Σκοτεινός Νοέμβρης, Πολιτική φαντασία μιας εκτροπής ΧΙ

Λέξεις: Φώτης Κυζάκης

Στο αποκορύφωμα της σύγκρουσης για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης, στην Ελλάδα συντελείται μια μεγάλη πολιτική αλλαγή. Ο Μάρκος Κορωναίος είναι ο πολιτικός που καταφέρνει να φέρει το Φιλελεύθερο Κόμμα ξανά στην εξουσία έπειτα από δεκατρία χρόνια πολιτικής κυριαρχίας του Εργατικού Κόμματος.

Η πραγματική δύναμη του όμως πηγάζει από τις δυνάμεις του παρακράτους. Την στιγμή που μια κοινωνική εξέγερση ξεσπά στην Αθήνα, με αφορμή σκάνδαλα σεξουαλικής παρενόχλησης και σωματεμπορίας, οι ευρωπαϊκές εξελίξεις αναδεικνύουν την Ελλάδα στο πιο σημαντικό κομμάτι της διεθνούς σκακιέρας.

Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Είναι η ηγεμονία στην Ευρώπη. Το παρελθόν των πολιτικών ελίτ, οι ρίζες της ηγεμονίας του Εργατικού Κόμματος και η συνταγή της νίκης του Μάρκου Κορωναίου ξεδιπλώνονται σε μια ελληνική κοινωνία, που μοιάζει περισσότερο από ποτέ με πυριτιδαποθήκη.

Τον σκοτεινό Νοέμβρη του 2018, η Ελλάδα είναι μια χώρα που φλερτάρει επικίνδυνα με την εκτροπή και ο λαός πρέπει να αποφασίσει: ο Μάρκος Κορωναίος είναι η αυγή μιας νέας βάρβαρης εποχής ή ένας διάττοντας αστέρας, πριν την μεγάλη ανατροπή;

θυμηθείτε εδώ τα προηγούμενα μέρη:

Κεφάλαιο 11ο

Μάρκος Κορωναίος

Μέγαρο Μαξίμου, 20 Οκτωβρίου 2018

Προς ένδειξη διάκρισης των εξουσιών, η κυβέρνηση συνεδρίαζε ως Υπουργικό Συμβούλιο στο Μέγαρο Μαξίμου και όχι στην Βουλή. Η πράξη αυτή όμως ήταν βαθιά υποκριτική. Ήλεγχαν την δικαστική εξουσία, την νομοθετική εξουσία και την εκτελεστική εξουσία. Που ακριβώς είναι η διάκριση, όταν για παράδειγμα η ΕΡΤ λογοδοτεί απευθείας στον Κορωναίο; Όταν από την μία, το Συμβούλιο της Επικρατείας και ο Άρειος Πάγος τοποθετούνταν καθαρά και δημόσια υπέρ της νέας κυβέρνησης, όπως αποκάλυψαν οι κατ’ ιδίαν συζητήσεις και οι αποφάσεις που έπαιρναν τους τελευταίους τρείς μήνες. Όταν, από την άλλη, η Προεδρία της Δημοκρατίας, πέραν της συνταγματικής της αδυναμίας, είναι και πολιτικά εξαρτημένη από την κυβέρνηση, αφού ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Λάμπρος Τσακίρης επιδιώκει την επανεκλογή του πάση θυσία. Η διάκριση των εξουσιών λοιπόν δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα πυροτέχνημα, ένα επικοινωνιακό τέχνασμα παραπλάνησης της κοινής γνώμης μέσω των επίσης ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης. Η δικαστική, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία καθώς και η τέταρτη εξουσία της ενημέρωσης ελέγχονταν από το Μέγαρο Μαξίμου.

Η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου είχε δύο θέματα: πρώτον το νομοσχέδιο του Υπουργείου Ενέργειας και Κλιματικής Πολιτικής για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ και δεύτερον τη στρατηγική ενάντια στο Εργατικό Κόμμα, υπό το φως των νέων δημοσκοπήσεων. «Ας ξεκινήσουμε… η ατζέντα σήμερα είναι μικρή».

Οι υπουργοί της κυβέρνησης έκαναν ησυχία και άφησαν τα γλυκίσματα δίπλα στους καφέδες τους για να ξεκινήσει η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Αυτή ήταν μία από τις συνεδριάσεις χωρίς την παρουσία καναλιών, οπότε και ο Κορωναίος δεν έκανε κάποια εισαγωγική εισήγηση για τα μάτια του κόσμου, αλλά έδωσε τον λόγο απευθείας στον Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Ηλία Τούση.

