Τα πιο σημαντικά γεγονότα του πλανήτη το 2023

Αν η ανασκόπηση αποτελεί την ευκαιρία της μνήμης για επιστροφή, αυτή εδώ δεν θα σας οδηγήσει σε ιδιαίτερα ευχάριστα αποτυπώματα. Κάθε χρόνος που τελειώνει σημαδεύεται πλέον από τα σημάδια μιας ολίσθησης στην αβεβαιότητα.

Πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, AI και άλλα πολλά βρίσκονται στην λίστα. Ας θυμηθούμε τα πιο σημαντικά από αυτά:

Πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας

Στις 7 Οκτωβρίου, η παλαιστινιακή σουνιτική οργάνωση Χαμάς εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο Ισραήλ, σκοτώνοντας, σχεδόν 1.200 ανθρώπους. Έκτοτε, η αντεπίθεση του Ισραήλ – αρχικά αεροπορικές και στη συνέχεια χερσαίες επιθέσεις – συνεχίζεται στη Γάζα, μια λωρίδα μήκους 41 χιλιομέτρων που ελέγχει η Χαμάς από το 2006. Σύμφωνα με αναφορές, πάνω από 17.000 κάτοικοι της Γάζας έχουν σκοτωθεί και πάνω από 50.000 έχουν τραυματιστεί, σε μια επιβολή πρωτοφανής ανθρωπιστικής καταστροφής.

Ενώ τα Ηνωμένα Έθνη έχουν επανειλημμένα ζητήσει κατάπαυση του πυρός δια στόματος του Γ.Γ. της, οι σύμμαχοι του Ισραήλ, οι Η.Π.Α και Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν υποστηρίξει το “δικαίωμα της χώρας να αμυνθεί”, δηλαδή επικαλούνται αυτοάμυνα για το Ισραήλ. Στις 24 Νοεμβρίου, το Κατάρ και η Αίγυπτος μεσολάβησαν για μια τετραήμερη εκεχειρία μεταξύ των δύο πλευρών, η οποία στη συνέχεια παρατάθηκε για τρεις ημέρες ακόμα. Ενώ η Χαμάς φέρεται να είχε απελευθερώσει μέχρι στιγμής 110 ομήρους, το Ισραήλ έχει απελευθερώσει 240 Παλαιστίνιους από τις φυλακές του.

Οι επιδρομές έχουν έκτοτε επαναληφθεί. Στις 8 Δεκεμβρίου, οι Η.Π.Α, ο ισχυρότερος σύμμαχος του Ισραήλ, άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για άμεση κατάπαυση του πυρός. Το Ηνωμένο Βασίλειο, εν τω μεταξύ, απείχε από την ψηφοφορία. Ο Νετανιάχου έχει διαμηνύσει πως δεν πρόκειται να σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ο στρατός του Ισραήλ, αν δεν εξαλείψει πλήρως την Χαμάς.

Ο πόλεμος με αριθμούς

• Γάζα

Νεκροί: Πάνω από 18.000. Ανάμεσά τους σχεδόν 8.000 παιδιά και 5.000 χιλιάδες γυναίκες. Τραυματίες: Τουλάχιστον 50.000. 15.000 γυναίκες και παιδιά. Αγνοούμενοι: 7.780

• Κατεχόμενη Δυτική Όχθη

Νεκροί: Τουλάχιστον 279, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 63 παιδιών. Τραυματίες: Περισσότεροι από 3.365

• Ισραήλ

Νεκροί: 1.147. Τραυματίες: Τουλάχιστον 8.730

Καταστροφές στη Γάζα

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της παλαιστινιακής κυβέρνησης, οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν προκαλέσει ζημιές σε τουλάχιστον

300.000 σπίτια έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές, 339 εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί, 26 από τα 35 νοσοκομεία δεν λειτουργούν, 87 ασθενοφόρα υπέστησαν ζημιές, 167 χώροι λατρείας υπέστησαν ζημιές.

H “έκρηξη” της AI

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI – Artificial Intelligence) εισήλθε στη συνείδηση του κοινού πέρυσι με την κυκλοφορία του ChatGPT. Το 2023, η τεχνολογία όχι μόνο έγινε καλύτερη και αναπτύχθηκε, η τελευταία έκδοση του ChatGPT είναι πάρα πολύ καλύτερη από την αντίστοιχη περσινή, αλλά επίσης κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδιώτες κινήθηκαν γρήγορα για να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές της. Αυτό προκάλεσε έντονες συζητήσεις σχετικά με το αν η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει μια νέα εποχή ανθρώπινης δημιουργικότητας και ευημερίας ή ανοίγει το κουτί της Πανδώρας που θα δημιουργήσει ένα εφιαλτικό μέλλον.

