την ίδια ώρα, η ισπανική βιομηχανία, η οποία εξήγαγε μηχανήματα και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό αξίας άνω των 4 δισ. ευρώ το 2024, ενδέχεται να δει πτώση πωλήσεων κατά 28%.

Σύμφωνα με το Κέντρο Κοινωνιολογικών Ερευνών της Ισπανίας, το Vox υποστηρίζεται από έναν στους πέντε αγρότες και πάνω από το 10% των βιομηχανικών εργαζομένων. Ο Αμπασκάλ την Πέμπτη προσπάθησε να ρίξει το φταίξιμο για τις οικονομικές συνέπειες των δασμών στους κεντρώους πολιτικούς στη Μαδρίτη και τις Βρυξέλλες.

«Ούτε η [Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα] φον ντερ Λάιεν, ούτε ο Σάντσεθ, ούτε ο [κεντροδεξιός ηγέτης της αντιπολίτευσης Αλμπέρτο Νούνιεθ] Φεϊχόο έχουν υπερασπιστεί τα συμφέροντα του ισπανικού λαού», έγραψε ο Αμπασκάλ στην πλατφόρμα X, διαμαρτυρόμενος ότι οι Ισπανοί σύρονται σε έναν «αυτοκτονικό εμπορικό πόλεμο».

Ni Von der Leyen, ni Sánchez, ni Feijóo han defendido los intereses de los españoles. Los populares y socialistas nos arrastran a una guerra comercial suicida. Nuestra economía compite en condiciones de desigualdad por la burocracia ideológica del bipartidismo. Y la única…

— Santiago Abascal 🇪🇸 (@Santi_ABASCAL) April 3, 2025

«Πρέπει να εκδιώξουμε αυτή τη διεφθαρμένη κάστα που μόνο καταστροφή και απώλεια ελευθεριών έχει φέρει», πρόσθεσε. «Και θα το κάνουμε».

Στις Βρυξέλλες το φταίξιμο

Οι ακροδεξιοί ηγέτες σε άλλα μέρη της Ευρώπης χρησιμοποίησαν παρόμοια επιχειρήματα.

«Η ευρωπαϊκή οικονομία, και τελικά οι ευρωπαίοι πολίτες, πληρώνουν για άλλη μια φορά το τίμημα της ανικανότητας των πολιτικών των Βρυξελλών», έγραψε στο Facebook ο Υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιγιάρτο, μακροχρόνιο στέλεχος του κόμματος Fidesz του Πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να είχε διαπραγματευτεί!»

Ο Σιγιάρτο υποστήριξε ότι η τρέχουσα κατάσταση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν οι Βρυξέλλες είχαν μειώσει τους ευρωπαϊκούς δασμούς στα αυτοκίνητα από 10% σε 2,5% και είχαν συνάψει συμφωνία δασμολογικής συνεργασίας με την Ουάσινγκτον.

«[Η Επιτροπή] δεν διαπραγματεύτηκε· αντίθετα, για άλλη μια φορά μετέτρεψε ένα οικονομικό ζήτημα σε ιδεολογικό», δήλωσε εξοργισμένος. «Και όλα αυτά ενώ πληρώνονται χιλιάδες ευρώ τον μήνα…»

Το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) χρησιμοποίησε τον λογαριασμό της κοινοβουλευτικής του ομάδας στην πλατφόρμα X για να υποστηρίξει ότι η Ευρώπη ουσιαστικά προκάλεσε τους δασμούς από μόνη της.

«Αυτή η απόφαση βάζει εμπόδια στη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας», αναφερόταν στην ανάρτηση. «Θα ήταν έξυπνο αν η Επιτροπή της ΕΕ είχε ξεκινήσει εκ των προτέρων τη μείωση των υψηλών ευρωπαϊκών δασμών στα αυτοκίνητα. Αυτό που χρειάζεται τώρα, πάνω απ’ όλα, είναι μια πρόταση για διάλογο».

Ο ευρωβουλευτής Άουκε Ζέιλστρα, μέλος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας της Ολλανδίας, κατηγόρησε επίσης την ΕΕ για τη διαμάχη.

Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, υποστήριξε ότι είναι μια «άβολη αλήθεια» πως η ΕΕ επιβάλλει δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα και δήλωσε ότι το ελεύθερο εμπόριο είναι αυταπάτη, αφού η Ευρώπη εφαρμόζει «γενικούς εισαγωγικούς δασμούς προς τον υπόλοιπο κόσμο… Η υποκρισία είναι λέξη ευρωπαϊκής προέλευσης».