«Κύριε πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι… το νομοσχέδιο που φέρνουμε προς ψήφιση την ερχόμενη εβδομάδα αφορά, όπως γνωρίζετε την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ. Το νομοσχέδιο βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση και τα στατιστικά αποτελέσματα είναι ανάμεικτα. Δεν θέλω ωστόσο να μείνω σε αυτό… Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου θα έχει ως απότοκο την μείωση του ποσοστού, του μεριδίου αν θέλετε, του κράτους, στο 43%, από 58%. Στόχος μας είναι το 57% να περάσει σε χέρια ιδιωτών, με ανώτατο όριο το 20% ανά νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Έτσι ευελπιστούμε στην αύξηση της αξίας της επιχείρησης, την οποία μπορούμε να προβλέψουμε στα 9 δις ευρώ μέχρι το καλοκαίρι του 2019, από 90 εκ. ευρώ που ήταν όταν αναλάβαμε την διακυβέρνηση της χώρας. Μπορείτε να καταλάβετε ότι μιλάμε για μια τεράστια άνοδο, που μόνο προς το συμφέρον της χώρας μπορεί να είναι… Η διαδικασία περιγράφετε αναλυτικά στο νομοσχέδιο… θα ήθελα ωστόσο να σταματήσω εδώ… να ακούσω τα σχόλια σας…».

Ο Κορωναίος άνοιξε το μικρόφωνο του και κοίταξε τους υπουργούς.

«Ναι… είχαμε μιλήσει αρκετά για αυτό το νομοσχέδιο, ήταν προεκλογική μας δέσμευση ο εκσυγχρονισμός της ΔΕΗ. Έχει γίνει πολύ προετοιμασία ώστε να φτάσει η ΔΕΗ σε επίπεδο να είναι ικανή να προσελκύσει ξένους επενδυτές. Στόχος είναι αν όχι όλοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι επενδυτές να προέρχονται από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από την Γερμανία… δεν είναι λίγοι οι Γερμανοί επενδυτές ενέργειας που έχουν ρωτήσει για την ΔΕΗ και την δυναμική της. Πλέον είμαστε σε θέση να μιλάμε για μια νέα ΔΕΗ, μακριά από τις κακοτροπίες του παρελθόντος…». Περίμενε κάποια αντίδραση και αφού είδε ότι κανείς δεν προθυμοποιούνταν τους έδωσε μόνος του τον λόγο. «Θα ήθελα πολύ να ακούσω την άποψη του Υπουργού Οικονομικών…».

Ο Υπουργός Οικονομικών, Αριστοτέλης Χρήστου άνοιξε το μικρόφωνο του αμήχανα. Σάλιωσε τα χείλη του και κοίταξε ερευνητικά τις σελίδες.

«Πρόεδρε. Δεν ξέρω αν θα περάσει αυτό. Πρώτα από όλα δεν νομίζω να περιέχει μόνο την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, έτσι δεν είναι;».

Ο Κορωναίος κοίταξε τον Υπουργό Ενέργειας, ο οποίος απάντησε εκ μέρους του πρωθυπουργού. «Όχι… φυσικά και όχι. Περιλαμβάνει την είσοδο της ΔΕΗ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσα από την ίδρυση μιας νέας εταιρείας με τίτλο ‘Βιώσιμες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας’ με ακρώνυμο ΒιΑΠΕ ΑΕ, το 100% της οποίας θα κατέχει η ΔΕΗ…».

Κάποιοι ψίθυροι ακούστηκαν, αλλά με ένα βλέμμα του πρωθυπουργού όλοι ησύχασαν.

«Όλα αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος ΘΕΣΣ+ΝΙΚΗ, που ανακοινώθηκε στην ΔΕΘ», συνέχισε ο Κορωναίος διακόπτοντας τον Υπουργό.

«Το νομοσχέδιο είναι πολύ μεγάλο αλλά είναι ακριβώς αυτό που θέλαμε».

Τον άκουγαν με προσοχή.