Οι υποστηρικτές της επεσήμαναν πώς συνδράμει σε επιστημονικές ανακαλύψεις με πρωτοφανή ρυθμό σε μια σειρά από τομείς, επιτρέποντας τον ταχύ σχεδιασμό φαρμάκων και επιλύοντας φαινομενικά άλυτα μαθηματικά προβλήματα. Οι πιο απαισιόδοξοι προειδοποίησαν ότι η τεχνολογία αναπτύσσεται γρηγορότερα από την ικανότητα των ανθρώπων να εκτιμήσουν τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει, φοβούνται για φαινόμενα μαζικής ανεργίας, αλλά και δημιουργία κοινωνικών ανισοτήτων με απώτατο στάδιο την εξαφάνιση της ανθρωπότητας. Ο Geoffrey Hinton, ένας από τους πρωτοπόρους, παραιτήθηκε από τη δουλειά του στην Google για να προειδοποιήσει για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ ηγέτες της τεχνολογίας όπως ο Elon Musk και ο Steve Wozniak υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή με την οποία προειδοποιούν ότι η AI αποτελεί “κίνδυνο για την κοινωνία και την ανθρωπότητα αν είναι σε λάθος χέρια”.

Παρόλα αυτά η χρήση της αυξάνεται καθημερινά, σε όλες τις εκφάνσεις της.

💬 We have a message for you, and rest assured, it is not #AI-generated.

Welcome to the world’s first-ever rules on #ArtificialIntelligence!

✅ Today’s political agreement on the 🇪🇺 #AIAct will ensure AI develops in a human-centric, transparent & responsible way.

Read more ↓

— Digital EU 🇪🇺 (@DigitalEU) December 9, 2023

Πόλεμος στην Ουκρανία

Στις αρχές του 2023 υπήρχαν ελπίδες από ουκρανικής πλευράς, ότι μια αντεπίθεση θα μπορούσε να σπάσει την κυριαρχία της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία και ενδεχομένως στην Κριμαία. Η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση ξεκίνησε στις αρχές Ιουνίου. Παρά την πρόκληση απωλειών στα ρωσικά στρατεύματα, οι γραμμές μάχης έχουν μετακινηθεί ελάχιστα. Ο ρωσικός στρατός είχε χρησιμοποιήσει τον χειμώνα και την άνοιξη για να προετοιμάσει αδιαπέραστες άμυνες. Στις αρχές Νοεμβρίου, ο ανώτατος στρατηγός της Ουκρανίας περιέγραψε τις μάχες ως “αδιέξοδο” και παραδέχθηκε ότι “πιθανότατα δε θα υπάρξει βαθιά διείσδυση”.

Πράγματι, η Ρωσία φαίνεται να κερδίσει περισσότερα εδάφη κατά τη διάρκεια του έτους από ό,τι η Ουκρανία. Οι διπλωματικές συζητήσεις στράφηκαν γρήγορα στο κατά πόσο η Ουκρανία θα μπορούσε να αντέξει, πόσο μάλλον να κερδίσει, έναν πόλεμο φθοράς που φαίνεται να ευνοεί τη Ρωσία, δεδομένης της σημαντικά μεγαλύτερης οικονομίας και του πληθυσμού της. Παρά τις τρομακτικές απώλειες που υπέστη, η Ρωσία είχε διπλάσιο αριθμό στρατευμάτων στην Ουκρανία το φθινόπωρο του 2023 σε σύγκριση με την έναρξη της εισβολής και η ρωσική οικονομία δε βρίσκεται στην “ελεύθερη πτώση” που περίμενε η Δύση.

Εν τω μεταξύ, η “κόπωση της Ουκρανίας” είχε αρχίσει να εμφανίζεται στη Δύση, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες αντιδρούσαν στο να στείλουν στο Κίεβο περισσότερη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια. Με τις μακροπρόθεσμες τάσεις να ευνοούν δυνητικά τη Ρωσία, οι εκκλήσεις προς την Ουκρανία να στραφεί από την επίθεση στην άμυνα και να επιδιώξει κατάπαυση του πυρός αυξήθηκαν. Το αν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα συμφωνούσε να σταματήσουν οι μάχες είναι αμφισβητήσιμο. Πιθανότατα πιστεύει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του, ειδικά αν οι εκλογές στις ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο φέρουν έναν πρόεδρο που επιθυμεί να κόψει τους δεσμούς με την Ουκρανία, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ.

