50 χρόνια Πολυτεχνείο: Το σύμβολο και ο χρόνος. Η parallaxi θυμάται…

50 χρόνια «Εδώ Πολυτεχνείο». 50 χρόνια από την εξέγερση ενάντια στο φασισμό. 50 χρόνια από τους μεγάλους αγώνες για τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Η parallaxi θυμάται τις ημέρες εκείνες μέσα από αναμνήσεις ανθρώπων που τις έζησαν, αλλά και από νεότερες γενιές που εξηγούν τι σημαίνουν για εκείνους τα γεγονότα του 1973.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη

«50 χρόνια από την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου, από τις κορυφαίες πράξεις της φοιτητικής νεολαίας και όλου του λαού κατά του τυραννικού φασιστικού καθεστώτος της χούντας των επίορκων συνταγματαρχών. Μισός αιώνας από τότε. Αν και πέρασαν τόσα χρόνια, οι μνήμες παραμένουν άσβεστες και τα γεγονότα εκείνης της ιστορικής περιόδου έρχονται ξανά και ξανά στο μυαλό σαν την κόπια κινηματογραφικής ταινίας.

Άνεργος δημοσιογράφος τότε, μετά το κλείσιμο της εφημερίδας Νέα Αλήθεια στην οποία εργαζόμουν πριν, είχα ενταχθεί στα τέλη του 1972, μετά την απόλυσή μου από το στρατό, σε μία παράνομη αντιστασιακή ομάδα της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ) που με επικεφαλής τον αείμνηστο αγωνιστή Γρηγόρη Κοκοζίδη αποτελούνταν από τους επίσης αείμνηστους Κική Ακρίδα, Γιάννη Ορμανίδη (Νταγιάν) και Μήτσο Ιωαννίδη, τη σύζυγο του Ιωαννίδη, Ελένη, τον φοιτητή της οδοντιατρικής Γιάννη Βασιλειάδη και την αφεντιά μου»

Ο Σπύρος Κουζινόπουλος καταγράφει τα όσα έζησε εκείνες τις ημέρες του ’73 στην πόλη.

Το Πολυτεχνείο είναι μια στιγμή, που περιέχει την αιωνιότητα

«Η κατάληψη της Νομικής στην Αθήνα, έσπασε το φόβο, και οι Έλληνες έκπληκτοι έβλεπαν μια μαζική αντίσταση στη δικτατορία, που γινόταν στο φως της ημέρας, μετά από χρόνια σιωπής , και παράνομης αντιστασιακής δράσης.

Την ίδια εποχή, το Φλεβάρη του 1973, στη Θεσσαλονίκη, στην Πολυτεχνική σχολή του ΑΠΘ, έγινε μια πετυχημένη και με τεράστια συμμετοχή, αποχή από τις εξετάσεις του εξαμήνου, τη λεγόμενη πρόοδο. Είχαν προηγηθεί μαζικές συνελεύσεις στα αμφιθέατρα και τους διαδρόμους, υπό το βλέμμα των αστυνομικών της ασφάλειας, που ακολούθως ανελάμβαναν, τους πρωτεργάτες, για ένα σωφρονιστικό «μπερντάχι» στη Βαλαωρίτου. Παιδιά 18 και 20 χρονών, χωρίς καταγωγή από αριστερές οικογένειες, αψηφούσαν τις, με χαστούκια νουθεσίες, των γνωστών για βασανιστήρια, και συμμετοχή στη δολοφονία Λαμπράκη, αρχηγών της ασφάλειας, και έβγαιναν, έξω στα σκαλιά της εισόδου, του Πολυτεχνείου, να καλέσουν τους συμφοιτητές τους, για συμμετοχή στην αποχή, με αίτημα, αρχικά ελεύθερες φοιτητικές εκλογές, που πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε απαίτηση για δημοκρατία και να φύγει η χούντα».

Η Ρία Καλφακάκου γράφει για εκείνες τις ημέρες…

Η πραγματική γενιά του Πολυτεχνείου

«H γενιά του Πολυτεχνείου δεν είναι οι τηλεοπτικές ασώματες κεφαλές μιας φτηνής προπαγάνδας ανάμεσα σε διαφημιστικά απορρυπαντικών με μπλε και πράσινους κόκκους, τραπεζικές υπηρεσίες, αυτοκίνητα και εταιρείες κινητής τηλεφωνίας… Δεν είναι όλοι αυτοί που προσαρμόστηκαν αλλάζοντας τον αξιακό και ιδεολογικό τους κώδικα για να βολευτούν. Δεν είναι… Είναι αυτοί οι σιωπηλοί ανώνυμοι ανένταχτοι αριστεροί, ενός συστήματος που πολτοποίησε οτιδήποτε ένιωθε διαφορετικό, οτιδήποτε ανήσυχο και δημιουργικό το ενοχλούσε…»

Γράφει ο Τέλλος Φίλης

Η διαχρονική αξία της μνήμης της εξέγερσης 

Στη Θεσσαλονίκη, κάναμε κατάληψη της Πολυτεχνικής, με πάνω από τρεις χιλιάδες άτομα, με συνθήματα για Δημοκρατία, Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία, με στόχο την πτώση της χούντας.