«Ένα νέο πλαίσιο για την ενεργειακή πολιτική της χώρας, να σταματήσουμε να εισάγουμε ρεύμα και να αρχίσουμε να το παράγουμε με εναλλακτικούς τρόπους. Στα πλαίσια της ΒιΑΠΕ προβλέπεται να αναπτυχθούν δομές ανανεώσιμης ενέργειας, κυρίως στην Κεντρική Μακεδονία, μέσω εκμετάλλευσης των κυματικών πόρων μέσα από μια μεγάλη δομή στην έξοδο του Θερμαϊκού Κόλπου με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εξασφάλισα κατά την επίσκεψη στο Βερολίνο. Επίσης προβλέπεται ανάπτυξη δομής θαλάσσιων ανεμογεννητριών ανάμεσα στην Λήμνο και στην Θάσο… Μιλάμε για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και δυνητικά σε μια ενεργειακή αυτονομία ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας…».

Ο Υπουργός Ανάπτυξης ζήτησε τον λόγο. «Ναι Ορφέα πες…».

«Η ΒιΑΠΕ εφόσον θα ανήκει στην ΔΕΗ θα περάσει και αυτή στα χέρια ιδιωτών;».

«Εεε… ναι. Κατά κάποιον τρόπο… μην ξεχνάμε όμως ότι το 47% θα παραμείνει στο κράτος, και ότι κανένας επιχειρηματίας, καμία εταιρεία δεν θα έχει άνω του 20%. Το κράτος θα παραμείνει ο μεγαλύτερος μέτοχος…».

«Μας συμφέρει να φτιάξουμε μια νέα εταιρεία στα πλαίσια της ΔΕΗ και στην συνέχεια να την δώσουμε στους ιδιώτες;», ρώτησε ο Υπουργός Εργασίας.

«Δεν θα ήταν πιο λογικό να είναι ανεξάρτητη αυτή η εταιρεία;», συνέχισε η Υπουργός Εσωτερικών.

«Το ζήτημα δεν είναι το καθεστώς της εταιρείας αλλά η ύπαρξη μιας ενιαίας εταιρικής διαχείρισης της ενέργειας της χώρας, που θα είναι ελεύθερη στην οικονομική πρόσβαση των πολιτών και των εταιρειών του κόσμου. Αυτή είναι η αρχή και το θεμέλιο αυτού του νομοσχεδίου. Μια εταιρεία. Μια δομή. Μια νέα Ελλάδα ενεργειακά βιώσιμη και αυτόνομη…», απάντησε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Παναγιώτης Βασιλόπουλος.

Δεν τους έπεισε τόσο όσο θα ήθελε. Το νομοσχέδιο έπρεπε όμως να παραμείνει ως είχε. «Δεν το συζητάω. Το νομοσχέδιο μένει ως έχει. Ήταν προεκλογική μας δέσμευση την οποία και επαναλάβαμε με το πρόγραμμα ΘΕΣΣ+ΝΙΚΗ».

Σιώπησαν και προχώρησαν στο επόμενο θέμα, αφού η τελική απόφαση για το νομοσχέδιο πέρασε με ομοφωνία. Το θέμα του Εργατικού Κόμματος ήταν πολύ πιο απλό. Ο Κορωναίος περιέγραψε το σκάνδαλο, που σκέφτονταν να στήσουν με προοπτική την «αποκάλυψη» του στις αρχές του Νοέμβρη. Θα γινόταν μια εξεταστική επιτροπή που δεν θα οδηγούσε πουθενά, θα έφτανε όμως για να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη και να διατηρήσει το χάσμα ανάμεσα στο κοινό αίσθημα και στην αντιπολίτευση. Δεν είχαν κάτι να πουν και η συνεδρίαση μετά από μια σύντομη ανταλλαγή απόψεων, έληξε.

Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Κώστας Φιλίδης πλησίασε τον Πρωθυπουργό. «Πρόεδρε… να σου πω κάτι;».

«Έλα Κώστα εννοείται…», είπε ο Κορωναίος συμμαζεύοντας τα χαρτιά που είχε μπροστά του.

«Έχει να κάνει με το Ράλλη. Σήμερα το πρωί ήρθε στο γραφείο μου και με… ‘διέταξε’ με έναν τρόπο να αυξήσω την φρουρά που του έχουμε κανονίσει…».

«Τι εννοείς σε διέταξε;».

«Μπήκε μέσα στο γραφείο και χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι. ‘Θα σε καταστρέψω’, φώναξε και το άκουσαν όλοι οι υπάλληλοι».

Ο Κορωναίος τραντάχτηκε. «Είπες όλοι οι υπάλληλοι; Τι εννοείς όλοι οι υπάλληλοι;».

«Όλο το γραφείο».

Χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι. «Μην διαρρεύσει τίποτα! Με ακούς! Να τους κλείσεις τα στόματα!».