Άνοδος της ακροδεξιάς σε παγκόσμια κλίμακα

“Το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι”. Έτσι δήλωσε ο Ολλανδός πολιτικός Χεερτ Βίλντερς μετά την αιφνιδιαστική εκλογική νίκη του σκληρού δεξιού αντιμεταναστευτικού κόμματός του, στην Ολλανδία. Για δεκαετίες τον απέφευγαν και τον έβριζαν. Τώρα αυτός ο πολιτικός με τα ξανθά μαλλιά και το ακατάσχετο χτένισμα (σας θυμίζει κανέναν;) θα ηγηθεί του μεγαλύτερου ενιαίου κόμματος στο ολλανδικό κοινοβούλιο. Η Ολλανδία δεν αποτελεί εξαίρεση για τις παγκόσμιες πολιτικές τάσεις. Λίγες μέρες νωρίτερα ο Χαβιέρ Μιλέι, πέτυχε επίσης μια εκλογική νίκη ενάντια στα προγνωστικά για να γίνει ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής, ενός από τα μεγαλύτερα έθνη της Λατινικής Αμερικής.

Αυτή δεν είναι μια ομοιόμορφη παγκόσμια τάση, φυσικά. Η κεντροαριστερά βρίσκεται στην εξουσία (προς το παρόν) σε δύο από τις μεγαλύτερες δημοκρατίες της Δύσης, τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Βραζιλία, ο αριστερός Λούλα ντα Σίλβα κατάφερε να εκδιώξει τον ακροδεξιό Ζαΐχ Μπολσονάρου πέρυσι και στη Βρετανία, το σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα είναι πιθανό να επιστρέψει στην εξουσία το επόμενο έτος μετά από 14 χρόνια στην αντιπολίτευση.

Όμως, σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, οι ψηφοφόροι στρέφονται προς λαϊκιστές που είναι έντονα δύσπιστοι απέναντι στους θεσμούς πάνω στους οποίους βασίζεται η φιλελεύθερη δημοκρατία: δίκαιες και ανεμπόδιστες εκλογές, απεριόριστα μέσα ενημέρωσης, θρησκευτική ανοχή και πολιτικός πλουραλισμός. Μερικές φορές, αυτό μοιάζει με επανάληψη των αρχών της δεκαετίας του 1930.

Κοιτάξτε σε όλη την Ευρώπη, και η λαϊκιστική δεξιά βρίσκεται σε άνοδο. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα σε κινήματα που προσπάθησαν να αναστήσουν τον ιταλικό φασισμό, και το σημερινό κόμμα της, θεωρείται το πιο «δεξιό» που κυβέρνησε τη χώρα μετά την κατάρρευση της δικτατορίας του Μουσολίνι πριν από 80 χρόνια. Εδώ και καιρό υπάρχουν «θύλακες» σκληρής ακροδεξιάς επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη (κυρίως στην Ουγγαρία και την Πολωνία) όπου οι δημοκρατικές παραδόσεις και θεσμοί δεν είναι τόσο ισχυρά εδραιωμένοι λόγω των δεκαετιών σοβιετικής κυριαρχίας. Στη Γαλλία, η ακροδεξιά Μαρίν Λε Πεν ήταν δεύτερη στις δύο τελευταίες προεδρικές εκλογές.

Το βλέμμα είναι πλέον στραμμένο στις Ευρωεκλογές.

Ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου

Το ναυάγιο στα ανοικτά της Πύλου συνέβη σε διεθνή ύδατα ανοικτά της Πύλου δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα της 14ης Ιουνίου 2023 σε αλιευτικό σκάφος που εκτιμάται ότι μετέφερε περίπου 750 μετανάστες.

Κατά την επιχείρηση διάσωσης από τις ελληνικές αρχές διασώθηκαν 104 άτομα, μεταξύ των οποίων Αιγύπτιοι, Σύροι, Πακιστανοί, Αφγανοί και Παλαιστίνιοι, ενώ ανασύρθηκαν 82 νεκροί. Εκατοντάδες άλλοι αγνοούνται.

Το σκάφος, που ονομαζόταν Andrianna, είχε αναχωρήσει από το Τομπρούκ της Λιβύης στις 10 Ιουνίου 2023, μεταφέροντας πολύ περισσότερους ανθρώπους από τη χωρητικότητά του. Το σκάφος ήταν αλιευτικό, εκτιμήθηκε ότι ήταν μήκους περίπου 20 έως 30 μέτρων και είχε προορισμό την Ιταλία.

Η εθελοντική οργάνωση διάσωσης θαλασσίων προσφύγων Alarm Phone, ανακοίνωσε ότι έλαβε κλήση κινδύνου από σκάφος, που βρισκόταν στην ίδια γενική περιοχή με αυτό που βυθίστηκε, αλλά δεν ήταν σαφές αν ήταν το ίδιο σκάφος. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM) υπολόγισε ότι στο αλιευτικό επέβαιναν περίπου 400 άτομα, ενώ ο αντιδήμαρχος Καλαμάτας, Γιάννης Ζαφειρόπουλος, δήλωσε ότι ήταν πάνω από 500.

