Ψυχική Υγεία: Δεν είσαι μόνος!
Αν και η Ελλάδα θεωρείται ότι έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά χρόνιας κατάθλιψης στην ΕΕ, παρατηρείται μια γενική αυξητική τάση.
Τα τελευταία χρόνια, τα ποσοστά ψυχικών διαταραχών και κατάθλιψης έχουν αυξηθεί δραματικά παγκοσμίως, λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας COVID-19 και άλλων κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων.
Τα στοιχεία για την κατάθλιψη
Στην Ευρώπη, περίπου 4,3% του πληθυσμού ή περίπου 40 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από κατάθλιψη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Η κατάθλιψη έχει σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή και την εργασία, ενώ αποτελεί την κύρια αιτία αυτοκτονιών, με τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις που ξεπερνούν τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως λόγω απώλειας παραγωγικότητας.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη εκτιμάται περίπου στο 5,7% του πληθυσμού, το οποίο αντιστοιχεί σε πάνω από 593.000 άτομα. Αυτά τα ποσοστά είναι κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αν και η Ελλάδα θεωρείται ότι έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά χρόνιας κατάθλιψης στην ΕΕ, παρατηρείται μια γενική αυξητική τάση λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας COVID-19 και άλλων κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη δεν λαμβάνει την απαραίτητη θεραπεία, κάτι που καθιστά την αντιμετώπιση της κατάθλιψης ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας.
Τα στοιχεία για τις ψυχικές διαταραχές
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, περίπου 1 στους 6 ανθρώπους (περίπου 84 εκατομμύρια άτομα) στην Ευρώπη πάσχουν από κάποια ψυχιατρική διαταραχή, όπως αγχώδεις διαταραχές, ψυχωτικές διαταραχές, και διαταραχές της διάθεσης. Το άγχος είναι η συνηθέστερη διαταραχή, ακολουθούμενο από την κατάθλιψη. Οι διαταραχές αυτές είναι υπεύθυνες για την πτώση της ποιότητας ζωής και μεγάλες απώλειες παραγωγικότητας.
Τα τηλέφωνα
- Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306
- Παρέχει δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη μέσω τηλεφώνου και απευθύνεται σε πολίτες που έχουν ανάγκη ψυχικής υγείας, ειδικά λόγω πανδημίας.
- Τηλέφωνο: 10306 (διαθέσιμο 24/7)
- Κέντρο Ημέρας “Ψυχική Υγεία” της ΜΚΟ Κλίμακα
- Παρέχει υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης, συμβουλευτικής και αντιμετώπισης κρίσεων για άτομα με ψυχικές διαταραχές.
- Τηλέφωνο: 10520 (γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία)
- Ιστότοπος: Κλίμακα
- Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αθηνών (ΚΨΥ)
- Το ΚΨΥ παρέχει δωρεάν ψυχολογική και ψυχιατρική υποστήριξη.
- Διεύθυνση: Αθηνών 2, Πεδίον Άρεως, Αθήνα
- Τηλέφωνο: 210 8228712
- Χαμόγελο του Παιδιού
- Παρέχει ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά, εφήβους και οικογένειες μέσω τηλεφώνου.
- Τηλέφωνο: 1056 (γραμμή βοήθειας για παιδιά)
- Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για την Κακοποίηση Παιδιών (SOS 1056)
- Παρέχει ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά και ενηλίκους που έχουν ανάγκη.
- Τηλέφωνο: 1056
- Φάρος Ελπίδας (ΜΚΟ)
- Παρέχει συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη σε νέους και οικογένειες.
- Τηλέφωνο: 213 0473034
- Κέντρο Πρόληψης του Δήμου σας
- Πολλοί δήμοι έχουν δικά τους κέντρα πρόληψης που παρέχουν δωρεάν συμβουλευτική σε ψυχικά ζητήματα.
Αν χρειάζεσαι περισσότερες πληροφορίες ή ψάχνεις για εξειδικευμένες υπηρεσίες, μπορείς να απευθυνθείς και σε τοπικούς οργανισμούς ή γραμμές βοήθειας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή σου.