«Μα πρόεδρε… Τι θα γίνει με τον Ράλλη. Δεν είναι δυνατόν να μπαίνει μέσα στο Υπουργείο και να διατάζει. Ποιος είναι;».

«Άσε τον Ράλλη σε μένα. Εσύ κάνε αυτό που σου είπα! Μην διαρρεύσει!».

Γιώργος Μουζούρης

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ, 22 Οκτωβρίου 2018

Ο Μουζούρης ήθελε να μιλήσει στους φοιτητές του για την κοινωνική κατασκευή της πραγματικότητας, αλλά φοβόταν την επικάλυψη. Δεν ήθελε να μπει στο περιβάλλον του μαθήματος Κοινωνικής Θεωρίας, ήθελε απλά να συνδέσει την κοινωνική κατασκευή και τα συλλογικά σύμπαντα με την πολιτική επικοινωνία και τα αυταρχικά καθεστώτα. Ήταν ένα καλό εργαλείο για να απογυμνώσουν την εξουσία, να αποδομήσουν το κράτος των ελίτ, όπως έλεγε. «Κοινωνική Κατασκευή, Κοινωνική Γνώση, Θεσμοποίηση, Πραγμοποίηση, Νομιμοποίηση, Κοινωνικοποίηση», έγραψε σε ένα μικρό κομμάτι χαρτί, σε ένα διπλωμένο Α4 και μπήκε μέσα στην Αίθουσα Α.

«Καλημέρα σε όλες και όλους…», είπε και στάθηκε στην πόρτα περιμένοντας και τους τελευταίους φοιτητές να μπουν στην Αίθουσα. Έκλεισε την πόρτα και άνοιξε την τσάντα του. Πήρε ένα μαρκαδόρο και έγραψε στον πίνακα με μεγάλα αραιά γράμματα, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Άφησε τον μαρκαδόρο στην έδρα και τους κοίταξε. «Σας λέει κάτι αυτή η φράση; Ίσως σε κάποιους συναδέλφους από μεγαλύτερα έτη;».

Σηκώθηκε ένα χέρι. Ήταν μια κοπέλα με ξυρισμένο κεφάλι. «Μπέργκερ και Λούκμαν…».

«Ωραία. Θέλεις να συνεχίσεις;».

«Εεε…». Ήταν λίγο αμήχανη. «Ουσιαστικά λένε ότι τίποτα δεν είναι φυσικό και δεδομένο πέρα από συγκεκριμένες λειτουργίες της ανθρώπινης ύπαρξης…».

«Έτσι! Τα πάντα είναι προϊόν κατασκευής. Ας τα πάρουμε από την αρχή. Τι είναι πολιτική;».

Οι φοιτητές γέλασαν και ο Μουζούρης τους στραβοκοίταξε. «Πείτε μου, αφού είναι τόσο εύκολο και γελάτε…».

Σηκώθηκαν τρία χέρια. Η κυβέρνηση είπε ο ένας. Κόμματα είπε ένας άλλος. Δημοκρατική Διακυβέρνηση και ενδιαφέρον για τα κοινά, είπε ο τελευταίος. «Ωραίες οι απαντήσεις σας, αλλά θα μπορούσαμε γενικότερα να πούμε ότι πολιτική είναι η διαχείριση κοινών συλλογικών υποθέσεων σε ένα δεδομένο και συγκεκριμένο πλαίσιο…».

Έγραψε την φράση ΠΟΛΙΤΙΚΗ στον πίνακα.

«Επίσης πολιτική θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η διαμόρφωση κοινωνικών και θεσμικών πλαισίων. Λέγοντας όμως κοινωνικών πλαισίων, ποια πιστεύετε ότι είναι η σχέση της κοινωνίας με την πολιτική;».

Έδωσε τον λόγο στην φοιτήτρια που σήκωσε πρώτη το χέρι της. «Μια σχέση αλληλεπίδρασης;», είπε.