Το αλιευτικό “Αντριάνα” εντοπίστηκε το μεσημέρι της Τρίτης (13/6) στα στίγματα του ραντάρ, από ένα εναέριο μη επανδρωμένο σκάφος της Frontex και από δύο παραπλέοντα πλοία, να πλέει με βόρεια κατεύθυνση, από το Τομπρούκ στη Λιβύη, προς την Αδριατική.

Προσφορές για βοήθεια έγιναν στο πλοίο, αλλά απορρίφθηκαν, σύμφωνα με το Λιμενικό.

Λίγο πριν τις 02:00 της Τετάρτης (14/6) το Λιμενικό ενημερώθηκε ότι η μηχανή του Andrianna είχε υποστεί βλάβη.

Στη συνέχεια και αφού έλαβαν έκκληση για βοήθεια, αξιωματικοί του Λιμενικού πλησίασαν το πλοίο και δήλωσαν ότι ακολούθως «είδαν τη βάρκα να στρίβει δεξιά, μετά μια απότομη αριστερή στροφή και μετά μια άλλη δεξιά τόσο μεγάλη που προκάλεσε την ανατροπή του σκάφους». Περίπου 10 με 15 λεπτά αργότερα, το Andrianna βυθίστηκε περίπου 50 μίλια (80 χλμ) από τις ακτές της Πύλου, σε μια περιοχή βάθους 4.000 έως 5.200 μέτρων).

Το Alarm Phone επικοινώνησε με άτομα που βρίσκονταν στο πλοίο αργά τη νύχτα, που του έλεγαν ότι ο καπετάνιος είχε εγκαταλείψει το πλοίο. Το Λιμενικό ανέφερε ότι κανείς από τους επιβαίνοντες δεν φορούσε σωσίβιο.

Στοιχεία, που έφερε στη δημοσιότητα το BBC, αμφισβήτησαν την εκδοχή του Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. που υποστήριξε επανειλημμένα ότι το αλιευτικό έπλεε προς την Ιταλία χωρίς πρόβλημα και έτσι δεν χρειάστηκε επιχείρηση διάσωσης. Επιζώντες του ναυαγίου κατέθεσαν ότι το σκάφος του Λιμενικού Σώματος επιχείρησε να ρυμουλκήσει το σκάφος και λίγα λεπτά αργότερα το αλιευτικό πήρε επικίνδυνη κλίση και ανατράπηκε.

Τη θέση αυτή διατύπωσε και ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Μεσόγειο, Βίνσετ Κότσετελ, δηλώνοντας στο CNN ότι υπάρχουν μαρτυρίες για «ελιγμό από σκάφος της ακτοφυλακής ώστε να απομακρύνει το πλοίο από την ελληνική περιοχή έρευνας και διάσωσης ώστε να κατευθυνθεί σε άλλη χώρα».

Ωστόσο, πέντε διασωθέντες κατέθεσαν, τόσο στο Λιμενικό Σώμα, όσο και στην ανακρίτρια Καλαμάτας ότι το αλιευτικό σκάφος βυθίστηκε κατά τη διάρκεια ρυμούλκησης με σχοινί από ελληνικό σκάφος.

Το Λιμενικό Σώμα είχε δηλώσει ότι δεν υπήρξε βιντεοληπτικό υλικό από το συμβάν, κάτι που διαψεύδεται από έγγραφο της σχηματισθείσας δικογραφίας, σύμφωνα με το οποίο, ο κυβερνήτης σκάφους του Λιμενικού έδωσε στην εισαγγελία CD με οπτικοακουστικό υλικό από τις κάμερες του σκάφους.

Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ισίδωρος Ντογιάκος, έχει ζητήσει από τις αρχές που διερευνούν τα αίτια του δυστυχήματος να τηρηθεί απολύτως η μυστικότητα των ερευνών. Από την πλευρά του, ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Μεσόγειο, ζήτησε τη διενέργεια ανεξάρτητης έρευνας. Τη στάση των ελληνικών αρχών στηλίτευσε σε δημοσίευμά της και η ισπανική εφημερίδα.

Διαδηλώσεις στη Γαλλία

Οι Γάλλοι πολίτες είναι γνωστό πόσο οικεία νιώθουν με τις διαδηλώσεις και ότι με το που τους δοθεί η αφορμή, πλήθος κόσμου συρρέει στις πλατείες και τους κεντρικούς δρόμους των πόλεων που ζουν για να διαμαρτυρηθούν. Το 2023 όμως είναι μια χρονιά τομή για τη Γαλλία όσον αφορά τις διαδηλώσεις, διότι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη γαλλική επικράτεια πραγματοποίησαν γιγάντια συλλαλητήρια και οι συγκρούσεις με την αστυνομία ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Οι αφορμές για να κατέβουν στους δρόμους οι Γάλλοι πολίτες ήταν 2: Η πρώτη υπήρξε στις αρχές του έτους για το συνταξιοδοτικό και η δεύτερη το καλοκαίρι, με αφορμή την εν ψυχρώ δολοφονία ενός 17χρονου από αστυνομικό.