Η Ρία Καλφακάκου θυμάται…

Η λογοτεχνία από την εποχή της δικτατορίας έως τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης

Οι τρόποι με τους οποίους αντέδρασαν οι Έλληνες συγγραφείς στο απριλιανό καθεστώς των συνταγματαρχών έχουν τη δική τους ιστορία: από τη δήλωση του Γιώργου Σεφέρη («Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει»), στις 28 Μαρτίου του 1969, και την κατά πόδας (με διαφορά μικρότερη του ενός μηνός) πολιτική αποκήρυξη των Δεκαοχτώ («Ελεύθερη πνευματική ζωή δεν μπορεί να υπάρξει όσο υπάρχει λογοκρισία») μέχρι την έκδοση από τους ίδιους το 1970 του αντιδικτατορικού τόμου «Δεκαοχτώ κείμενα», με προμετωπίδα το πολυδιαβασμένο σήμερα σεφερικό ποίημα «Οι γάτες τ’ Άη Νικόλα».

Οι τέσσερις μέρες που συγκλόνισαν την Ελλάδα

«Η δικτατορία των συνταγματαρχών έπιασε στον ύπνο το πολιτικό προσωπικό, αλλά και το λαϊκό κίνημα. Παρότι οι περισσότεροι πολιτικοί γνώριζαν ότι ακροδεξιοί στρατιωτικοί, που είχαν σχέσεις με ξένες μυστικές υπηρεσίες ή ήταν εκπαιδευμένοι από τη CIA και είχαν στενούς δεσμούς με το ΝΑΤΟ, έκαναν κινήσεις για την προετοιμασία πραξικοπήματος, εκείνο το μαύρο ξημέρωμα της 21ης Απριλίου βρέθηκαν με τις πιτζάμες απέναντι σε λοχαγούς που τους οδήγησαν σε κρατητήρια και στρατόπεδα»

Γράφει ο Χάρης Αναγνωστάκης

Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλάει ο αυτόματος τηλεφωνητής…

«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλάει ο αυτόματος τηλεφωνητής. Παρακαλώ αφήστε το μήνυμα σας μετά τον χαρακτηριστικό ήχο. Μπιπππππ «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία »… Τουτ Τουτ Τουτ… Η κλήση σας προωθείται…»

Γράφει ο Γιώργος Κουρτίδης

«Εδώ Πολυτεχνείο»: Μια ταινία και τέσσερα ντοκιμαντέρ

Κι όμως η εξέγερση του Πολυτεχνείου κινηματογραφικά θάφτηκε. Ένα από τα ελληνικά παράδοξα.

Απλά θέλω να μαι ελεύθερος. Αυτό μονάχα.

Η Θεσσαλονίκη νεκρή πόλη. Μπροστά στο Λευκό Πύργο δύο άρματα μάχης. Το ίδιο και στην παλιά Ναυτική Βάση, στο Ντεπό. Στους δρόμους κυκλοφορούν μόνον αυτοκίνητα της ασφάλειας και στρατιωτικά.

Ο Παύλος Νεράντζης γράφει για τη Θεσσαλονίκη, παραμονές 17ης Νοεμβρίου 1973.

Η πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης στα χρόνια της χούντας

Στις 4.30 το πρωί οι ερπύστριες των τεθωρακισμένων όργωναν τον ιερό χώρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γκρεμίζοντας το τελευταίο οχυρό της δημοκρατικής νεολαίας που διαδήλωνε την αντίθεσή της προς τη χούντα.

Τρία άρματα πιάνουν την είσοδο της Πολυτεχνικής όπου ήταν πολιορκημένοι τρεις χιλιάδες φοιτητές και στρέφουν τις κάνες προς το κτίριο. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, λοκατζήδες με εφ’ όπλου λόγχη περικύκλωσαν το κτίριο.

Αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις της συντονιστικής επιτροπής των πολιορκημένων φοιτητών με τις στρατιωτικές και πανεπιστημιακές αρχές. Στις 5.30 με υψηλό φρόνημα, μέσα από μια πυκνή παράταξη λογχοφόρων, αρχίζουν να βγαίνουν οι φοιτητές. Νύχτα ακόμη, για να μπορούν οι ασφαλίτες και οι συνεργάτες της χούντας να συλλαμβάνουν τους ύποπτους φοιτητές και να τους οδηγούν στα κρατητήρια.

17 Νοέμβρη

Επέτειος που δε θέλει να απομείνει απλά «επέτειος» και κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι ημέρα μνήμης και σεβασμού, μια διαρκής υπενθύμιση των μεγάλων ονείρων, της εξέγερσης των ονείρων που κάποτε, όπως λέει κι ο ποιητής θα «Λάβουν εκδίκηση»….

Γράφει ο Γ. Τσολακίδης

Στην Τούμπα το 1981

Τι είναι σήμερα το Πολυτεχνείο; Μια εικόνα πολύτιμη και λίγο ξεθωριασμένη πια σε ένα προσωπικό εικονοστάσι ή ένας τρόπος να ανακαλύψεις μια εποχή που είχε νόημα να αγωνίζεσαι; Το Πολυτεχνείο είναι πάνω από εποχές και ευτελείς ερμηνείες. Είναι ένα σύμβολο στο οποίο πιστέψαμε και συνεχίζει να λάμπει εκεί ψηλά σαν μια φλογίτσα που που και που φέγγει σε καιρούς που σκοτάδια πυκνώνουν.

Και δεν ανήκει σε κανέναν παρά μόνο σε κείνους που αγωνίστηκαν. Όλοι εμείς ζούμε απλά υπό την σκέπη του. H προσπάθεια των τελευταίων χρόνων μέσα από άρθρα και αναρτήσεις να μειωθεί η αξία του, να λιγοστέψει η κληρονομιά του είναι κομμάτι της παρακμής του τόπου και της κυριαρχίας μιας νέας ισοπεδωτικής αντίληψης για οτιδήποτε διαφέρει από ένα χυδαίο αγοραίο κυρίαρχο αφήγημα για τα πάντα.

Ο Γιώργος Τούλας περιγράφει