Βιωματικές εξομολογήσεις
“Πριν από λίγους μήνες παρατηρούσα στον εαυτό μου μία συνεχόμενη κούραση, μία ευσυγκινησία που δεν μπορούσα να ελέγξω, τα πάντα μου πέφτανε βαριά. Με πληγώνανε όλα, ξαφνικά δεν είχα όρεξη να φάω ή έτρωγα πολύ, δεν είχα όρεξη να βγω με τους φίλους μου, πήγαινα στην δουλειά μου με το ζόρι, είχα χάσει την δημιουργικότητα μου, τον δυναμισμό μου, αισθανόμουν διαρκώς άτονη, ήθελα μονάχα να κοιμάμαι, βυθιζόμουν στις σκέψεις μου, όσα μου έδιναν λευκό χρώμα ξαφνικά είχαν γίνει μαύρα. Δεν με γέμιζε τίποτε, όλα γύρω μου, μου φαίνονταν βαρετά. Θυμάμαι σε μία ερώτηση της ψυχολόγου μου “τι σε κάνει χαρούμενη αυτή την στιγμή” είχα απαντήσει “τίποτα” γιατί ήταν όντως αυτό που αισθανόμουν, ένα απόλυτο κενό. Είχα διαρκώς μία θλίψη μέσα μου, δεν μπορούσα να δω πουθενά το φως, συνέχεια πιεζόμουν και κάθε μέρα αισθανόμουν πιο αδύναμη. Ψυχανάλυση συνέχιζα και συνεχίζω κανονικά, τα καμπανάκια όμως χτυπούσαν, κάθε μέρα όλο και πιο δυνατά, είχαν γίνει πια μέρος της ζωής μου. Μετά ήρθαν οι πόνοι σε όλο το σώμα, μούδιασμα, σαν κάποιος να με τραβάει από τα χέρια και τα πόδια για να τεντωθώ, σαν να βουλιάζω κάθε μέρα στο στρώμα και να μην μπορώ να κουνηθώ. Κάθε μέρα σηκωνόμουν από το κρεβάτι όλο και πιο δύσκολα.
Στην αρχή πίστευα πως είναι παθολογικό, όμως η ψυχολόγος μου έβλεπε τα συμπτώματα της κατάθλιψης σε κάθε συνεδρία, με παρακίνησε να το ψάξω. Σκοτάδι, ματαίωση, δάκρυα, κενό, φόβος, πανικός άγχος, πίεση ξανά από την αρχή χιλιάδες αυτοκτονικές και μεταθανάτιες σκέψεις. “Πως θα ήταν αν είχα πεθάνει”. “Η ζωή μου έτσι όπως είναι δεν έχει νοήμα”. Φρικτό συναίσθημα. Ασφυξία και το κρεβάτι όλο και πιο βαθύ, το σώμα όλο και πιο βαρύ, το μυαλό θολό. Μόνο ο ύπνος ήταν το αποκούμπι μου, μόνο εκεί ηρεμούσα και δεν σκεφτόμουν. Τα σαββατοκύριακα που δεν εργάζομαι μέχρι σήμερα κοιμάμαι περίπου 14 ώρες και πάλι ξυπνώ εξοντωμένη, χωρίς να έχω κάνει τίποτε. Σεροτονίνη, στον πάτο, εστίν κατάθλιψη. Διαγνώστηκα λοιπόν με κατάθλιψη τον Ιούνιο και εκεί παίζεται το μεγάλο δίλημμα παίρνεις αντικαταθλιπτικά ή όχι;
Eγώ εκείνη την περίοδο είχα σχέση με ένα παιδί το οποίο σε προηγούμενες συζητήσεις μας έβλεπε αρνητικά την όποια φαρμακευτική αγωγή, τα ονόμαζε βασικά ψυχοφάρμακα, κάτι χειρότερο από αυτό δεν υπάρχει. Τα ψυχοφάρμακα έχουν ταυτιστεί δυστυχώς με την έννοια του τρελού, μα κανένας άνθρωπος δεν είναι τρελός στις ημέρες μας, για όλους υπάρχει μία εξήγηση. Να σε ρωτάει ο άλλος “γιατί κλαις πάλι” και να μην μπορείς να απαντήσεις κάτι, γιατί σου φταίνε όλα, σου φταίει η μαυρίλα που έχεις μέσα σου και δεν ξέρεις από που προήλθε. Εγώ μπήκα λοιπόν στο τριπάκι να σκεφτώ πως θα με βλέπουν οι γύρω μου αν μάθουν πως πάσχω από κατάθλιψη. Αν κάποιος θα με κάνει πέρα. Μία ολόκληρη εβδομάδα σκεφτόμουν, πόσα κιλά θα πάρω, τι θα πω στους δικούς μου που θα ελαττώσω το αλκόολ, πως θα με χαρακτηρίσουν, πως θα φαίνομαι από εδώ και στο εξής.