Τους πρώτους 3 μήνες του έτους, οι γαλλικές πόλεις γέμισαν με οργισμένους ανθρώπους στους δρόμους οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για πολλές μέρες εναντίον της αρχικά κυβερνητικής πρόθεσης και έπειτα υλοποίησης του νόμου που προβλέπει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζομένων να αυξάνεται από τα 62 στα 64 έτη. Πορείες διαμαρτυρίας έγιναν και την πρωτομαγιά σε όλη τη χώρα.

La CGT Éduc en action ! Marche aux flambeaux 🔥contre une retraite en lambeaux ! 📌🕛18h ce soir, samedi 18 mars, Place d’Italie (devant Italie 2).#cgt contre la #ReformesDesRetraites pic.twitter.com/Znb0678BIM

— CGT Éduc’Action 75 (@CGTeduc_75) March 18, 2023

Les @jeunessoc22 en manifestation à #Lannion contre la réforme des retraites avec une visite devant la permanence du député Renaissance @ebothorel ! pic.twitter.com/NFlp5DqO2G

— Les Jeunes Socialistes Costarmoricains (@jeunessoc22) March 18, 2023

Το καλοκαίρι όμως η χρήση βίας έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη. Όλα ξεκίνησαν την Τρίτη 27 Ιουνίου, όταν ένας αστυνομικός σκότωσε μέσα στο αυτοκίνητο του τον 17χρονο Ναέλ στην περιοχή της Ναντέρ κατά τη διάρκεια τροχονομικού ελέγχου. Η συνέχεια είναι γνωστή. Σε όλες τις πόλεις της χώρας συνέβησαν επεισόδια και η εκτεταμένη χρήση βίας ήταν κάτι παραπάνω από ευδιάκριτη. Τα στοιχεία είναι αμείλικτα:

• 1 δισ. ευρώ εκτιμάται το συνολικό κόστος για τις επιχειρήσεις από τις καταστροφές που προκλήθηκαν. Σημειώθηκαν 23.878 πυρκαγιές σε δημόσιους χώρους, πυρπολήθηκαν 12.031 αυτοκίνητα και υπήρξαν σοβαρές φθορές σε 2.508 κτίρια, εκ των οποίων τα 273 ήταν αστυνομικά τμήματα. Επίσης, φθορές σημειώθηκαν σε 105 δήμους και κοινότητες της χώρας, καθώς και σε 168 σχολικά κτίρια.
• 20 εκατ. ευρώ υπολογίζεται το κόστος των ζημιών στα μέσα μαζικής μεταφοράς στο Παρίσι.
• 45.000 αστυνομικοί και τεθωρακισμένα οχήματα κινητοποιήθηκαν σε ολόκληρη τη Γαλλία για την καταστολή των βίαιων επεισοδίων.
• 4.000 συλλήψεις διαδηλωτών σε έξι ημέρες, με τα 17 έτη ως μέσο όρο ηλικίας των συλληφθέντων.
• 60% από τους συλληφθέντες διαδηλωτές δεν είχαν απασχολήσει έως τώρα τις γαλλικές αρχές.
• Μάλιστα 1 εκατ. ευρώ συγκεντρώθηκε υπέρ της οικογένειας του δράστη και 230.000 ευρώ για την οικογένεια του Ναέλ..

Μια εξαιρετικά βιαία χρονιά για την Γαλλία.

Αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη

Οι επιστήμονες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσαν ότι το 2023 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς η μέση παγκόσμια θερμοκρασία για τους πρώτους 11 μήνες του έτους έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ, 1,46 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1850-1900. Το ρεκόρ έρχεται την ώρα που οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για το αν θα καταργήσουν, για πρώτη φορά, σταδιακά τη χρήση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου που εκπέμπουν CO2 (διοξείδιο του άνθρακα), την κύρια πηγή εκπομπών που προκαλούν την αύξηση της θερμοκρασίας, στη σύνοδο κορυφής COP28 στο Ντουμπάι.

In the anniversary of the Paris Agreement and as the Parties negotiate the #COP28 declaration to keep alive the 1.5°C threshold, an analysis using #C3S data shows that we’ve lost 19 years in the battle against global warming.