«Σωστά. Κοινωνία και πολιτική βρίσκονται διαρκώς σε αλληλεπίδραση μεταξύ των κοινωνικών συνθηκών και της πολιτικής δραστηριότητας. Μέσα από την αλληλεπίδραση αυτή όμως, θα μπορούσαμε να πούμε -τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν οι Μπέργκερ και Λούκμαν- ότι οι άνθρωποι δημιουργούν την πραγματικότητα, αναλύουν τον κοινό νου και την κοινή γνώση. Τι είναι κοινή γνώση; Είναι οδηγίες συμπεριφοράς, πρότυπα συμπεριφοράς μέσα σε συγκεκριμένους χώρους. Η συμπεριφορά δηλαδή συνδέεται κατά πολύ με τον χώρο. Ο χώρος εμπνέει συγκεκριμένη συμπεριφορά, γιατί έτσι έχει συμφωνηθεί από την αλληλεπίδραση μας. Συμπεριφερόμαστε με διαφορετικό τρόπο όταν βρισκόμαστε στο πανεπιστήμιο καλή ώρα και με διαφορετικό τρόπο όταν βρισκόμαστε σε ένα μαγαζί με φίλους. Η κοινωνική γνώση λοιπόν είναι, σύμφωνα με τους Μπέργκερ και Λούκμαν, μια συνταγή για το τι πρέπει να κάνουμε σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, και αυτό ακριβώς είναι καθοριστικό για την κοινωνική μας συμπεριφορά».

Άνοιξε το μπουκάλι του και ήπιε μια γουλιά.

«Βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής κατασκευής είναι η διαδικασία της θεσμοποίησης…», είπε και έγραψε στον πίνακα με μεγάλα γράμματα την λέξη ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΣΗ.

«Θεσμοποίηση είναι η περιγραφή της δημιουργίας θεσμών, όπως ερμηνεύεται από ένα τρίτο μέρος, το οποίο μπορεί να είναι το κράτος ή η κοινωνία. Δηλαδή… Αυτός που παρατηρεί μια συνήθεια ως έτοιμη διαδικασία, δεν δημιουργεί, δεν κατασκευάζει τίποτα, αλλά το εκλαμβάνει ως δεδομένο. Άρα λοιπόν οι θεσμοί είναι τυποποιημένες πράξεις και δρώντες, ρόλοι, οδηγοί συμπεριφοράς. Ποια είναι η πολιτική σημασία της θεσμοποίησης;», είπε και κοίταξε τους φοιτητές.

Εκείνοι ανταπέδωσαν το βλέμμα και συνέχισε, αφού κανένας δεν σήκωσε το χέρι να μιλήσει.

«Βλέπουμε τον κόσμο με άλλα μάτια. Όλες οι κοινωνικές συμπεριφορές είναι προϊόν θεσμοποίησης. Τίποτα δεν είναι φυσικό. Τα πάντα μπορούν να αλλάξουν, τα πάντα μπορούν να αμφισβητηθούν, καθώς όλα είναι αποτέλεσμα, ανάγονται δηλαδή, μιας απόφασης βαθιά πολιτικής… Με αυτόν τον τρόπο έχουμε μια ηθικοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων. Γνωρίζουμε τι επιτρέπεται και τι όχι. Τι είναι καλό και τι κακό σε μια αυτονόητη πραγματικότητα, η οποία και δημιουργεί την ταυτότητα μας. Αυτό φυσικά ενέχει μια ευθύνη… Οι θεσμοί εξαρτώνται, ως τυποποιημένες συμπεριφορές, από την επιτέλεση τους. Έχουμε με άλλα λόγια ευθύνη να επιτελέσουμε τους ρόλους μας! Τι γίνεται όμως όταν έχουμε μια κυρίαρχη μορφή συνείδησης; Μια αίσθηση, δηλαδή, ότι αυτό είναι, δεν αλλάζει κάτι;».

Κρέμονταν από τα χείλη του. «Τότε έχουμε το φαινόμενο της ΠΡΑΓΜΟΠΟΙΗΣΗΣ».

«Η πραγμοποίηση είναι επένδυση οντολογικού χαρακτήρα στις πράξεις και στους ρόλους μας. Να αντιμετωπίζουμε δηλαδή τα κοινωνικά φαινόμενα ως ‘πράγματα’, δεδομένα αντικείμενα, ανεξάρτητα από εμάς, στα πλαίσια μιας ταύτισης του φυσικού και του κοινωνικού. Το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση γίνεται ιερή, δεν αλλάζει και δεν πρέπει να αλλάξει γιατί έτσι είναι, αποτελεί οντολογικό δεδομένο. Τώρα… η συνειδητοποίηση αυτού του ψέματος, δηλαδή η συνειδητή γνώση της κοινωνικής κατασκευής αποτελούν την αποπραγμοποίηση και η δημοκρατία είναι ακριβώς αυτό το πολιτικό καθεστώς που εγγυάται αυτήν την γνώση. Η δημοκρατία είναι η δυνατότητα αλλαγής, μέσω των εκλογών, μέσω των διαμαρτυριών, μέσω της κυβέρνησης. Η βάση της είναι η λαϊκή κυριαρχία, η ελευθερία. Είναι τέτοια δηλαδή που μπορεί, όσο επεκτείνεται, να αντιμετωπίσει την πραγμοποίηση!».