Αν εξαρτηθώ από την αγωγή, πόσο θα πονέσω όταν η αγωγή λειτουργήσει συνδιαστικά με την ψυχοθεραπεία, μία απόφαση τεράστια, με χιλιάδες διάσπαρτες σκέψεις. Μετά από προσωπική πάλη, χιλιάδες ώρες αμφιβολίας, απόψεων, ατελείωτων τσιγάρων, συνομιλιών με την ψυχολόγο μου. Ήξερα πως θα πάει αυτό, ήξερα πως θα σταματήσει η θλίψη μου και η κούραση μου να καλύπτει όλη την καθημερινότητα μου, αυτό όμως εμένα με τρόμαζε γιατί είχα συνηθίσει να ζω έτσι επί μήνες. Και φυσικά με φοβίζει ακόμη, σε φάσεις που είμαι αρμονικά χαρούμενη στο πίσω μέρος του μυαλού μου περνούν πάντα τα μαύρα μου πέπλα. Όμως πήρα την απόφαση να το παλέψω.
Οι πρώτες εβδομάδες της αγωγής ήταν εφιαλτικές, αϋπνία, τρέμουλο, κλάματα διαρκώς, μετά ανεξέλεγκτη χαρά, ήταν ένας ολόκληρος κύκλος δυνατών συναισθημάτων που τον βίωνα 14 ημέρες στο έπακρο μέχρι που ήρθε η ισορροπία. 20 mg Cypralex κάθε μέρα, όταν το αποδέχτηκα και το μοιράστηκα με την παρέα μου όλο και περισσότεροι ήταν εκείνοι που αντιμετώπισαν κάτι παρόμοιο σε παρελθοντικό χρόνο. Τότε ξεκίνησα να αντιλαμβάνομαι πως δεν είμαι μόνη, τότε κατάλαβα πως πρέπει να μιλά για την κατάθλιψη μου και όχι να λέω στους άλλους πως παίρνω αντιβίωση. Σήμερα μετρώ 5 μήνες που λαμβάνω την αγωγή και βαδίζω προς την ολοκλήρωση του κύκλου της, πολύ πιο ήρεμη, πολύ πιο δυνατή, πολύ πιο ευδιάθετη, απολαμβάνω τον χρόνο με τον εαυτό μου χωρίς να βουλιάζω στα σκοτάδια μου, χωρίς να φοβάμαι να μείνω μόνη ανάμεσα σε ντουβάρια που πιστεύω πως θα με πλακώσουν, χωρίς να με πιέζω να κανονίζω καφέδες με φίλους όλη μέρα για να μην τρέχει το μυαλό μου, έχω διώξει αρκετούς ανθρώπους από γύρω μου που μπορεί να με έβλαψαν και δεν φοβάμαι να ξαναπεράσω τον κύκλο της πιο σκοτεινής μου πλευράς που πέντε μήνες πριν δεν ήξερα καν τι είναι.
Μεγάλο στήριγμα για εμένα οι γονείς μου, η γιατρός μου και οι φίλοι μου, σεβάστηκαν τις απότομες αλλαγές της διάθεσης μου, το ότι εξαφανίστηκα, ότι ήμουν πολύ ευαίσθητη, ότι δεν είχα όρεξη, ότι αφαιρούμουν όταν ήμασταν όλοι μαζί, ότι σχεδόν ποτέ (μέχρι και σήμερα) δεν είμαι συγκεντρωμένη. Μετά από την δική μου διαδρομή σε αυτό που αποτελεί ταμπού μέχρι σήμερα ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι πάσχουν θα σου πω πως πρέπει να νοιώθεις δυνατός που εντοπίζεις την οποιαδήποτε αλλαγή στον εαυτό σου. Κυρίως γιατί σε ξέρεις και αντιλαμβάνεσαι πότε πάει κάτι λάθος μέσα σου. Βρες την δύναμη, πάλεψε το και μίλα! Μίλα όπου μπορείς και όπου νοιώθεις ασφάλεια! Ζήτα βοήθεια, είσαι ότι πολυτιμότερο έχεις και δεν είσαι μόνος σου.”