More👉https://t.co/Bm20ReB4ig pic.twitter.com/GGO6Q7xOUx

— Copernicus ECMWF (@CopernicusECMWF) December 12, 2023

Ο Νοέμβριος του 2023 ήταν ο θερμότερος Νοέμβριος που έχει καταγραφεί παγκοσμίως, με μέση θερμοκρασία αέρα 14,22C, 0,85C πάνω από τον μέσο όρο του Νοεμβρίου 1991-2020 και 0,32C πάνω από τον προηγούμενο θερμότερο Νοέμβριο, το 2020, πρόσθεσε το Copernicus.

Οι προσπάθειες υστερούν για την επίτευξη του στόχου της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015, για τη συγκράτηση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Πέραν των οποίων οι επιστήμονες προειδοποιούν για σοβαρές επιπτώσεις στις καιρικές συνθήκες, την υγεία και τη γεωργία.

Η ΕΕ έχει από τις πιο φιλόδοξες πολιτικές για την κλιματική αλλαγή από κάθε άλλη μεγάλη οικονομία, έχοντας ψηφίσει νόμους για την επίτευξη του στόχου της για το 2030 να μειώσει τις εκπομπές κατά 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, ο οποίος, σύμφωνα με αναλυτές, είναι ο ελάχιστος απαιτούμενος για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050.

Πραξικοπήματα στην Αφρική | Αζερικός έλεγχος στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ

Πολιτικές αναταραχές, από εμφύλιους πολέμους και στρατιωτικά πραξικοπήματα, αναστάτωσαν την Αφρική για το 2023.

Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των σουδανικών ενόπλων δυνάμεων και της παραστρατιωτικής ομάδας RSF, με αφορμή την πολιτική μετάβαση που ακολούθησε το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2021. Αυτός ο εμφύλιος πόλεμος έχει σκοτώσει περίπου 10.000 ανθρώπους και έχει εκτοπίσει περίπου 4,8 εκατομμύρια εσωτερικά, ενώ 1,2 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει το Σουδάν.

Στον Νίγηρα, εν τω μεταξύ, σημειώθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα φέτος, με τον επικεφαλής της προεδρικής φρουράς του, τον στρατηγό Αμπντουραχμάν Τσιάνι, να αναλαμβάνει την εξουσία αφού έθεσε υπό κράτηση στο προεδρικό μέγαρο τον νυν πρόεδρο, Μοχάμεντ Μπαζούμ.

Η Γκαμπόν έπεσε επίσης θύμα πραξικοπήματος ένα μήνα αργότερα, με τον στρατό της να συλλαμβάνει τον πρόεδρο Αλί Μπόνγκο Οντίμπα. μετά από γενικές εκλογές που τον ανακήρυξαν νικητή. Το πραξικόπημα της Γκαμπόν ήταν το όγδοο τέτοιο πραξικόπημα στην κεντρική περιοχή της Αφρικής από το 2020.

Το Αζερμπαϊτζάν από τις 19 Σεπτεμβρίου φαίνεται να βρίσκεται στη διαδικασία ανάκτησης του ελέγχου της αυτονομιστικής περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το οποίο έχει ως επί το πλείστον αρμενικό πληθυσμό. Αυτό προέκυψε μετά από μια στρατιωτική επιχείρηση που διήρκησε 24 ώρες, και σηματοδοτεί το πιο πρόσφατο κεφάλαιο σε μια σύγκρουση, στην οποία έχουν διεξαχθεί δύο πόλεμοι μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας για την περιοχή αυτή τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Το Αζερμπαϊτζάν θέλει να εδραιώσει την πλήρη κυριαρχία στο έδαφός του (θεωρούν πως το Ναγκόρνο-Καραμπάχ του ανήκει) και δε θα διαπραγματευτεί με τους Αρμένιους του Καραμπάχ αν δεν παραδοθούν και αφοπλιστούν. Η σχέση της Ρωσίας με την Αρμενία, η οποία αποτελούσε την κύρια πηγή υποστήριξης των Αρμενίων του Καραμπάχ για τρεις δεκαετίες, έχει επιδεινωθεί σημαντικά. Αυτό έχει μειώσει την πιθανότητα η Μόσχα να παράσχει βοήθεια. Η Αρμενία δεν έχει άλλον ισχυρό σύμμαχο για να στραφεί, ενώ το Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνει την υποστήριξη της γειτονικής και ισχυρής Τουρκίας.