Κοίταξε πάλι τους φοιτητές του, που δεν σταματούσαν να σημειώνουν. «Απορίες… σχόλια;».

Ένας φοιτητής σήκωσε το χέρι του. «Παρακαλώ;».

«Αυτό το σύστημα πως νομιμοποιείται; Θέλω να πω, εφόσον είναι προϊόν αλληλεπίδρασης, δεν εμπλέκεται πολύ και η πίστη, εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτό;».

«Είναι πολύ σωστή η ερώτηση σου και μου δίνεις την ευκαιρία να προχωρήσω στο επόμενο που ήθελα να πω. Πως αυτή η κοινωνική κατασκευή νομιμοποιείται και πως συντηρείται ουσιαστικά. Πρώτα από όλα, η νομιμοποίηση μπορεί να γίνει με κάποιους κλασσικούς τρόπους, που όλοι μπορούμε να φανταστούμε: εξήγηση θεσμών και δικαιολόγηση τους. Ουσιαστικά να κάνεις τις λειτουργίες τους διαφανείς, μέσα από ένα απλό καθημερινό λεξιλόγιο, μέσα από την θεωρία και, το σημαντικότερο από όλα μέσα από συμβολικά σύμπαντα. Συμβολικά σύμπαντα είναι μια ανώτερη και ολοκληρωμένη μορφή νομιμοποίησης, ένα ενιαίο σώμα γνώσης που περικλείει την καθημερινή πραγματικότητα και την συνδέει με μια ανώτερη. Πχ η θρησκεία. Τι κάνει; Ιεραρχεί, οριοθετεί την κοινωνική πραγματικότητα και αντιμετωπίζει θεμελιώδεις κρίσεις, όπως για παράδειγμα ο θάνατος. Το ίδιο κάνει και η ιδεολογία. Τα συμβολικά σύμπαντα μπορούμε να πούμε ότι στηρίζονται στην ανάγκη για ένα κόσμο με νόημα, καθώς ακριβώς στιγμές όπως ο θάνατος ή το απόλυτο κακό είναι κενά νοήματος, για αυτό και είναι καταστροφικές. Θα ήθελα ωστόσο να επιμείνουμε λίγο στα εννοιολογικά συμβολικά σύμπαντα, καθώς αυτά είναι που επιτελούν τον πιο σημαντικό ρόλο νομιμοποίησης και κοινωνικοποίησης, στην συνέχεια».

Ήπιε λίγο νερό και συνέχισε.

«Αρχικά δεν υπάρχει ένα συμβολικό σύμπαν, που να νομιμοποιεί τις σύγχρονες κοινωνίες, για τον λόγο αυτόν έχουμε και μια κρίση, μια αλλαγή από άτομα ή ομάδες που δεν αναγνωρίζουν το κυρίαρχο συμβολικό σύμπαν. Τα συμβολικά σύμπαντα για να διατηρηθούν χρειάζονται εννοιολογικούς μηχανισμούς συντήρησης, όπως είναι ο λόγος, η επιστήμη, η μυθολογία, η φιλοσοφία, η θεολογία και οποιαδήποτε άλλη απάντηση στους αιρετικούς. Οι συγκρούσεις όμως δεν παύουν, καθώς διαρκώς αναδύονται νέα συμβολικά σύμπαντα που οδηγούν τελικά στην συνολική αμφισβήτηση των κυρίαρχων συμβολικών συμπάντων. Πως επιλύονται αυτές οι συγκρούσεις; Μα φυσικά, εφόσον οι εννοιολογικοί μηχανισμοί δεν μπορούν πλέον συνεισφέρουν περαιτέρω, επικρατεί ο ισχυρότερος. Οι θεσμοί λοιπόν, ως προϊόντα κοινωνικής κατασκευής, που χρειάζονται νομιμοποίηση για να υφίστανται, θεμελιώνονται στην εξουσία, και εξουσία σημαίνει μάλλον η κυριαρχία ενός πιο μηχανικά άρτιου συμβολικού σύμπαντος. Κυρίαρχο σύμπαν δηλαδή είναι αυτό που έχει τα καλύτερα μέσα νομιμοποίησης! Όσον αφορά την κοινωνικοποίηση, αυτή είναι η συνεκτική εισαγωγή του ατόμου στον κοινωνικό θεσμικό κόσμο. Από την μία υπάρχει ένα πρωτογενές επίπεδο, όπου η κοινωνικοποίηση γίνεται από συγκεκριμένους θεσμικούς άλλους, συγκεκριμένα πρόσωπα, με τα οποία ταυτιζόμαστε, τα οποία θέλουμε να μοιάσουμε και αυτό έχει μια τεράστια πολιτική σημασία. Κάνω κάτι επειδή το κάνουν και κάποιοι άλλοι, με τους οποίους ταυτίζομαι… Και εδώ έρχεται η αξία της σωστής εκπαίδευσης! Από την άλλη υπάρχει ένα δευτερογενές επίπεδο, όπου τους θεσμικούς άλλους αντικαθιστούν οι θεσμικοί αξιωματούχοι, που μας εισάγουν δηλαδή σε συγκεκριμένους υπόκοσμους, σε συγκεκριμένους ρόλους, με τους οποίους δενόμαστε και ταυτιζόμαστε και συναισθηματικά, κάτι επίσης πολύ σημαντικό για την εκπαίδευση. Τι σημασία και τι σχέση έχουν όλα αυτά με την πολιτική κοινωνιολογία;».