*Μυρτώ Τούλα
–Είμαι ο Άγγελος Κάλφας και πέρασα χρόνια ολόκληρα όπου η ψυχή μου και ο εγκέφαλος μου βρίσκονταν σε μια διαρκή πάλη. Μια πάλη που με οδήγησε σε δυσλειτουργικές καταστάσεις. Πολλά πρωινά δεν μπορούσα να σηκωθώ από το κρεβάτι. Πολλές στιγμές δεν μπορούσα να βγω μια απλή βόλτα με τον σκύλο μου. Μέρες αμέτρητες δεν μπορούσα να μαγειρέψω το πιο απλό φαγητό για να τραφώ. Ξεσπούσα σε κλάματα ανά πάσα στιγμή, σε οποιοδήποτε περιβάλλον και αν βρισκόμουν. Πράγματα που με γέμιζαν, έχασαν το χρώμα τους. Κρίσεις πανικού η μια μετά την άλλη. Ξεκίνησε η συστηματική ψυχοθεραπεία με ψυχίατρο / ψυχοθεραπεύτρια. Είχα πια όνομα για αυτό που μου συνέβαινε.Αγχώδη καταθλιπτική διαταραχή. Λίγους μήνες μετά ήρθε στο τραπέζι η πρόταση φαρμακευτικής αγωγής σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία. Στο άκουσμα ένιωσα έναν κόμπο στον λαιμό. Κόμπιασα γιατί κατάλαβα πως αν ξεκινήσω αγωγή σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία, θα κληθώ από ένα διάστημα και μετά να αποχωριστώ την μόνιμη θλίψη που ένιωθα. Να χωρίσω με το μόνιμο συναίσθημα άγχους, ανησυχίας, ματαιότητας. Δεν είχα μάθει να ζω χωρίς αυτά. Δεν ήξερα ποιος είμαι χωρίς την θλίψη. Όλο αυτό το διάστημα είχα ψηφιακή έκθεση, φώτα, project, προσπαθούσα να εμπνεύσω κόσμο, να τον κάνω να χαμογελάσει.
Και υπήρχε μεγάλη μερίδα ανθρώπων που πίστευαν πως ενδεχομένως έχω μια ιδανική ζωή. Πάντα επέλεγα ποιες στιγμές μου θα δημοσιεύσω. Και έδειχνα τις λίγες στιγμές της ημέρας όπου έβλεπα λίγο φως. Ό,τι έχω δημοσιεύσει είναι η αλήθεια μου. Απλά είναι μέρος αυτής. Τα social media δεν είναι η πραγματική ζωή και καλό θα ήταν να μην αντιμετωπίζονται έτσι. Τα ξεπέρασα όλα αυτά; Όχι. Ωστόσο, έχω σημειώσει τρομερή πρόοδο , σταμάτησα την φαρμακευτική αγωγή, δουλεύω καθημερινά επάνω στην ψυχή και τον εγκέφαλο μου , και προσπαθώ να βλέπω το μέλλον με αισιοδοξία.
Ξέρω πως θα τα καταφέρω. Όπως και εσύ. Δεν είσαι μόνος , δεν είσαι μόνη, δεν είσαι μόνο. Είμαστε πολλά άτομα εκεί έξω. Μη ντραπείς να ζητήσεις βοήθεια από έναν ειδικό άνθρωπο. Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο, ζητώντας σου να είσαι ένας ευγενικός άνθρωπος. Δεν γνωρίζεις τι μπορεί να βιώνει κάθε άτομο μέσα του. Δεν γνωρίζεις τι μπορεί να του συμβαίνει μόλις κλείσει την πόρτα του σπιτιού του. Αν διάβασες μέχρι εδώ, κράτα πως οι ψυχές μας είναι πολύχρωμες. Έχουν όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Απλά κάποια άτομα από εμάς χρειαζόμαστε λίγη περισσότερη προσπάθεια για να τα ανακαλύψουμε. Και θα τα ανακαλύψουμε. Και κάποια μέρα θα είμαστε επάνω σε αυτό το ουράνιο τόξο και θα κοιτάμε από μακριά όλον τον μαύρο καπνό που βγάλαμε από μέσα μας και τον αφήσαμε πίσω μας. Όλα θα πάνε καλά.
*Άγγελος Κάλφας