Η Ινδία ξεπέρασε σε πληθυσμό την Κίνα

Η Ινδία ξεπέρασε την Κίνα ως η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ, ίσως η πιο σημαντική μεταβολή στα παγκόσμια δημογραφικά δεδομένα από την αρχή της καταγραφής.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Οργανισμού, οι οποίες υπολογίζονται μέσω διαφόρων παραγόντων, όπως τα στοιχεία των απογραφών και τα ποσοστά γεννήσεων και θανάτων, η Ινδία έχει πλέον πληθυσμό 1.43 εκατομμυρίων κατοίκων, ξεπερνώντας για πρώτη φορά την Κίνα. Είναι επίσης η πρώτη φορά από το 1950, όταν τα Ηνωμένα Έθνη άρχισαν για πρώτη φορά να τηρούν αρχεία για τον παγκόσμιο πληθυσμό, που η Κίνα εκτοπίζεται από την πρώτη θέση.

Η μείωση του πληθυσμού της Κίνας ακολουθεί δεκαετίες αυστηρών νόμων για να τεθεί υπό έλεγχο η ραγδαία αύξηση των γεννήσεων που είχε η χώρα, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης της πολιτικής του “ενός παιδιού” τη δεκαετία του 1980. Αυτή περιελάμβανε πρόστιμα για την απόκτηση επιπλέον παιδιών, αναγκαστικές αμβλώσεις και στειρώσεις. Αν και αρχικά ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικές στον έλεγχο του πληθυσμού, οι πολιτικές αυτές έπεσαν θύμα της ίδιας τους της επιτυχίας, και η χώρα έχει τώρα έναν γηρασμένο πληθυσμό σε απότομη μείωση, γεγονός που θα μπορούσε να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για την ίδια.

Στην Ινδία, ο πληθυσμός έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο από το 1950. Αν και η ανάπτυξη έχει πλέον επιβραδυνθεί, ο αριθμός των ανθρώπων στη χώρα αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται για τις επόμενες δεκαετίες, φθάνοντας στο ανώτατο σημείο του 1,7 δισεκατομμυρίου μέχρι το 2064 σύμφωνα με εκτιμήσεις. Σήμερα γεννιούνται κατά μέσο όρο 86.000 μωρά την ημέρα στην Ινδία, σε σύγκριση με μόλις 49.400 στην Κίνα.

Σεισμός σε Τουρκία και Συρία

Στις 6 Φεβρουαρίου 2023, σεισμός 7,8 βαθμών έπληξε τη νότια και κεντρική Τουρκία και τη βορειοδυτική Συρία. Το επίκεντρο ήταν 37 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Γκαζιαντέπ. Ο σεισμός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος στη Τουρκία, μετά τις μεγαλύτερες εκτιμήσεις για τον σεισμό του 1668. Είναι επίσης ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ. Έγινε αισθητός μέχρι την Αίγυπτο και τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας. Υπήρξαν περισσότεροι από 30.000 μετασεισμοί στους τρεις μήνες που ακολούθησαν. Υπολογίζεται ότι επλήγησαν 14 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 16% του πληθυσμού της Τουρκίας. Ειδικοί σε θέματα ανάπτυξης από τα Ηνωμένα Έθνη εκτίμησαν ότι περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι έμειναν άστεγοι.

Ο επιβεβαιωμένος αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 59.259: 50.783 στην Τουρκία και 8.476 στη Συρία. Κατεστραμμένοι δρόμοι, χειμωνιάτικες καταιγίδες και η διακοπή των επικοινωνιών δυσχέραναν τις προσπάθειες διάσωσης. Σε αυτές συμμετείχαν 60.000 άτομα, με 5.000 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και 30.000 εθελοντές. Μετά την έκκληση της Τουρκίας για διεθνή βοήθεια, περισσότεροι από 141.000 άνθρωποι από 94 χώρες συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή.

Κακοκαιρία Ντάνιελ

Η κακοκαιρία Ντάνιελ ήταν ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο με ισχυρές βροχές και καταιγίδες που έπληξε αρχικά την Ελλάδα, την Βουλγαρία και την Τουρκία και στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς την Λιβύη, προκαλώντας επίσης ισχυρότατες βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα τεράστιες υλικές καταστροφές και τον θάνατο τουλάχιστον 11.500 ανθρώπων, μετά τη ρήξη δύο φραγμάτων, ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στη Λιβύη εξακολουθούν να αγνοούνται.

Η κακοκαιρία Ντάνιελ ξεκίνησε στις 4 Σεπτεμβρίου 2023 από το Ιόνιο πέλαγος, με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, προκαλώντας τεράστιες καταστροφές και απολογισμό 17 νεκρούς. Καταστροφές σημειώθηκαν και σε Φθιώτιδα, Εύβοια.