Γέλασε βλέποντας τους φοιτητές τους να ζορίζονται να απαντήσουν. 

«Παιδιά αυτό είναι το βασικό θεωρητικό οικοδόμημα εδραίωσης των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Είναι τα συμβολικά σύμπαντα, που παλεύουν να μην χάσουν την νομιμοποίηση τους και να διατηρήσουν τους μηχανισμούς κοινωνικοποίησης!».

Χάρης Ανδρέου

Γραφεία Εργατικού Κόμματος

Ο Χάρης Ανδρέου ήπιε μια γουλιά από τον καφέ του και προσπάθησε να υπολογίσει πόσες καταγγελίες είχε συγκεντρώσει η ομάδα του. Ακούμπησε τα δάκτυλα του στα χείλη του και ξάπλωσε στην καρέκλα του σκεπτικός. Κοίταξε έξω από το παράθυρο τον νυχτερινό ουρανό, τις πολυκατοικίες και δάκρυσε. Έκλεισε τα μάτια με τις παλάμες. Δεν μπορούσε να πάρει το βλέμμα του από το παράθυρο, παρόλο που μπροστά του απλώνονταν δεκαοχτώ μαρτυρίες εναντίον του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης για σεξουαλική παρενόχληση, σαν να μην μπορούσε να πιστέψει την βόμβα που βρισκόταν στα χέρια του. «Αυτό ξεπερνά κατά πολύ τον κομματικό ανταγωνισμό… δεν ξέρω. Εδώ και δέκα χρόνια κανένας δεν έλεγχε αυτόν τον άνθρωπο;».

Τα μέλη του στενού του κύκλου κοιτάχτηκαν μεταξύ τους και ένας από αυτούς, ο πιο έμπειρος και πιο κοντινός του συνεργάτης είπε: «Πρόεδρε. Είναι βαρύ».

«Είναι πολύ βαρύ!», φώναξε και χτύπησε την παλάμη του στο γραφείο. «Αυτός ήταν στο κόμμα μας! Είναι βαρύ για όλο το πολιτικό σύστημα…».

«Μήπως να μην το προχωρήσουμε; Δεν μπορούμε να το αποκαλύψουμε αυτό. Μας αφορά πολύ. Θα βρούμε άλλους τρόπους να χτυπήσουμε την κυβέρνηση».

Τον κοίταξε πολύ θυμωμένος. 

«Είσαι σοβαρός;». Έπιασε τα χαρτιά και έσφιξε τα χέρια του τσαλακώνοντας τα. «Τι θα πεις σε αυτά τα κορίτσια; Κάποιες από αυτές έχουν παιδιά! Οικογένειες! Τι θα τις πεις; Τι θα τις πούμε; Ότι δεν έχουμε τα κότσια; Ότι δεν μας συμφέρει πολιτικά;». 

Του τα πέταξε με δύναμη. «Τι είμαστε; Δειλοί;!», φώναξε.

Ο Ανδρέου ηρέμισε, βλέποντας ότι κανένας δεν αντιδρούσε, και χαμήλωσε τον τόνο της φωνής του τόσο που έφτασε να ψιθυρίζει εμφανώς απευθυνόμενος στον εαυτό του. «Δειλοί είμαστε. Φοβόμαστε τις συνέπειες…», είπε και έστρεψε ξανά το βλέμμα του στο παράθυρο. «Καλέστε τις συντρόφισσες από την ΦυλΙΑ». 