Από την πλευρά του, το γαλλικό κόμμα Εθνικός Συναγερμός (Rassemblement National), το οποίο εστιάζει αυτή την περίοδο κυρίως στην υπεράσπιση της Μαρίν Λεπέν από την καταδίκη της για κατάχρηση δημοσίων πόρων, υποβάθμισε τη σημασία των δασμών του Τραμπ, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι κάτι καινούριο.

«Ο κύριος Ομπάμα, ο οποίος φαινόταν ευγενικός, χρησιμοποίησε τους εξωεδαφικούς νόμους των ΗΠΑ εναντίον της Γαλλίας, αποσπώντας για παράδειγμα €10 δισ. από τη [γαλλική τράπεζα] BNP Paribas», δήλωσε ο βουλευτής Ζαν-Φιλίπ Τανγκί στον γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό RMC.

Ο Τανγκί δήλωσε ότι είναι σημαντικό για την Ευρώπη να απαντήσει με στοχευμένα μέτρα, αλλά ότι θα ήταν «ηλίθιο» εκ μέρους της Επιτροπής να αντιδράσει στη διαμάχη επιβάλλοντας δασμούς στο μπέρμπον των ΗΠΑ, όπως έκανε το 2017.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να το παραδεχτούμε, είναι ηλίθια στις περισσότερες αποφάσεις που παίρνει», πρόσθεσε.

Οι «πιστοί« του Τραμπ

Στην Ιταλία φαίνεται πως η «αγάπη» προς το πρόσωπο του Προέδρου των ΗΠΑ δεν κλυδωνίζεται τόσο εύκολα και προσπαθούν να βρουν ευκαιρίες μέσα από αυτό. Ο Ματέο Σαλβίνι, ο ηγέτης του κόμματος Λέγκα στην Ιταλία, ισχυρίστηκε ότι οι δασμοί του Τραμπ αντιπροσώπευαν μια «ευκαιρία» για τις ιταλικές επιχειρήσεις, χωρίς να διευκρινίσει γιατί και πώς. Και αν δεν εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία, θα οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στα «σοβαρά λάθη» που έκαναν οι Βρυξέλλες όπως τόνισαν και άλλοι ομοϊδεάτες Ευρωπαίοι. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι χαρακτήρισε την απόφαση «λάθος», ενώ υποστήριξε πειθήνια υπέρ των διατλαντικών συνομιλιών.

Ενότητα στην Ευρώπη;

Η νέα αυτή κατάσταση φαίνεται πως δημιουργεί μια- φαινομενικά τουλάχιστον- ενότητα μεταξύ της ΕΕ, που συντονισμένα επιθυμεί να απαντήσει στην νέα πρόκληση του Τραμπ, παρά τις όποιες φωνές που προτρέχουν να ρίξουν τις ευθύνες στην Ευρώπη πριν καν δούμε τις εξελίξεις.

*Κάνοντας μια υπόθεση, καίριος φαίνεται πως θα είναι και πάλι ο ρόλος της Μελόνι, η οποία διατηρεί πολύ καλές σχέσεις πέρα από τον Ατλαντικό. Μια ενδεχόμενη «κλήση» του Τραμπ στην Ρώμη θα μπορούσε να προκαλέσει μια ρήξη στην σχετικά συμπαγή Ευρώπη. Ο ρυθμιστικός ρόλος που έχει αποδοθεί ως τίτλος στην Ιταλίδα Πρωθυπουργό, ως δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ ακραίων στοιχείων και φιλελεύθερων δεξιών και κεντρώων. 

Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως η άβολη θέση στην οποία έχουν έρθει τα ακροδεξιά κόμματα φαίνεται να περιορίζει κατά μια έννοια τη ρητορική τους, αφού βγαίνουν πλέον εκτεθειμένοι λόγω της στήριξης στον Τραμπ. Με την Γαλλική ακροδεξιά να στρέφεται στην υποστήριξη της καταδικασμένης Λεπέν και τους υπόλοιπους να μετρούν τα λόγια τους, φτάνουμε μετά από αρκετούς μήνες σε μια πιο ήρεμη- ρητορικά- εποχή. Το θέμα είναι, για πόσο θα κρατήσει…