Στη συνέχεια, η καταιγίδα έπληξε την ανατολική Λιβύη στις 10 Σεπτεμβρίου και έπειτα. Στη πόλη Δάρνη, τουλάχιστον 4.000 άνθρωποι επίσημα επιβεβαιώθηκαν ως νεκροί μετά και την κατάρρευση δύο φραγμάτων, προκαλώντας καταστροφικές ζημιές και ουσιαστικά την εξαφάνιση του 25% της περιοχής. Οι αγνοούμενοι υπολογίζονται μεταξύ 10.000 και 100.000 και έτσι έως σήμερα δεν γνωρίζουμε τον πραγματικό αριθμό των νεκρών, λόγω του καθεστώτος της Λιβύης. Η μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή στην σύγχρονη εποχή της Λιβύης.

Μάχη του διαστήματος

“Πέτα ψηλά στον ουρανό”. Τόσο χώρες όσο και μεγάλες εταιρείες ποντάρουν πολλά στο διάστημα. 77 χώρες πλέον διαθέτουν διαστημικές υπηρεσίες. Το φεγγάρι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τελευταία. Η προσπάθεια της Ρωσίας στο φεγγάρι κατέληξε σε απογοήτευση τον περασμένο Αύγουστο, όταν το σκάφος προσεδάφισης συνετρίβη στην επιφάνεια της Σελήνης. Λίγες ημέρες αργότερα, η Ινδία έγινε η τέταρτη χώρα που προσγειώνει μη επανδρωμένο όχημα στο φεγγάρι και η πρώτη που το κάνει κοντά στη νότια πολική περιοχή του.

Δύο εβδομάδες αργότερα, η Ινδία εκτόξευσε και μια αποστολή για τη μελέτη του ήλιου. Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης φιλόδοξα σεληνιακά προγράμματα, με τη NASA να στοχεύει στην επιστροφή αστροναυτών σε σεληνιακό έδαφος μέχρι το 2025. Αυτές και άλλες προσπάθειες που σχετίζονται με το διάστημα, τροφοδοτούν τις ανησυχίες ότι οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί θα οδηγήσουν στη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος. Η έξαρση του ενδιαφέροντος έχει επίσης αναδείξει την έλλειψη κανόνων που διέπουν τις διαστημικές επιχειρήσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προώθησαν τις «Συμφωνίες Άρτεμις». Η Κίνα και πολλές άλλες χώρες αρνήθηκαν να υπογράψουν.

India sets sights on a moon base by 2047 https://t.co/z2Ape2ZAN8 pic.twitter.com/hUH2Zl4HkU

— SPACE.com (@SPACEdotcom) December 7, 2023

Η επεξεργασία κανόνων για το διάστημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι ιδιωτικές εταιρείες όπως η SpaceX, η Blue Origin και η Virgin Galactic διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στις διαστημικές επιχειρήσεις, με την πρώτη να έχει στο παλμαρέ της ήδη πολλές προσπάθειες εκτόξευσης, αντλώντας πολύτιμα δεδομένα από αυτές. Θα υπάρξει μέριμνα για τα διαστημικά σκουπίδια που πληθαίνουν;

Πυρκαγιές σε Ελλάδα και Χαβάη

Είχαν ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 28 νεκρούς και 75 τραυματίες, ενώ καταγράφηκαν πάνω από 80 πυρκαγιές. Μετά από μια σειρά καύσωνες και πυρκαγιές που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη, οι πυρκαγιές στην Ελλάδα ξεκίνησαν στις 17 Ιουλίου 2023. Πάνω από 1 εκατομμύριο στρέμματα δασικών εκτάσεων κάηκαν ολοσχερώς και πολλές πόλεις και περιοχές στην Ελλάδα επλήγησαν σε μεγάλο βαθμό. Μερικές από αυτές ήταν: Αττική, Κέρκυρα. Εύβοια, Μαγνησία, Αλεξανδρούπολη.

Στις αρχές Αυγούστου του 2023, μια σειρά από πυρκαγιές ξέσπασαν στην πολιτεία της Χαβάης των ΗΠΑ, κυρίως στο νησί Μάουι. Οι πυρκαγιές που προκλήθηκαν, προκάλεσαν εκκενώσεις, εκτεταμένες ζημιές και σκότωσαν τουλάχιστον 100 ανθρώπους και άφησαν τέσσερα άτομα αγνοούμενα στην πόλη Λαχάινα, στη βορειοδυτική ακτή του Μάουι. Ο πολλαπλασιασμός των πυρκαγιών αποδόθηκε στις ξηρές, θυελλώδεις συνθήκες που επικράτησαν.

VIDEO: ‘The ocean saved my life’: how one Hawaii survivor escaped the flames.

When Annelise Cochran suddenly found herself surrounded by flames in Hawaii’s Lahaina, she had no other solution but to jump into the ocean. The catastrophic wildfire left almost 100 dead and more… pic.twitter.com/ITCHpBLIDL

— AFP News Agency (@AFP) August 18, 2023