Η Φιλιώ Μεγαπάνου έφτασε στα γραφεία του Εργατικού Κόμματος, όπου την υποδέχθηκε ο εκπρόσωπος τύπου. Την οδήγησε στο γραφείο του Προέδρου και μόλις ο Ανδρέου την είδε να μπαίνει προσπάθησε να χαμογελάσει. Την χαιρέτησε και μόλις ο εκπρόσωπος τύπου έφυγε έκατσαν στο τραπέζι των συνεδριάσεων, όπου ήταν αραδιασμένα τα χαρτιά των νέων καταγγελιών. «Δεν πιστεύω να είναι αυτό που νομίζω;», ρώτησε ρητορικά η Φιλιώ και προσπάθησε να τα διαβάσει ανάποδα.

Ο Ανδρέου κατένευσε κουνώντας απλά το κεφάλι του. Ανάσαινε πιο γρήγορα από ότι πριν. Η καρδιά του χτυπούσε σαν καμπάνα βλέποντας τα χαρτιά να είναι ατέλειωτα. Κάτω από μια καταγγελία ερχόταν άλλη καταγγελία και κάτω από αυτήν ερχόταν άλλη, κι άλλη. Η Φιλιώ δάκρυσε διαβάζοντας τις καταγγελίες, φέρνοντας στο μυαλό της την βιαιότητα, την διαστροφή αυτού του ανθρώπου. «Κύριε Πρόεδρε…».

Ο Ανδρέου κοιτούσε έξω χωρίς να ακούει, παραμένοντας βαθιά σκεπτικός. «Κύριε Πρόεδρε…», επανέλαβε η Φιλιώ πιο δυνατά και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μούγκρισε. «Αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί…».

«Το ξέρω…», είπε σκεφτικός. «Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να κρυφτεί…».

«Τότε τι θα κάνουμε;», ανταποκρίθηκε η Προέδρος του ΔΣ της ΦυλΙΑ και ακούστηκε τρομοκρατημένη.

«Θα παλέψουμε…», της απάντησε και γύρισε να την κοιτάξει. «Πρέπει να ξέρεις όμως θα είναι ένας πολύ σκληρός πόλεμος… Θα δεις πράγματα που δε τα φαντάστηκες ποτέ σου…».

Η Φιλιώ διάβασε ξανά τις καταγγελίες και φαινόταν σαν να ήταν η πρώτη φορά. Μια κοπέλα την βίασε στο ασανσέρ ενώ ήταν μεθυσμένη. Μια άλλη κοπέλα, που ενώ δούλευε στην εταιρεία διοργάνωσης της προεκλογικής εκστρατείας του Μαΐου, της επιτέθηκε στα παρασκήνια. Υπήρχαν και παλαιότερες, της περιόδου που μάλωσε με την τότε ηγεσία του Εργατικού Κόμματος, και είχε προσχωρήσει στο Φιλελεύθερο Κόμμα. Δεν μπορούσε να διαβάσει άλλο. Δεν μπορούσε καν να φανταστεί τι επόταν στις υπόλοιπες καταγγελίες, δεδομένου ότι τα πράγματα γίνονταν πιο ακραία και διεστραμμένα στις επόμενες σελίδες. Το πρόσωπο της είχε σκοτεινιάσει. «Ετοιμάζουμε δελτίο τύπου για την μέρα της ανακοίνωσης. Έχετε όλα τα στοιχεία. Αποκαλύψτε τα… δεν… δεν μπορώ να τα διαβάσω πάλι. Μπορεί να είμαι χωρισμένος αλλά έχω δύο κόρες… είναι πολύ βαρύ για μένα. Δεν περίμενα ότι η ηγεσία ενός κόμματος θα είχε να κάνει με κάτι τέτοιο. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι η πολιτική είναι κάτι τόσο διεστραμμένο».

Τον κοίταξε κατάματα. Και για αυτήν ήταν μεγάλο βάρος, αλλά έπρεπε να το σηκώσει. Αυτός ήταν ο όρκος που έδωσε όταν ανέλαβε Πρόεδρος του ΔΣ. 

«Ορκίζομαι να σηκώσω το βάρος του αγώνα για μια κοινωνία απελευθέρωσης, ισότητας, ιδιαιτερότητας, ενάντια στα πατριαρχικά στερεότυπα και στους κανόνες της ανδροκρατικής κοινωνίας».